दत्तमाला कर्णांकित माघ माहात्म्य

माला १ ते ५०

श्री गणेशाय नम: । श्रीसरस्वत्यै नम: ।

श्रीकुलदेवतायै नम: । श्रीगुरुभ्यो नम: ।

ॐ कारसद्रस पाजुनी । आवृत्तिरोग निरसुनी

टाकिला ज्या गुरुवैद्यानीं । त्यांला ध्यानीं आणूं नित्य ॥१॥

न चले कोणाचें औषध । व्यर्थ झाले यत्न विविध ।

असाध्य तो रोगबाध । प्रणवबोधरसे केला ॥२॥

मोघ होता अन्योपाय । भावें धरिले म्यां पाय ।

प्रीत होवुनि गुरुमाय । सर्वापाय दूर करी ॥३॥

भक्तिरसाच्या अनुपानें । ज्याणें अर्धमात्रानें ।

ध्यानपथ्य योजुनी क्षणें । रोगभेणें दवडिलें ॥४॥

गती अतर्क्य औषधाची । एकाक्षरें या जीवाची ।

एकाक्षरता झाली साची । नवल हेंची न वर्णवे ॥५॥

वर्णवेना द्वैतपणा । तथापि वाराया कृतघ्नपणा ।

गुरुशिष्यत्व लक्षणा । योजूं बाणा प्रगटाया ॥६॥  

तेजस्वी यदुपदेश । अविद्यांधतमसनाश ।

कराया जो सामग्रीस । इच्छी खास न कदापी ॥७॥

दत्ताभय दत्तात्रेय । तोचि माझा गुरुराय ।

त्याचे नित्य चिंतूं पाय । जे अपाय निवारिति ॥८॥

तारक जो ह्या कलियुगीं स्मृतिगामी पावे वेगीं ।

यत्कृपेनें धन्य जगीं । होती रागी विरागी ॥९॥

त्रेधा पापतापहर । त्याणें केला जो सादर ।

कार्तवीर्या बोध रुचिर । भाषांतर करूं त्याचें ॥१०॥

या भाषेची प्रौढी आज । लोकां असे प्राय: मज  ।

धीप्रेरकें दिधला उमज । निजगुज समजवाया ॥११॥

यमादियोगसंपन्न । कार्तवीर्य तो अर्जुन ।

सह्यतटीं माघीं येवुन । श्रीदत्तचरण वंदितसे ॥१२॥

स्मरणभक्ति ज्याची पूर्ण । ज्याला मानितो सिद्धगण ।

माघस्नातां तो देखोन । प्रार्थी अर्जुन श्रीदत्ता ॥१३॥

र क्षावा हा यत्नें देह । ह्याच्यायोगें स्वसंदेह ।

फिते त्याला जनसमूह । पीडितो मोहग्रस्त हा ॥१४॥

ण कारांत रायमघ्य । ज्याला नाकार हो आद्य ।

तो तूं ह्या नरांला साध्य । होसी दुराराध्य इतरांला ॥१५॥

मानुषदेह दुर्लभ । त्याचा झाला ज्यांला लाभ ।

ते त्या देती जरी क्षोभ । ईशक्षोम तयां हो कीं ॥१६॥

त्रस्त पूर्वीं जो शीतानें । पुन: त्याला माघस्नानें ।

अत्यंत शीतजलानें । नित्य यत्नें कष्टविती ॥१७॥

संकल्प तरी त्या स्वर्गाचा । काय उपयोग नश्वराचा ।

संदेह हा मच्चित्ताचा । वारा साचा शिष्य मी ॥१८॥

तुष्ट होवुनी दत्त वदे । उपाय हा योजिला वेदें ।

लोकां वळवाया फलवादें । अधिकारभेदें योजिला ॥१९॥

टा  ळावया विषयाशा । वेद योजी युक्ती अशा ।

सद्धर्में क्षाळुनी दुराशा । क्रमें पाशा तोडवितो ॥२०॥

यज्ञादिक धीशुध्यर्थ । योजिले ते यथार्थ ।

न घडती त्याला हा स्वार्थ । दावी समर्थ वेदराज ॥२१॥

महाकष्ट स्वार्थामुळें । न पाहती हे जन भोळे ।

देहा धन्यत्व सोहाळे । धर्मबळें त्यां लाधती ॥२२॥

हारक्तमांसास्थिमय देह । पंचभूतांचा समूह ।

नाना दोषांचें हें गेह । काममोहस्थान हेंची ॥२३॥

भय ज्याच्यायोगें नित्य । यदर्थची घडे अकृत्य ।

तथापि हा अशुची अनित्य । त्याचें अगत्य किती पहा ॥२४॥

यज्जन्म स्त्रीविटाळांत । विष्ठामूर्तीं झाला मूर्त ।

विष्ठा मूत्र ज्याचे आंत । वाहतसे नवद्वारें ॥२५॥

नित्य क्षाळितांही ये वीट । कृमिविट्भस्म शेवट ।

ज्याचें तो हा देह स्पष्ट । दोषदुष्ट काळभक्ष्य ॥२६॥

वासनेचें हें माहेर । ममताहंतेचें हें घर ।

मोक्षस्वर्गनरकद्वार । दुर्धर दुष्पूर वंचक ॥२७॥

रक्षणार्थ यत्न करितां । काळ पळवी न कळतां ।

जीववियोगें अस्पृश्यता । मग कां अहंता तशाची ॥२८॥

णाणें पारखी परीक्षक । तैसा आत्मानात्मविवेक ।

सत्तास्फूर्तीनें हा येक । करी चोख न इतर ॥२९॥

यत्प्राप्ति अति दुर्लभ । ह्याणेंच घडे मुक्तिलाभ ।

व्यर्थ याचा न कीजे लोभ । देवक्षोभ अन्यथा ॥३०॥

मनुष्यें स्वदेहपीडन । व्यर्थ न कीजे साच जाण ।

शास्त्राधारें करितां कोण । अकारण वदेल तें ॥३१॥

हा  माघ अघनाशन । सूर्योदयीं करितां स्नान ।

सर्व पातक परिहारून । अढळ स्थान देतसे ॥३२॥

ज्ञानेंच मोक्ष होतो खास । परंतू तें न पापियास ।

लाभे म्हणोनि पापर्‍हास । शास्त्र खास करवी असें ॥३३॥

नहोतां पापक्षालन । न लाभे ज्ञानसाधन ।

साधनाविना न ठसे ज्ञान । म्हणोन योजी शास्त्र हें ॥३४॥

प्रकृती प्राक्तन चेष्टा करवी । ह्या सद्धर्में तीला बरवी ।

वळवितां मोक्षपदवी । अचूक पाविजे न कष्टें ॥३५॥

दारपुत्रादिकां करितां । देहा कष्टविती त्या परता ।

शास्त्राधारें पुण्य करितां । ईशक्षोभता न घडे ॥३६॥

यज्ञादिक परतंत्र । देह साध्य हें स्वतंत्र ।

ऐकें एक द्विजकलत्र । गेलें परत्र ह्या योगें ॥३७॥

चिमणी एक ब्राह्मणीं । बालवैधव्यें पीडूनी ।

कपिलारेवासंगमीं जावुनी । माघस्नानें साठ केलीं ॥३८॥

दानधर्म करी नित्य । वदे वाक्य मिताल्पसत्य ।

दुष्टसंग सोडुनी स्वकृत्य । करी अकृत्य निवारी ॥३९॥

नं  दन भ्रात्रादि स्वजन । धर्म एक सनातन ।

ऐसें मानी अनुदिन । न करी पीन स्वदेहासी ॥४०॥

दात्  त्री साध्वी उंछवृत्ती । नित्य करी शिणे न चित्तीं ।

स्वधर्मीं ठेवी जागृती । राखी सन्मती निरंतर ॥४१॥

मन विषयीं न घाली । कृछ्र चांद्रायणें करी भलीं ।

अशा आचारें वृद्ध झाली । ब्राह्मणी भली ऋचीका ॥४२॥

नेमें करितां माघस्नान । तिची बुद्धी पालटोन ।

सहज लागलें विष्णुध्यान । देहावसान । समयासी ॥४३॥

बाल्यापासून केले कष्ट । त्याचें घे ती फल उत्कृष्ट ।

विष्णुलोकीं अप्सरा वरिष्ट । ब्रह्मनिष्ठ तीसी ॥४४॥

लोकींन्से जीला उपमा । नाम जीचें तिलोत्तमा ।

यत्सौंदर्या नसे सीमा । तिला ब्रह्मा प्रार्थितसे ॥४५॥

न्ऋत्यगीतादि कौशल । तिलोत्तमे वाक्पेशल ।

असे तुला निश्चल । ह्मणोनी चाल भूलोकीं ॥४६॥

मत्त दैत्य सुंदोपसुंद । तन्मतीचा करीं भेद ।

तेणें त्रैलोक्याचा खेद । निर्विवाद दूर होयिल ॥४७॥

तथास्तु ह्मणोनी ये ती । सुंदोपसुंद तिला पाहती ।

भुलोनी ऐक्य सोडिती । भोगू इच्छिती दोघेही ॥४८॥

पिटोनि बाहू गदा घेती । परस्परें गजसे भिडती ।

मीच भोगीन हे युवती । ह्मणोनी ताडिती परस्पर ॥४९॥

शातकुंभ आणि युवती । मती कोणाची न भेदिती ।

त्यांत ही लावण्य संपत्ती । तन्मती भेदी बळें ॥५०॥

माला ५१ ते १००

चतुर दोघे देह भिन्न । नित्य ज्यांचें एक मन ।

व्यवहार अन्नपान । एक वर्तन दोघांचें ॥५१॥

वेधा वर दे जेव्हां त्यांला । हाचि वर त्यांणीं वरिला ।

इतरांपासूनी आम्हाला । मृत्यू न घडला पाहिजे ॥५२॥

षाड्गुण्ययुत जरी होते । मोहें परस्पर गदाघातें ।

मेले तेव्हां ब्रह्मा तीतें । सूर्यलोकातें नेतसे ॥५३॥

यमादिकें न साधे । ती पदवी तिलां लाधे ।

जीवनमुक्ता तेथें नांदे । ब्रह्मानंदें अद्यापि ॥५४॥

मग औदार्य सोडुनी । काय कार्पण्य जोडुनी ।

लाभे ऐक पुरातनी । कथा पावनी अर्जुना ॥५५॥

हाटकाष्टकोटिनायक । हेमकुंडलाख्य धनिक ।

न्यायें धनसंपादक । वैश्य एक नैषधीं ॥५६॥

योग्य भार्या असे त्याला । दोन पुत्र झाले तीला ।

श्रीकुंडल विकुंडला नाम त्यांला । ठेविता झाला तो वाणी ॥५७॥

गिळे काळ कधीं न कळे । दुर्दशा येतां बुद्धी चळे ।

म्हणोनी तो उपरमी वळे । धर्मबळें तराया ॥५८॥

नेणुनी अथवा जाणुनी । घडल्या पापाची करी धुणी ।

षष्ठांश द्रव्य वेंचुनी । करी धनी दानादिक ॥५९॥

वनीं वैश्य स्वयें चाले । पुत्रां सर्वस्व ओपिलें ।

ईश्वरघ्यानें वपू त्यजिलें । त्याणें जोडिलें स्वर्गपद ॥६०॥

धू  र्तसंगतीनें तत्पुत्र । व्यसनीं झाले परतंत्र ।

अपकीर्ति गाजविती सर्वत्र । कुमित्रसंगें बुडाले ॥६१॥

तातें कष्टें मेळविलें धन । वेश्या नट वीत भाट दुर्जन ।

त्यांचे ठायीं व्यर्थ खर्चून । झाले निर्धन निराश्रय ॥६२॥

यान छत्र नानावेष  नित्य पालटोनि विशेष ।

विषय भोगितां नि:शेष । द्रव्यकोष संपले ॥६३॥

नपरिसतां वृद्धवचना । गती आली अशी त्यांना ।

क्षुधातुर धरिती राना । स्वजनांनीं त्यागितां ॥६४॥

सूर्यास्त होतां ग्रामी लुटती । पांथांची चोरी करिती ।

किंवा जीवहिंसा करिती । भिल्लसंगती धरूनी ॥६५॥

यापरी काळ कंठिता । व्याघ्रें मारिला ज्येष्ठ भ्राता ।

सर्पदष्ट दुजा भ्राता । पंचता पावला एके वेळीं ॥६६॥

नंदन वैश्याचे दोन । त्यांचें करोनी बंधन ।

दूत नेती ताडून । तया ओढून यमापुढें ॥६७॥

दण्डधर वदे दूतां । विकुंडला न्या वैकुंठा ।

श्रीकुंडला नरकीं लोटा । पापी मोठा हा असे ॥६८॥

चर्तन याचें कुत्सित । कनिष्ठाचें असे सुकृत ।

त्याला वैकुंठीं नेवोत । विष्णुदूत सन्मानें ॥६९॥

धर्मरायें असें बोलतां । विष्णुदूतें कनिष्ठ भ्राता ।

विमनीं बैसविला तो दूतां । प्रार्थिता झाला नम्रत्वें ॥७०॥

नानापापें आम्हीं केली । पुण्यवार्ता न ऐकिली ।

तुल्यमृत्यु एककालीं । केंवी झाली भिन्नगती ॥७१॥

यागादिक म्यां न केलें । प्राग्जन्मींचीं कीं ही फलें ।

धर्मतत्त्व न ऐकिलें । सांगा पहिलें तें मज ॥७२॥

त्रिकालज्ञ विष्णुदूत । म्हणती त्वां होतां दुर्गत ।

दोन माघस्नानें यमुनेंत । हरिमित्रसुतसंगें केलीं ॥७३॥

पुण्य तेंची अगणित । पाप जावूनी वैकुंठ ।

तुला लाधला अश्रांत । तो अप्राप्त श्रीकुंडला ॥७४॥

त्राता आपणा आपण । भोगिजे आपुलें आपण ।

पाप पुण्य तें केवी कोण । भोगीजे जाण इतरांचें ॥७५॥

यत्न न होतां पुण्य । घडलें तत्फल अगण्य ।

दयाळू हरि शरण्य । तारी वरेण्य यापरी ॥७६॥

ॐ  कारादि नमोंत । नारायण चतुर्थ्यंत ।

उच्चारितां पातकांत । मन शांत होतसे ॥७७॥

भगवन्मूर्ति विश्व असा । निर्धार ठेवुनी न कीजे हिंसा ।

उवा लिखा किडे माशा । आत्मवत् रक्षाव्या ॥७८॥

वदे शास्त्र ती अहिंसा । तीणें नये गळां फांसा ।

चुकवुनी नरकवासा । स्वर्गवासा जाती नर ॥७९॥

बंध तोडी अभयदान । तैसेंची स्वधर्माचरण ।

परद्रोहादि सोडुन । देतां स्थान अचळ मिळे ॥८०॥

धर्म इष्टापूर्त दत्त । जे आचरती दयायुक्त ।

अग्निहोत्री वेदरत । त्याला शाश्वत स्वर्लोक ॥८१॥

विवेकी गोद्विजसेवक । वापीकूपप्रपास्थापक ।

पंगुदीनांधतारक । उत्तम लोक तया होय ॥८२॥

मोचन करी शरणागता । धर्मयुद्धीं घे पंचता ।

दाता नृप तो नरकवार्ता । यमकथाही नायके ॥८३॥

चतुर नर मार्गी द्रुम । लावी त्याला लाभे शर्म ।

पुत्राहुनि ही परम । तारी द्रुम मानवां ॥८४॥

नाहीं तुलसी ज्याचे द्वारीं । यम त्याला दंड करी ।

वाहे विष्णूला जो मंजरी । तो तारी निजकुला ॥८५॥

यज्ञ तीर्थ पितर देव । तुलसीपाशी घेती ठाव ।

तिला सेवी जो मानव । शुद्ध भाव होय त्याचा ॥८६॥

आंतरशुद्धीं तुलसी जळ । करीं धरितां तुलसीमाळ ।

झडे वाङ्मन:काय मळ । अमंगळ मंगळ होय ॥८७॥

अगत्यें करी शिवार्चन । त्रिपुंड् रुद्राक्ष लेउन ।

बिल्वपत्रें लिंगार्चन । करी तो जन कैलासभागी ॥८८॥

सावधानें रुद्र पढें । त्यांचें पाप सर्व झडे ।

अरिष्ट टळे आयुष्य वाढे । जायी पुढे कैलासा ॥८९॥

ध्यक्ष लावुनी षडक्षर । जपे तो होय अक्षर ।

शिवस्व भोगी पामर । नरक दुर्धर होय तया ॥९०॥

साधन जोडाया मोक्षाचें । रूप पंचक ईश्वराचें ।

भजावें जें ज्याला रुचे । तेची त्याचें तारक ॥९१॥

धर्म हाची द्रोह नसणें । मताग्रह न करणें ।

देवभक्त एकपणें । हेंचि देखणें डोळसां ॥९२॥

नानायत्नें देवालय । संरक्षितां लाभे श्रेय ।

गोशाला विश्रमालय । करितां होय स्वर्गवास ॥९३॥

यतिमठ देवमंदिर । जीर्ण होतां करी उद्धार ।

तो तरे जो त्यावर । लोभ करी नर नरक तया ॥९४॥

र्‍हींकारांकित शक्तियंत्र । पूजितां होयी स्वतंत्र ।

शक्ति सूर्य गजवक्त्र । हरि त्रिनेत्र तारक ॥९५॥

सर्वपाप्याहुनी अधिक । देवद्रव्योपजीवक ।

निर्लोभ जो देवार्चक । तोचि एक धन्य होय ॥९६॥

वसे प्रीती जसी विषयीं । लागे तैसी देवाविषयीं ।

भला हो कां तो विषयीं । मुक्तिविषयीं न शंका ॥९७॥

विधाता जो जीवांचा । वेद ही त्याची वाचा ।

ती उल्लंघी तयाचा । किण कैंचा कैवारी ॥९८॥

भूतदया ही त्याची पूजा । येथें न हो भाव दुजा ।

निजधर्में तया भजा । त्राता न दुजा त्याहुनी ॥९९॥

तितिक्षापथ्य सेविती । धर्म औषध जे घेती ।

त्यांचे क्लेश रोग हरती । सुखस्थिति तयां होय ॥१००॥

माला १०१ ते १५०

दानें देती यथाशक्ती । ग्रीष्मी प्रपा स्थापिती ।

हेमंती काष्ठ कंबळें देती । विश्रांति करविती वर्षाकाळीं ॥१॥

यज्ञदानादिक धर्म । किंवा करणें सत्कर्म ।

याच द्विपीं घडे उत्तम । अन्यत्र शर्म भोगणें ॥२॥

क्रोंचादि द्वीपें असती । तेथें कर्मे न घडती ।

जंबुद्बिपीं पुण्यें होती । आर्यावर्ती विशेष ॥३॥

असें जाणुनी सादर । नित्यकर्म करी नर ।

पापें वारूनी सत्वर । जायी पार भवाब्धीच्या ॥४॥

सादरें करी प्रात:स्नान । यथाकाळीं संध्यावंदन ।

पंचयज्ञ आचरोन । राहे तो न बद्ध होय ॥५॥

ध्यानीं धरी विष्णूसी । कर्में करी निराशी ।

मुक्ती त्याचि होयि दासी । सिद्धी त्यापासी रांगती ॥६॥

कर् माकर्म विकर्म । जाणावें ह्याचें वर्म ।

तोचि सनातन धर्म । शर्म घडे त्यायोगें ॥७॥

षट्शास्त्रेंही जाणिली । परि कर्माची हे किल्ली ।

जंववरी हातीं न आली । तंव शिणविलीं त्रिकरणें ॥८॥

णाडिती पक्ष करूनी । अन्या ठेविती अडवुनी ।

ते जातील निर्वाणीं । हे कहाणीं नायकावी ॥९॥

यथोक्त कर्मे करून । जे करिती ईश्वरार्पण ।

दंभासूयादि सोडून । तेची जाण मोक्षभागी ॥११०॥

ऐंद्रीपासूनी अष्ट दिशा । तीर्थें हिंडतां न दुर्दशा ।

दुरावे धरितां फलाशा । ईशानुग्रहावांचुनी ॥११॥

चाक्पटुत्व बुद्धिकौशल । असे जरी विद्याबल ।

तरीं अज्ञानाचें मूल । नरा निर्मूल न करवे ॥१२॥

प्रत्यक्षादि प्रमाणानें । न मिळे तें स्वधर्मानें ।

लाभे बुद्धिशुद्धीनें । वेदवचनें विश्वासितां ॥१३॥

दावी गुरु शास्त्राधारें । तें श्रद्धेनें जो आचरे ।

तो नर भवाब्धी तरे । हेंची खरें मुख्य वर्म ॥१४॥

यज्ञ पूर्तष्टदान । जपतपानुष्ठान ।

सफळ होय भाविकां जाण । गुरुवचन पाळितां ॥१५॥

क्लींकारादि बीजें योजून । मोहनादिप्रयोगाचरण ।

करविती कर्म दारुण । गुरु कोण म्हणेल ते ॥१६॥

ज नदु:खें कळवळे । ज्याचें चित्त स्वयें वळे ।

दीना तारी निजबळें । उपदेश फळे तयाचा ॥१७॥

गरज नाहीं स्वार्थीं ज्याला । सांगेना कां सकामाला ।

त्याचा उपदेश भला । तो लोकांला तारील ॥१८॥

त्रयिमूर्ति तो मानुन । पाळितां त्याचें वचन ।

उद्धरती हीन दीन । सत्य जाण त्रिवाचा ॥१९॥

यत्नें पाप वर्जावें । घडतां प्रायश्चित्त करावें ।

नित्य हरीतें स्मरावें । पाप दुरावे तयाचें ॥१२०॥

वश्य करी इंद्रियांसी । सोडुनी दे परान्नासी ।

माता मानी परस्त्रीसी । खास त्यासी श्रेय ये॥२१॥

शीतोष्णादि साहुनीं । भावें वागे सदाचरणीं ।

परनिंदा न घे कानीं । तो तरोनी तारी परा ॥२२॥

कर्म न फळे स्नानाविणें । अस्नाताच्या वीक्षणें ।

देव फिरती मागें क्षणें । त्याचें जिणें शववत् ॥२३॥

रजस्वल स्नानाविणें । म्हणोनी तें नित्य करणें ।

मात्र मानसस्नानें । रोग्याकारणें योजिलीं ॥२४॥

णाडी लोकां पाखंडपणें । खायी पियी स्नानाविणें ।

तो नर नरकीं शिणें । यमभेणें ये तया ॥२५॥

यम न करी पाप्याची दया । अपराध क्षमा नसे जया ।

नृदेहीं धरितां हरिच्या पायां । यम तया काय करी ॥२६॥

सौष्टवें हरिचें नाम । वेदसेवा तीर्थधाम ।

धर्म करी निष्काम । परंधाम त्या लाभे ॥२७॥

सर्वांहुनी अन्नदान । श्रेष्ठ न ज्या काळ मान ।

बुभुक्षित पात्र जाण । हें तारण उभयत्र ॥२८॥

वसे गृहस्थ होवुन । त्याणें द्यावें शक्त्या अन्न ।

यती वर्णी ब्राह्मण । विमुख होतां जाण दुर्गती ॥२९॥

मध्यान्ही ये भुकेला । न देतां दवडी त्याला ।

त्याचे गेहीं अवदशेला । थारा झाला शाश्वत ॥१३०॥

न:ष्ट दुष्ट न म्हणावा । यथाशक्ती तोषवावा ।

अतिथीप्रसादें ये देवा । दया भावार्थि याची ॥३१॥

क्षोभवितां अतिथीसी । देव पितर तयासी ।

शापिती तो कष्टेंसी । नरकवासी होतसे ॥३२॥

भवभय टाळावया । गंगातीर सेवी तया ।

गती ये हें न घडे जया । नामही तया तारीतसे ॥३३॥

णाठवी जो चित्तीं पाप । लोकां न दे शाप ताप ।

त्याच्या पुण्या नाहीं माप । त्याचा कोप उपशमे ॥३४॥

यत्नें तीर्थवास कीजे । प्रतिग्रह न धेइजे ।

अन्यपाप क्षेत्रीं बारिजे । वज्रलेप जें क्षेत्रपाप ॥३५॥

श्रींगितज्ञाची भक्ती थोर । सौख्य दे जी इहपर ।

साधू होती दुष्ट क्रूर । ईणें पामर तरले ॥३६॥

महामृत्यू अजामिळा । आला फांस घाली गळां ।

नारायणा निजबाळा । बाहे त्या वेळां हरी ये ॥३७॥

हाक दिल्ही नारायणा । त्या अंतरीं पुत्रपणा ।

ब्रीद राखाया नारायणा । दया ये शरणागताची ॥३८॥

संज्ञा पुत्रासी योजिली । तीच दैवें अंतकालीं ।

वैखरीनें उच्चारिली । ती झाली तारक ॥३९॥

पत्ता ज्याचा योग्या नसे । स्वनामें तो भेटतसे ।

विवक्षा न पाहतसे । औदार्य असें जयाचें ॥१४०॥

प्रयत्नें न घेतां नामा । पापी गेला परंधामा ।

घेती ठेवूनी जे प्रेमा । हरि नामातें बुडती कीं ॥४१॥

दास होवूनी विष्णूचे । नाम घेती फुका वाचे ।

अर्चन करिती शालग्रामाचें । स्थान त्याचें वैकुंठीं ॥४२॥

यज्ञादिकें पुनरावृत्ती । जन्मक्लेश न चुकती ।

शालग्रामर्चनें मुक्ती । वैकुंठासी निश्चल ॥४३॥

ग्लौंबीजयुक्तोपासना । करितां कष्टें मिळे त्यांना ।

भूमिलाभ नश्वर जाणा । अन्य कामना न पुरती ॥४४॥

भूति निधी संतती । एकैक मंत्रें मिळती ।

त्यांची नसे शाश्वती । दैवगती अतर्क्य ॥४५॥

मंत्र तंत्रादि फळती । तीं फळें नश्वर होती ।

शालग्राम इष्ट प्राप्ती । दे सन्मती ठेवितां ॥४६॥

डसूं येतां महाकाळ । त्याचें हरावया बळ ।

शालग्रामार्चन सबळ । चित्ता निश्चळ करी जें ॥४७॥

लाभे गुरुप्रसादें जी । विष्णुभावें तिला पूजी ।

त्याला गती न ये दुजी । वैष्णवांमाजीं श्रेष्ठ तो ॥४८॥

धिक्कार असो तयाला । विके जो शालग्रामाला ।

दान देतां भूदानफलाला । दे जी तिला कोण दवडी ॥४९॥

पय आदिकीं अभिषेक । करोनी पीतां तीर्थोदक ।

त्याचें जाय सर्व पातक । चक्रांकयोगें विशेष ॥१५०॥

माला १५१ ते २००

त्यजा विषमचक्रां । शालग्राम सम सुमुख ।

अथवा पूजावा एक । दोन ऐक न पूजावे ॥५१॥

प्रसन्न होय श्रीहरी । शालग्रामर्चनें तारी ।

एकादशी व्रत करी । तोही हरिवल्लभ ॥५२॥

दान यज्ञ तपाहुन । एकादशी व्रत जाण ।

उपवासें करी पावन । पाप जाळून मानवां ॥५३॥

यत्नें कीजे निराहार । किंवा करूनी फलाहार ।

रात्रौ भजनें जागर । करितां नर पावन ॥५४॥

द्रांबीजयुक्तोपासनें । चिरंजीवित्व मात्र होणें ।

तेही देवूनी भवभेणें । हरी उपोषणें एकादशी ॥५५॥

चित्तीं ठेवूनी हरीस । एकाहार एकादशीस ।

एकादशीचा उपवास । द्वादशीस पारणा ॥५६॥

रंगी हरिभजनीं नर । दोन्ही एकादशी सादर ।

करी त्याचे वैकुंठपूर । दामोदरप्रसादें ॥५७॥

जीवां विषय सर्वंत्र । अन्यत्र मिळे भोगमात्र ।

येथेंची नर ज्ञानपात्र । होतां पवित्र मोक्ष घे ॥५८॥

विवश न कीजे इंद्रियगण । द्यावें सर्वां अभयदान ।

आपुलें चित्त शोधुनद्रोहवर्जन करावें ॥५९॥

नेमें पाप वारुन । वदावें सत्य वचन ।

परस्व न घ्यावें चोरून । विषय सेवन सोडावें ॥१६०॥

वसती कीजे सज्जनीं । पीडितांही दुर्जनीं ।

विवेक शांति घ्यावी मनीं । संतोषोनी दैवलाभें ॥६१॥

षट्शत्रू जरीं उठती । त्यांची कीजे उलट गती ।

चित्तीं चिंतावा श्रीपति । सन्मती राखावी ॥६२॥

वदोनी वाचे तन्नाम । करी ऐसा स्वधर्म ।

त्याचें कर्म होय अकर्म । जें दे शर्म इहपर ॥६३॥

शी ण मनी न आणितां । असा धर्म आचरतां ।

केवीं न ये मुक्तता । धरितां सत्यता शास्त्रार्थीं ॥६४॥

कुशल कर्मीं हर्षति । अकुशला द्वेषिती ।

त्यांला कैंची ऊर्ध्वगती । ते दुर्मती जाणावे ॥६५॥

रुद्रोपेंद्रादि देवता । ऐसा धर्म आचरतां ।

तुष्ट होती हें तूं आतां । अनुभविलें ताता विकुंडला ॥६६॥

वचन दूतांचें हें ऐकुन । विकुंडल धरी चरण ।

केलें धर्म निरूपण । धालें मन परिसतां ॥६७॥

शीत होयी अग्नी सूर्य । ऐसें संतां अंगीं वीर्य ।

तुम्हीं चतुर आर्य । एक कार्य करावें ॥६८॥

कुत्सित हा माझा भ्राता । नरकांतूनी ये वरता ।

ऐसा उपाय करा आतां । असाध्य संता नसेची ॥६९॥

रुदित जो माझ्याविरहें । यमयातना न साहे ।

त्या वांचुनी सुख मी हें। न पाहें सर्वथा ॥१७०॥

वौढाळ जरी आपुला । न सोडवे तयाला ।

हें कठिण तुम्हाला । नसे मला वाटतें ॥७१॥

षट्शास्त्री जें नेणती । संत तेंची जाणती ।

म्हणोनी करितों प्रणती । द्यावी गति बंधूला ॥७२॥

डाकू चाड लबाड । लांडी करी जरी द्वाड ।

तरीं तो उद्धरा म्हणोनि आड । पडला भीड घालुनी ॥७३॥

कर्म खोटें श्रीकुंडलाचें । तरीं मन वळे दूतांचें ।

म्हणती आठव्या जन्माचें । पुण्य साचें तुझें असे ॥७४॥

षडंग वेद निपुण । तूं होतास ब्राह्मण ।

मत्स्यदेशीं तुझें स्थान । तेथें ब्राह्मण चार आले ॥७५॥

याशीक शाकल मुनी । त्याचे पुत्र ब्रह्मज्ञानी ।

विधिनिषेधा उलंडुनी । फिरती सोडुनी देहभान ॥७६॥

कर्नृत्वादि नसे ज्यांला । तूं त्या दिगंबरांला ।

गेहीं आणूनी भला । सन्मान केला भावार्थें ॥७७॥

षड्रिपू ज्यां न शिवती । चिदन्वयें विश्व पाहती ।

तत्सेवापुण्यमिती । करूं न सकती कोणीही ॥७८॥

यत्न न होतां सत्संगति । एक दिन घडली होती ।

त्या पुण्याची नसे मिती । अगम्य गती ये ज्या योगें ॥७९॥

हुंतुंकारें गुरूला । अवमानितां ये तुला ।

सहा जन्म भोग सरला । हा लाधला देह मग ॥१८०॥

विषयकर्दमीं येथें ही । रुततां वर येसी तेंही ।

ज्ञानिसेवा फल पाहीं । संदेह नाहीं यामध्यें ॥८१॥

द्वेषरागादि जावून । माघस्नानें तूं पावन ।

होवुन घेतलें साधून । उत्तम स्थान धन्यारे ॥८२॥

षड्रिपुग्रस्त बंधु तुजा । नेणें शुभाशुभ काजा ।

त्याची नसे पुण्यपुंजा । त्या दे तुझ्या पुण्यातें ॥८३॥

यमापाशीं त्वां जावें । तेंची पुण्य वोपावें ।

त्याणें तुझा बंधू पावे । वैकुंठी जवें करी हें ॥८४॥

विकुंडल हें ऐकून । तसें करे पुण्यदान ।

तेणें बंधूला सोडवून । विमानासन्न आणिला ॥८५॥

द्वेष मत्सरादि जावून । त्या पुण्यें शुद्ध होवुन ।

भ्रात्यासह यानीं बैसोन । विष्णुभवना पातला ॥८६॥

षडिंद्रियें जिंकिती । त्यांला दुर्लभ जी गती ।

दूतसंगे वैश्या ये ती । सत्संगती तारी असी ॥८७॥

यत्न न होतां केवळ । तारी ऐसें धर्मबळ ।

देहलोभें काय फळ । खायी काळ अंतीं ज्याला ॥८८॥

फट्कारूनी लोभातें । आचरितां धर्मातें ।

नर पावे मुक्तितें । अर्जुनातें म्हणे दत्त ॥८९॥

उच्च नीच नसे देवा । तो पाहुनी भक्तिभावा ।

देतो आनंदाचा ठेवा । करी भवाब्धीपार ॥१९०॥

चातुर्य जेथें न चले । जेथें तार्किक भागले ।

योगीश्वरही ठकले । तें पद लाधलें भाविका ॥९१॥

टपती अर्थी स्वार्थाला । तसे सिद्ध टपती ज्यालां ।

कष्ठ होती तयांला । भाविकांला तें सहज हो ॥९२॥

योद्धा लक्ष्या लक्षी जेवीं । योगी चित्त ठेवी तेवी ।

त्याल जी पदवी । दवीयसी होतसे ॥९३॥

चाड त्याची न धरितां । सदाचारें येती हाता ।

तेव्हां ऐसें आचरतां । मुक्तता ये जनासी ॥९४॥

टळू न देतां काळ । माघस्नान करिती ते सकळ ।

पूजा होम श्रवणीं वेळ । नेती मळ गळे त्यांचा ॥९५॥

यत्नें व्रतस्य राहती । जरीं ते कामना धरिती ।

नित्य महात्म्यें ऐकिती । पालटे मती आपोआप ॥९६॥

ठ: स्का लागतांही विवश । नाम घेतांही तुटे पाश ।

मग स्वस्थ घेती निराश । त्यांचा नाश होय कीं ॥९७॥

ठ: स्का लागतां बडबडे । नामोच्चार दैवें घडे ।

तो पडे भवाचे कडे । तेथें नडे कीं सावधान ॥९८॥

स्तंभित होती जेथें श्रुति । म्हणोनियां नेति नेति ।

त्या पदाची प्राप्ति । या रीती होतसे ॥९९॥

भक्ति श्रद्धा ध्यान । याहें घडे आत्मज्ञान ।

त्यांत भक्ती ये घडोन । धर्माचरण करितां ॥२००॥

माला २०१ ते २५०

यथार्थ होतां आचरण । शुद्ध होय अंत:करण ।

मग सहजची ध्यान । लागे जाण अर्जुना ॥१॥

स्तंभाधार जेवीं घर । तेवीं ज्ञान भक्त्याधार ।

परभक्ती ज्ञानोत्तर । जे ईश्वरानुरक्ति ॥२॥

भक्ती ज्ञानाची जननी । ती मिळे सदाचरणीं ।

तेव्हां ही लोकां करणी । होय तारिणी जाणावी ॥३॥

यमादि योग सत्कार । कारण असे साचार ।

तप श्रद्धा त्यांत थोर । योगिवर मानिती ॥४॥

खेंचावया इंद्रियां । मन हेतू होय तया ।

बुद्धी खेंचे तिला राया । सत्वशुद्धी पाहिजे ॥५॥

खें म देतां सत्वें धीला । आत्मा स्वयें दिसे भला ।

आचार हा सत्वाला । शोधक योजिला श्रुतीनें ॥६॥

माघस्नान तुच्छ साधन । असें न मानो तुझें मन ।

हें ध्यानीं आणोन । पाहें भ्रमण न ये रे ॥७॥

रचना वेदाची अचाट । अधिकारें दावी वाट ।

भाविक तेणें जाती नीट । जे धीट ते तरती ॥८॥

यत्नें आणि मार्गावर । वेद हा दयापर ।

दोषारोप त्यावर । करतां नर न तरती ॥९॥

माघस्नानपुण्यें एक । ब्रह्मराक्षस तरला ऐक ।

माघस्नान अपसरा सुरेख । करी एकभक्तीनें ॥२१०॥

रमणी सर्वकलापूर्ण । कैलासी जीचें स्नान ।

उमेची सखी होवून । शिवार्जन नित्य करी ॥११॥

यत्नें प्रतिवर्षें ती । माघस्नानीं धरी प्रीती ।

अर्धोदयीं आप्लुती । प्रयागीं ती करितसे ॥१२॥

नटळे तीचा कधीं काळ । होतां नित्य उष:काळ ।

प्रयागीं ये चपळ । योगबळ असे जीला ॥१३॥

म:स्तकीं अंजुली बांधून । करी शंकरा नमन ।

यथाविधी माघस्नान । करी मन लावुनी ॥१४॥

संकल्प ईशप्रीत्यर्थ । याहुनी नसे अन्यार्थ ।

मग ती देहाचा स्वार्थ । प्राज्ञी किमर्थ राखील ॥१५॥

पंनग भूषणें न्हाणाया । जल घेवुन चाले तया ।

गायी चित्त लावुनियां । भवभया वारी जो ॥१६॥

नपाहे ती इतस्तत: । ऐसें नित्य आचरत ।

एके दिनीं मार्गांत । देखे अकस्मात राक्षसा ॥१७॥

यक्षादिक ज्याला भीती । हिमाचलीं करी वस्ती ।

त्याची पाहतां आकृती । प्राण होती कंठगत ॥१८॥

संनिध येतां तीचा । तुषार पडला आर्द्रवस्त्राचा ।

क्रूरभाव राक्षसाचा । गेला पुण्याचा प्रभावें ॥१९॥

पंन जलकणयोगें । पूर्वस्मृती झाली वेगें ।

नमूनी म्हणे कोणगे । आकाशमार्गें जासी तूं ॥२२०॥

नमितों तुझे चरण । जासी कोठें तूं कोण ।

कोठून तुझें आगमन । निवेदन करीं हें ॥२१॥

यक्षिणी किंवा योगिनी । किंवा क्षिराब्धिनंदिनी ।

वाटे तूं होसी भवानी । माझ्या कानीं दे वार्ता ॥२२॥

स्वागम तुझें रूप । लावण्यतेजें त्वद्रूप ।

स्फुरे तेणें माझें दूर । होईजे अज्ञानांध ॥२३॥

हामी ब्रह्मराक्षस । नित्य करीं येथें वास ।

कोणी न येती आसपास । करी ग्रास म्हणोनी ॥२४॥

पोट माझें सदां रितें । खातां गजादि जीवातें ।

कधीं न जाणें तृप्तीतें । आज मातें शांत केलें ॥२५॥

षडरी नित्य खवळती । कधीं न ये स्वस्थ स्थिती ।

ऐसी माझी दुर्गती । आज ती पालटली ॥२६॥

यत्न न होतां दर्शन । झालें मला दैवें जाण ।

करीं माझें उद्धरण । बहु शीण पावलों ॥२७॥

पोर जेवीं मातेपुढें । आळ घेवोनी आड पडे ।

तैसा मी हा तुझ्यापुढें । आड पडे मातोश्री ॥२८॥

षडिंद्रियें मी पाहिलीं । क्षणमात्रही नावरलीं ।

पापकर्में म्यां केली । गती आली हे त्याची ॥२९॥

यज्ञादिक नाहीं केलें । परी क्षेत्रवासपुण्य भलें ।

सहजची होतें घडलें । फल आलें तें आजी ॥२३०॥

परिसोनी त्याचें वचन । म्हणे अप्सरा करीं श्रवण ।

तूं म्हणसी मी कोण । अप्सरा जाण निश्चयें ॥३१॥

रहाणें माझें कैलासीं । मी असें उमेची दासी ।

पूजीं नित्य शिवासी । मकरार्क माघमासीं विशेष ॥३२॥

मंन्नाम कांचनमालिनी । प्रयागीं स्नान करूनी ।

आल्यें जात्यें शिवभवनीं । अर्चीं भवानीपतीला ॥३३॥

त्रयिमूर्तिच्या प्रसादें । सर्वत्र फिरें स्वच्छंदें ।

राहें नित्य परानंदें । नसे संदेह मच्चितीं ॥३४॥

परम हा माघमास । सांप्रत चाले जो जनास ।

स्नानें तारी आणिकास । नसे खास हे शक्ती ॥३५॥

रविमंडलार्धोदयीं । स्नानाकरितां शीघ्र जायीं ।

त्रिवेणी जल न्हेयीं । शिवपायीं अभिषेकीं ॥३६॥

यंनामें पापी तरती । त्याची जडली मला भक्ती ।

तेणें सर्वही मानिती । पूर्वस्थिती ऐक माझी ॥३७॥

त्रपाहीन वेश्याजाती । तेथें माझी उत्पत्ती ।

रूप लावण्य संपत्ती । मीच होती कलिंगीं ॥३८॥

पराक्रमी कलिंगेश । तो भुलोनी झाला वश ।

त्याचे लुटिले सर्व कोश । केला दास त्याला मी ॥३९॥

रडती त्याच्या अंगना । त्यांला न घडवी राजदर्शना ।

इतरांही धनिकजना । ठकवीं नाना प्रयत्नें ॥२४०॥

तंटा लावीं परस्परां । कपटें विश्वास दावीं जारां ।

असे सेवीं अनंत नरां । दुराचारा करूनी ॥४१॥

त्रास न ये पापाचा । परिणाम हा अविचाराचा ।

मातेरा नरदेहाचा । केला भोगाचा ल्हावानें ॥४२॥

णिक्कींहिं जे समजती । परी तेही न उमजती ।

कामाची न करवे शांती । भोगासक्ती करूनी ॥४३॥

छिंन भिन्न करी यम । हें जाणें बुद्धस्तोम ।

त्यालाही नावरे काम । तेथें नाम काय माझें ॥४४॥

धिकारीं संतां महंतां । दुराचार नाणी चित्ता ।

मांस मद्य खातां पितां । तारुण्यसरिता आटली ॥४५॥

छिंन करी यम पाप्यांसी । हें दैवे पाघमासीं ।

माहात्म्य ऐकतां कर्णासी । झोंबले मानसीं विरत्की ये ॥४६॥

धिक्कारीं हीन कुलासी । तेवीच जार भोगांसी ।

पुढें माझी गती कैसी । होईल ऐसी अनुतापें ॥४७॥

ग्रस्त होवूनी मोहग्रहें । केलें जें जें पाप हें ।

सांचविलें द्रव्य व्यर्थ हें । बरवा नोहे परिणाम ॥४८॥

हान्याय कीं अन्याय । न विचारीं अपाय उपाय ।

न धरिली बरवी सोय । आतां हृदय संतापे ॥४९॥

नित्य मानीं भोग गोड । अविवेकीं हें चर्मकुंड ।

विकूनी पाप उदंड । केलें यमदंड भोगाया ॥२५०॥

माला २५१ ते ३००

वासना दुष्ट धरूनी । दुष्टसंगती करूनी ।

पाप केलें हर्षूनी । भागी कोणी नसे त्याचा ॥५१॥

रडोनी ऐसी स्वकर्मासी । संतापूनी मानसी ।

शरण जावूनी द्विजासी । निवेदी त्यासी सर्वही ॥५२॥

यमयातना टाळाया । जन्मारभ्य पाप तया ।

निवेदितां माझी दया । आली तया विप्रासी ॥५३॥

निर्मळ होसी म्हणे द्विज । सर्व सोडुनी दे आज ।

थोर तीर्थ प्रयागराज । तारील तूज निर्धारें ॥५४॥

वारावया पापासी । शीघ्र जायीं प्रयागासी ।

क्षाळिसी सर्व पापासी । अनुतापासी पावतां ॥५५॥

रमणीय त्याचें वचन । निश्चयें अंगीकारून ।

गृह भूषा धन स्वजन । सर्व सोडून दिधलें ॥५६॥

यमयातना पुढें जाणूनी । पाप मनीं आणूनी ।

चित्तीं अनुतापूनी । विप्रा वंदुनी विनविलें ॥५७॥

व्याकूळ झालें माझें मन । करा त्याचें समाधान ।

प्रयागीं करितां माघस्नान । मत्समान तरे कीं ॥५८॥

धीन्धीन् थै थै करोनी । सर्व जन लुटोनी ।

पाप केलें त्याची धुणी । कराया मनीं स्थिरावें ॥५९॥

विश्वास व्हावया चित्ता । सांग एक प्राचीन कथा ।

कोण पापी प्रयागीं न्हातां । तरला दुरितापासुनी ॥२६०॥

नानापरी विनवितां । विप्र वदे ऐक आतां ।

गती लाधली पुरुहूता । सर्व दुरिता वारुनी ॥६१॥

शची ज्याची असे प्रिया । उर्वश्यादि वश्य जया ।

दुर्बुद्धी त्या देवराया । बरी न या दवडूनी ॥६२॥

यमादि योगसंपन्न । गौतमर्षीं तपोधन ।

तत्पत्नी अहल्या जाण । तीवरी मन इंद्र करी ॥६३॥

विवेक सोडुन स्वर्गाहुन । इंद्र आला भुलोन ।

गौतमस्वरूप धरून । कामुक होवुन पातला ॥६४॥

नाहीं गौतम जाणून । स्वयें गौतम बनून ।

अहल्येपासीं येवून । तीला फसवून उपभोगी ॥६५॥

शतक्रतू करोनी । देवाधिपत्य पावुनी ।

स्वर्गी राहे तोची मनीं । हें घेवोनी बुडाला ॥६६॥

यज्ञीं ज्याचा पूर्वभाग । तो करी ऐसें आग ।

तत्क्षणीं ये ऋषी सवेग । जाणोनी मग इंद्र भ्याला ॥६७॥

दु:खी होवूनी ये बाहेर । गौतमें जाणोनी सत्वर ।

शापिला कीं अंगावर । भगें सहत्र पडतील ॥६८॥

खंती करी अहल्या ती । अज्ञानें हो दुर्मती ।

मुनी शापूनि शिला करिती । पुढें रामें ती उद्धरिली ॥६९॥

हतदैव देवेश । भगें पडतां शरीरास ।

मेरुपर्वती गुहावास । करी त्रास पासून ॥२७०॥

रडे केल्या कर्मासी । धिक्कारी आपणासी ।

विरह झाला शचीसी । बृहस्पतीसी ती पुसतसे ॥७१॥

हसोनी म्हणे बृहस्पती । चला दावूं देवपती ।

शची देवांसह येती । मेरुपर्वतीं तेधवां ॥७२॥

रडत बैसला देवेश । बृहस्पती दावी तयांस ।

लाजोनी इंद्र देहास । झांकोनी ठेवी ते क्षणीं ॥७३॥

दाटोनी शोकें गुरूला । इंद्र म्हणे तारा मला ।

पुन: न करीं ह्या कर्माला । अनुग्रह केला पाहिजे ॥७४॥

रिघतां शरण गुरूतें । दयेनें तो वदे त्यातें ।

जावूनी ब्रह्मक्षेत्रातें । तीर्थराजातें सेवीं तूं ॥७५॥

द्रंममित धन दान । देतां होय मेरुसमान ।

खास ज्याला उपमान । न ये त्रिभुवनतीर्थाची ॥७६॥

विविध पापें जो हरी । तेथें तूं स्नान करीं ।

हें ऐकूनी वृत्रारी । जावूंनी करी मकराकीं स्नान ॥७७॥

द्राक्पाप जावून । इंद्र झाला सहस्रनयन ।

तूं करीं त्रिवेणीस्नान । चित्तीं चिंतून शंकरा ॥७८॥

वचन ऐसें विप्राचें । परिसोनी मनाचें ।

स्थैर्य करोनी प्रयागाचें । केलें त्याचें दर्शन ॥७९॥

यत्स्नान तीन दिन । करितां पाप जावून ।

शेष मासस्नानें जाण । अप्सरापण मज आल्यें ॥२८०॥

विदुषी होवुनी कैलासीं । राहें गौरीहरापासीं ।

अद्यापी माघमासीं । प्रतिवर्षीं स्नान करीं ॥८१॥

द्राक्तारिलें हा उपकार । स्मरोनी कराया दूर ।

कृतघ्नत्वा सादर । ऐसा निर्धार केला म्यां ॥८२॥

वचन तीचें परिसूनी । राक्षस वदे नमूनी ।

पूर्वजन्म आठवूनी । खिन्न होवुनी निवेदीं मी ॥८३॥

यन्नामाचें स्मरण । करी पाप निवारण ।

त्या काशींत जन्मून । श्रेष्ठ ब्राह्मण मी होतों ॥८४॥

देवर्षिपित्रर्चन । न घडलें विप्रतर्पण ।

न केलें इष्टापूर्तदान । न केलें स्नान गंगेचें ॥८५॥

हंसजप किंवा ध्यान । न केलें घेतलें दान ।

दुष्टापासून अनुदिन । ब्रह्मस्व हिरोन घेतलें ॥८६॥

पोट भरीं अभक्ष्यभक्षणें । सत्यवार्ता कधीं नेणें ।

सर्व पापें पूर्णपणें । देती ठाणें माज्याठायीं ॥८७॥

षडिंद्रियें नावरलीं । थोरांची बोली नायकिली ।

काशीक्षेत्रीं मृती आली । दैवें झाली दुर्दशा ॥८८॥

यन्नाम अविमुक्त । जेथें सर्व होती मुक्त ।

तेथें होतां पापसक्त । भैरव युक्त दंडी त्याला ॥८९॥

पोञ्चतां अन्यत्र मरण । त्याला यमयातना दारुण ।

काशींत मरतां जाण । भैरवशासन क्षेत्रपाप्या ॥२९०॥

षट्शास्त्रीं असोनि निपुण । क्षेत्रीं केलें पापाचरणं ।

म्हणोनीं विश्वेश्वरें जाण । भैरवशासन योजिलें ॥९१॥

यच्छासनें नवू योनी । प्रेतभूतादि भोगूनी ।

दाहावें जन्म ये स्थानीं । राक्षसयोनी मिळाली ॥९२॥

चित्तीं नसे सुखलेश । भोगीतसें दारुन क्लेश ।

माझे दृढकर्मपाश । मोक्षीं निराश होतों मी ॥९३॥

तं टा करोनी ब्राह्मण । जिंकीं विद्यामदें जाण ।

त्याचें फळ हें दारुण । राक्षसपण शेवटीं ॥९४॥

तोक्षेत्रवास केवळ । झाला आतांची सफळ ।

पदरीं तेंची पुण्यबळ । दर्शनें कळतसे तुझ्या ॥९५॥

षष्ठीसहस्र संवत्सर । या जन्मास झाले फार ।

कष्ट भोगिले आतां तार । मातें सत्वर दयेनें ॥९६॥

यथार्थ सर्व सांगून । ब्रह्मराक्षस नमून ।

आड पडला तें पाहुन । वळली कांचनमालिनी ॥९७॥

तोजरीं महापाप । त्याला कराया विपाप ।

ती दयेनें आपोआप । त्याचे ताप निवारी ॥९८॥

षष्ठीसहस्र वर्षें तूं रे । पाप भोगिलें येथें रे ।

नवू जन्मीं तसें सारें । कर्म बरें क्षाळिलें ॥९९॥

यमयातना जरीं होत्या । चौर्‍याऐशीं लक्ष धिरट्या ।

कदापीही न चुकत्या । क्षेत्रवासें त्या वारिल्या ॥३००॥

माला ३०१ ते ३४३

सर्वतीर्थामध्यें थोर । गंगा तीहुनी काशीनगर ।

जेथें तारी विश्वेश्वर । हा निर्धार सत्यची ॥१॥

वसे ताराया ह्या लोकांला । संगें अन्नपूर्णेला ।

घेवोनी परिवाराला । म्हणती ज्याला विश्वेश ॥२॥

मंत्र तारक कानीं । सांगे मरतांची प्राणी ।

नेयी त्याला उद्धरोनी । तो भवानीनायक ॥३॥

त्रयमूर्ति पाप्यास । उपदेशें तारी खास ।

करोनी जे क्षेत्रवास । करिती खास पातकें ॥४॥

स्वयें भैरवाकरवीं । त्यांला यातना भोगवी ।

भोगें पातक संपवी । मग दे पदवी तयाला ॥५॥

रूढयोगा दे सायुज्य । अन्य धन्या करी पूज्य ।

कैलासी ने तेथें प्राज्य । सौख्य होय निश्चित ॥६॥

पाप काशीमध्यें ज्याणें । केलें त्याला हें भोगणें ।

कल्पित योनी भोगूनी त्याणें । मोक्ष घेणें निश्चित ॥७॥

यमदूत जेथ न येती । भैरव यातना देती ।

परी अंतीं गती ये ती । क्षेत्रमृती असी असे ॥८॥

सर्व पाप जातां तूझें । दर्शन हें झालें माझें ।

आतां कष्ट तुझे विझे । देतें माझें थोडें पुण्य ॥९॥

वसोनी मी कैलासीं । प्रतिवर्षीं माघमासीं ।

करीं स्नान प्रयागासी । पुण्यराशी जोडिले असे ॥३१०॥

यंनाम तीर्थराज । स्नानें क्षाळी पापपुंज ।

जेणें तारिलें मज । करविलें अजदर्शन ॥११॥

त्रयमूर्ती तो माझा देव । पुरवी भक्तांचा भाव ।

निजपदीं देयी ठाव । तो हा तव तारक ॥१२॥

स्वरूप चिंतुनी त्याचें । एक माघस्नानाचें ।

फळ देयीं तुला साचें । सद्गतीचें दायक जें ॥१३॥

रूप शिवाचें चिंतून । अप्सरा ती हर्षून ।

पिळूनी आर्द्रवसन । करीं जीवन घेतसे ॥१४॥

पाणी हातीं घेवून । म्हणे एक माघपुण्य ।

तुला म्यां दिल्हें दान । म्हणोनी जीवन सोडिलें ॥१५॥

यद्रूप अति कराल । होतें परंतू तीणें जल ।

सोडितां तो तत्काळ । शोभे विमल राक्षस ॥१६॥

सर्व क्रूरभाव त्याचे । पालटोनी शांततेचें ।

पात्र झाला तो हें पुण्याचें । फळ वाचे न वर्णवे ॥१७॥

वदे वंदूनी अप्सरेला । माये उद्धरिलें मला ।

न विसरें उपकाराला । प्रत्युपकाराला काय देवूं ॥१८॥

तंत्र मंत्रादि साधन । संतांपुढें जाती लपोन ।

ज्यावरी करिती नयन । तो पावन होतसे ॥१९॥

त्र्ययी धर्मादि साधनें । फलद होती कालानें ।

तत्काल संतदर्शनें । फल दानें देतात ॥३२०॥

स्वयें तरोनी तारिती । संतांच्या ह्या विभूती ।

लोककल्याणार्थ वांचिती । ज्या फळती नमस्कारें ॥२१॥

रूप संतांचें अलौकिक । वसे जेथें नित्य विवेक ।

त्यांपुढें बापुडें पातक । शोक धाक कायसे ॥२२॥

पापी मी हो महाक्रूर । माझा केला त्वां उद्धार ।

तुला प्रसन्न शंकर । असो धरसुताही ॥२३॥

यत्प्रसादें तूं धन्य । अससी लोकमान्या ।

तो ताराया अन्या । करो वदान्या नित्य तुला ॥२४॥

सर्वत्र जें दिसे मज । अनित्य वाटे तें आज ।

आतां मातें ज्ञान पाज । अन्य काज न उरलें ॥२५॥

वदें निश्चय करून । इहपर भोग साधन ।

तें मानी श्ववमन । विटे मन तेथें आतां ॥२६॥

पल्लवूनी वदूं किती । त्वद्दर्शनें शांति दांती ।

समाधान उपरती । लाधली क्षांती पूर्णत्वें ॥२७॥

लक्ष्य लावूनी श्रद्दायुक्त । उपदेश श्रवणीं सक्त ।

झालों आतां करीं व्यक्त । प्रबोध मुक्त करी जो ॥२८॥

वसें दैवे कोठेंतरीं । पुन: ऐसें न करीं ।

ऐसा धर्म सुंदरी । सांगें वारी जो आवृत्ती ॥२९॥

स्वभाव जाणूनी त्याचा । मग अप्सरा बोले वाचा ।

हा देह देवयोनीचा । झाला साचा तुझारे ॥३३०॥

रूपें देव तूं खास । नरधर्मीं नहो वास ।

नर जे दैवी संपत्तीस । धरिती त्यांस मोक्ष ये ॥३१॥

पावले देव जयासी । स्वसंपत्तीनें दैत्यांसी ।

आसुरी संपत्ती ग्रासी । मोक्ष त्यांसी दुर्लभ ॥३२॥

यमेंद्राश्विवरुणादि । पद पावले अनादि ।

तूंही जावया त्या पदीं । वागीं मदीयोक्तधर्में ॥३३॥

ॐकारवाच्य जो देव । त्याच्या पदीं ठेवीं भाव ।

त्याला समर्पूनी सर्व । वायां गर्व न करीं ॥३४॥

नम्र होई सर्व भूतां । दैवी संपत्ती तत्वता ।

राखें शोधीं निजचित्ता । ब्रह्मसत्ता लक्ष्यीं धरीं ॥३५॥

मोचन करीं हिंसेला । न वदें परदोषाला ।

सद्धृतीमतीनें मनाला । आवरी कामाला वारूनी ॥३६॥

म हादेवा भजें नित्य । दृश्य हें पाहें असत्य ।

प्रवाहपतितकृत्य । करीं अहंता सोडुनी ॥३७॥

हाची तुला उपदेश । चिदन्वयें देखें विश्वास ।

जीवन्मुक्ति दशेस । जासी खास समत्वें ॥३८॥

सि द्धीलागीं न भुलतां । असा नित्य वागतां ।

जीवन्मुक्ती तत्वतां । मिळोनी विदेहता मिळेल ॥३९॥

घाम लाधलें त्याला खास । विमान आलें सूर्यसंकाश ।

राक्षस वंदूनी तीस । गेला स्वर्गास पुण्य भूं ॥३४०॥

यत्नाविना मुक्ति देवुनी । अप्सरा गेली शिवभुवनीं ।

अर्जुना म्हणे श्रीदत्तमुनी । माघस्नानी फळ हें ॥४१॥

स्वा शय हा ठेवुनी । जनांला फल दावुनी ।

वेद तारी असें ऐकुनी । अर्जुन मनीं आनंदला ॥४२॥

हाश्रीदत्तार्जुन संवाद । माघमाहात्म्यमिषें विषद ।

हो हा हरी जीवात्म भेद । अखेर पद दे ध्रु ॥४३॥

श्रीगोविंदकृपापूर्णा वासुदेवसरस्वती । मृगार्के नर्मदातीरे तीर्थराज इवोद्गता ॥१॥

इति श्रीदत्तात्रेयाsर्जुनसंवादे मकरार्कमाघमाहात्म्यं संपूर्णं ॥ श्रीदत्तात्रेयार्पणमस्तु ॥