Govardhan Katha: गोवर्धन पूजा आणि अन्नकूट उत्सवाची पौराणिक कथा

दिवाळीच्या दुसऱ्या दिवशी 'अन्नकूट' साजरा केला जातो. अन्नकूट म्हणजे 'धान्याचा ढीग'. या दिवशी योगेश्वर भगवान श्रीकृष्णाने इंद्राचा सन्मान करताना आपल्या डाव्या हाताच्या करंगळीच्या नखेवर गोवर्धन पर्वत उचलून इंद्राच्या क्रोधापासून ब्रज लोकांचे रक्षण केले होते.

अन्नकूट सण का साजरा केला जातो?

द्वापरमधील अन्नकुटाच्या दिवशी इंद्राची पूजा करून त्यांना छप्पन भोग अर्पण केले जात होते, परंतु श्रीकृष्णाच्या सांगण्यावरून ब्रज लोकांनी ती प्रथा बंद करून या दिवशी गोवर्धन पर्वताची पूजा करून छप्पन नैवेद्य दाखवण्यास सुरुवात केली. श्रीकृष्ण म्हणाले की, आपण आपले जीवन चालवणाऱ्या पर्वत, शेत आणि गायींचा आदर आणि पूजा केली पाहिजे, नंतर भगवान श्रीकृष्णाला गोवर्धन रूपात छप्पन नैवेद्य अर्पण करण्याची प्रथा होती.

पौराणिक कथा: भगवान श्रीकृष्णाच्या आदेशानुसार सर्वांनी इंद्र उत्सव साजरा करणे बंद केले. हे पाहून भगवान इंद्र क्रोधित झाले आणि त्यांनी ब्रजमंडलावर जोरदार पाऊस पाडला. ब्रजच्या लोकांना या पावसापासून वाचवण्यासाठी श्रीकृष्णाने 7 दिवस गोवर्धन पर्वत आपल्या करंगळीवर उचलून इंद्राचा सन्मान केला होता.

त्या पर्वताखाली गोप-गोपिकांसह सर्व ग्रामस्थ त्याच्या छायेखाली सात दिवस आनंदाने राहत होते. तेव्हा ब्रह्माजींनी इंद्राला सांगितले की, श्री हरी विष्णूने पृथ्वीवर श्रीकृष्णाच्या रूपात जन्म घेतला आहे, त्यांच्याशी वैर ठेवणे योग्य नाही. हे जाणून इंद्रदेवाने भगवान श्रीकृष्णाची क्षमा मागितली. भगवान श्रीकृष्णाने सातव्या दिवशी गोवर्धन पर्वत खाली ठेवला आणि दरवर्षी गोवर्धन पूजा करून अन्नकूट उत्सव साजरा करण्याचा आदेश दिला. तेव्हापासून हा सणही ‘अन्नकूट’ या नावाने साजरा केला जाऊ लागला.