India Tourism : भारत वर्षातील शूरवीर योद्धा महाराणा प्रताप यांचा जन्म राजस्थानातील कुंभलगड येथे महाराणा उदय सिंह आणि राणी जयवंतबाई यांच्या पोटी झाला. कुंभलगड किल्ला हा चित्तोडगड किल्ल्यानंतर राजस्थानातील दुसरा सर्वात मोठा किल्ला आहे. तसेच हा भक्कम किल्ला राजसमंद जिल्ह्यात पश्चिमेकडे अरवली टेकड्यांवर स्थित आहे.
१३ टेकड्यांवर बांधलेल्या या किल्ल्याची उंची समुद्रसपाटीपासून १,११० मीटर आहे. तसेच या किल्ल्याची भिंत ३६ किलोमीटरपर्यंत पसरलेली आहे जी ७ मीटर रुंद आहे, या भिंती इतक्या मोठ्या आणि लांब आहे की चीनच्या भिंतीनंतर जगातील दुसरी सर्वात मोठी आणि सर्वात लांब भिंत मानली जाते. मेवाडचा डोळा म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या या कुंभलगड किल्ल्याला अजयगड असेही म्हणतात. कारण तो जिंकणे खूप कठीण काम मानले जात असे.
कुंभलगड किल्ल्याचा इतिहास
कुंभलगड किल्ला १५ व्या शतकात महाराणा कुंभाने बांधला होता. हा राजस्थानातील दुसरा सर्वात मोठा किल्ला आहे आणि हा प्रचंड किल्ला बांधण्यासाठी १५ वर्षे लागली. महाराणा कुंभाचे मेवाड राज्य खूप विशाल होते. त्यांच्याकडे एकूण ८४ किल्ले होते. त्यापैकी ३२ किल्ले स्वतः महाराणा कुंभाने बांधले होते. त्या सर्व किल्ल्यांपैकी कुंभलगड किल्ला हा सर्वात मोठा किल्ला होता. कुंभलगड किल्ल्याचे मुख्य शिल्पकार 'मंडन जी' होते.
कुंभलगड किल्ल्याचे महत्त्व
कुंभलगड किल्ल्याचे सांस्कृतिक महत्त्व त्याच्या इतिहास, कला, संस्कृती आणि नैसर्गिक सौंदर्यात आहे. भारतीय इतिहास आणि संस्कृतीचे प्रतीक म्हणून हा एक अमूल्य वारसा आहे. कुंभलगड किल्ला अनेक ऐतिहासिक घटनांसाठी प्रसिद्ध आहे. महाराणा प्रताप यांचे जन्मस्थान मानले जाते,तसेच कुंभलगड किल्ल्याचे भव्य मंदिरे, राजवाडे आणि अवशेष हे संस्कृतीचे प्रमुख स्रोत आहे. यामुळे हे धार्मिक स्थळ एक महत्त्वाचे पर्यटन स्थळ बनते. कुंभलगड किल्ला वास्तुकलेसाठी देखील प्रसिद्ध आहे, अरवली पर्वतरांगांच्या दरम्यान कुंभलगड किल्ला असल्याने, त्याचे नैसर्गिक सौंदर्य देखील अद्वितीय आहे. त्याच्या सभोवतालचे आल्हाददायक दृश्य या ऐतिहासिक आणि धार्मिक स्थळाला एक महत्त्वाचे पर्यटन स्थळ बनवते. कुंभलगडमध्ये इतरत्र आयोजित होणारे स्थानिक मेळे आणि उत्सव देखील त्यांचे स्वतःचे विशेष महत्त्व आहे. कुंभलगड किल्ल्याच्या अद्भुत टप्प्यावर विविध सांस्कृतिक आणि कला कार्यक्रम आयोजित केले जातात. येथे अनेक राजस्थानी नृत्य आणि गाण्याच्या संध्याकाळ आयोजित केल्या जातात जे लोकांना आकर्षित करतात. येथील रंगमंचावर होणारे कार्यक्रम केवळ प्रेक्षकांना आकर्षित करत नाहीत तर त्यांना राजस्थानी संस्कृतीबद्दल जाणून घेण्याची संधी देखील देतात.
कुंभलगड राजस्थान कसे जावे?
कुंभलगड किल्ल्यावर पोहोचण्यासाठी रेल्वे, बस आणि खाजगी वाहनांचे पर्याय उपलब्ध आहे. सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन उदयपूर रेल्वे स्टेशन आहे, जिथून टॅक्सी किंवा बसने किल्ल्यावर सहज पोहोचता येते.
