यंदा 21 ऑक्टोबर रोजी गोवत्स द्वादशी अर्थात वसुबारस साजरी केली जाईल. हिंदू धर्मात गायीला अत्यंत पवित्र मानले जाते. मान्यतेनुसार गाईमध्ये देवांचा वास असतो. त्यामुळे वसुबारस या दिवशी गाईची सेवा व पूजा केल्याने जीवनात मंगल होतं आणि अनेक लाभ मिळतात.
महत्त्व- गोवत्स द्वादशी हा सण दीपावली किंवा अमावस्येपूर्वी द्वादशी तिथीला साजरा केला जातो. गायी-वासरांची पूजा करण्याबरोबरच या दिवशी उपवास करण्याचीही परंपरा आहे. या दिवशी माता आपल्या मुलाच्या दीर्घायुष्यासाठी हे व्रत करतात. मान्यतेनुसार या दिवशी गाय आणि वासराची पूजा केल्याने सर्व देवतांचा आशीर्वाद प्राप्त होतो.
हिंदू धर्मात सर्व तीर्थांचे मिलन गाईमध्ये असल्याचे सांगितले आहे. या दिवशी स्त्रिया गाई-वासरांची पूजा करतात. जर कोणाच्या घरी गाय-वासरू नसेल तर त्याने दुसऱ्याच्या गाय-वासराची पूजा करावी. घराच्या आजूबाजूला गाय-वासरू न मिळाल्यास ओल्या मातीने गाय-वासरू यांच्या मूर्ती बनवून त्यांची पूजा करावी. त्यावर दही, भिजवलेले बाजरी, मैदा, तूप इत्यादी अर्पण करून कुंकु लावून दूध व तांदूळ अर्पण करावे.
या दिवशी गाईला चारा खाऊ घालावा. असे मानले जाते की सर्व यज्ञ केल्याने आणि सर्व तीर्थात स्नान केल्याने जे पुण्य प्राप्त होते, ते फळ गाईची सेवा, पूजा आणि गाईला चारा दिल्याने सहज मिळते. हा सण दिवाळीची सुरुवात देखील मानला गेला आहे. हा सण धनत्रयोदशीच्या एक दिवस आधी मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो.
वसुबारस पूजन विधि- Vasu Baras 2022 Puja Vidhi
या दिवशी उपवास करणाऱ्या स्त्रिया सकाळी स्नान करून आल्यानंतर धुतलेले व स्वच्छ कपडे घालतात.
त्यानंतर गायीला (दूध देणार्‍या) वासरासह स्नान करवावे.
आता तांब्याच्या भांड्यात अक्षत, तीळ, पाणी, सुगंध आणि फुले एकत्र करून ठेवावी. आता 'क्षीरोदार्णवसम्भूते सुरासुरनमस्कृते। सर्वदेवमये मातर्गृहाणार्घ्य नमो नम:॥' मंत्र जपत गाईला आंघोळ करावी.
आता दोघांना नवीन कपडे घालावे.
दोघांनाही फुलांची माळ घालावी.
गाय आणि वासराच्या कपाळावर चंदनाचा तिलक लावून त्यांची शिंगे सजवावीत.
गाय मातेच्या पायावर माती टाकून कपाळावर तिलक लावावा.
गायीचे पूजन केल्यावर कथा ऐकावी.
दिवसभर उपवास ठेऊन रात्री गाई मातेची आरती करून भोजन करावे.
मोठं, बाजरी यावर पैसे ठेवून सासूला द्यावे.
या दिवशी गाईचे दूध, दही, तांदूळ यांचे सेवन करू नये. थंड बाजरीची भाकरी खावी.
मान्यतेनुसार या दिवशी मुलांसाठी गाय मातेची पूजा आणि उपवास केला जातो.
वसुबारस कथा- Vasu Baras Katha Marathi
लोकांमध्ये प्रचलित असलेल्या आख्यायिकेनुसार, प्राचीन काळी भारतात सुवर्णपूर नावाचे नगर होते. देवदानी नावाचा राजा तेथे राज्य करत असे. त्याच्याकडे एक गाय आणि एक म्हैस होती. त्याला दोन राण्या होत्या, एकीचे नाव 'सीता' आणि दुसरीचे नाव 'गीता'. सीतेला म्हशीची खूप आवड होती. ती तिच्याशी अतिशय नम्रपणे वागायची तिच्यावर मैत्रिणीसारखं प्रेम करायची.
राजाची दुसरी राणी गीता गायीवर मैत्रिणीप्रमाणे आणि वासरावर मुलाप्रमाणे प्रेम करत असे. हे पाहून एके दिवशी म्हैस राणी सीतेला म्हणाली - गीता राणीला गाय आणि वासरू असताना माझा हेवा वाटतो. यावर सीता म्हणाली- जर असेच असेल तर मी सर्व काही ठीक करीन.
सीतेने गायीचे वासरू कापून त्याच दिवशी गव्हाच्या प्रमाणात पुरले. या घटनेबाबत कोणालाच काही माहिती पडले नाही. पण राजा जेवायला बसला तेव्हा रक्ताचा पाऊस सुरू झाला. राजवाड्यात सगळीकडे रक्त आणि मांस दिसू लागले. राजाच्या जेवणाच्या ताटातही मलमूत्र व इत्यादींचा वास येऊ लागला. हे सर्व पाहून राजाला खूप काळजी वाटली.
त्याचवेळी आकाशचा आवाज आला- 'हे राजा! तुझ्या राणीने गाईचे वासरू कापून गव्हात पुरले आहे. त्यामुळेच हे सर्व घडत आहे. उद्या 'वसुबारस' आहे. तर उद्या तुमची म्हैस शहराबाहेर काढा आणि गाई वासराची पूजा करा. या दिवशी गाईचे दूध सोडून जेवणात फळे घ्यावीत. यामुळे तुमच्या राणीने केलेले पाप नष्ट होईल आणि वासरूही जिवंत होईल. त्यामुळे तेव्हापासून गोवत्स द्वादशीच्या दिवशी गाई-वासरांच्या पूजेचे महत्त्व असल्याचे समजले आणि गायी-वासरांची सेवा केली जाते.
वसुबारस पूजा मुहूर्त Vasu Baras 2022 Puja Muhurat
निज अश्विन कृष्ण एकादशी अर्थात शुक्रवार, 21 ऑक्टोबर रोजी वसुबारस साजरी केली जाईल. द्वादशी संध्याकाळी 5:22 ते 22 ऑक्टोबर संध्याकाळी 6:02 मिनिटांपर्यंत
पूजा मुहूर्त- 21 ऑक्टोबर 2022 रोजी संध्याकाळी 06:09 ते 08:39 पर्यंत.