एका महिन्यात दोन चतुर्थ्या येतात. पहिली संकष्टी आणि दुसरी विनायकी चतुर्थी. संकष्टी चतुर्थी कृष्ण पक्षात येते आणि विनायकी शुक्ल पक्षात येते. दोन्ही चतुर्थी गणपतीला समर्पित आहेत. या दिवशी उपवास करण्याचीही प्रथा आहे. 2023 मध्ये संकष्टी चतुर्थी कधी येत आहे आणि त्याचे महत्त्व काय आहे ते जाणून घेऊया.
संकष्टी चतुर्थीचे महत्व | Significance of Sankashti Chaturthi : संकटाचा पराभव करणाऱ्या चतुर्थीला संकष्टी चतुर्थी म्हणतात. संस्कृत भाषेतील संकष्टी या शब्दाचा अर्थ कठीण प्रसंगातून सुटका करणे असा आहे. कोणत्याही प्रकारचे दु:ख असेल तर त्यापासून मुक्त होण्यासाठी या चतुर्थीला उपवास करून गौरीपुत्र गणेशाची पूजा करावी. या दिवशी लोक सूर्योदयापासून चंद्रोदय होईपर्यंत उपवास करतात. अमावास्येनंतर येणार्‍या शुक्ल पक्षातील चतुर्थीला विनायकी चतुर्थी आणि कृष्ण पक्षाच्या पौर्णिमेनंतर येणार्‍या चतुर्थीला संकष्टी चतुर्थी म्हणतात.
चतुर्थी तिथी: ही खला तिथी आणि रिक्त संज्ञक आहे. तिथीला 'रिक्त संज्ञक' म्हणतात. म्हणूनच यात शुभ कार्य वर्ज्य आहे. जर चतुर्थी गुरुवारी असेल तर मृत्युदा होतो आणि शनिवारची चतुर्थी सिद्धिदा ठरते आणि त्या विशिष्ट स्थितीत चतुर्थी 'रिक्त' असण्याचा दोष जवळजवळ नाहीसा होतो. चतुर्थी तिथीची दिशा नैऋत्य आहे.