वैवाहिक जीवनात किंवा प्रेमसंबंधांमध्ये आनंदासाठी चांगला जोडीदार किंवा जीवनसाथी असणे खूप गरजेचे आहे. अनेक वेळा एखादी व्यक्ती इतर गोष्टींच्या आकर्षणाला मागे सोडते आणि परिणामी त्याचे आयुष्य उद्ध्वस्त होते. पण आचार्य चाणक्य यांनी त्यांच्या नीती शास्त्राच्या म्हणजे चाणक्य नीतीमध्ये एका श्लोकाद्वारे सांगितले आहे की लग्न किंवा प्रेमापूर्वी कोणत्या गोष्टींची चाचणी घेणे आवश्यक आहे.
वरयेत् कुलजन प्रज्ञानो विरुपमपि कन्यकम् ।
रूपशीलं न लोवस्य विवाहः समान कुले ।
चाणक्य नीतीच्या या श्लोकात आचार्य चाणक्य म्हणतात की, विवाहापूर्वी जीवनसाथी निवडताना व्यक्तीने आपल्या सुंदर शरीराऐवजी गुणांकडे पाहिले पाहिजे. चाणक्याच्या मते, पुरुषांनी स्त्रीच्या सौंदर्याचा न्याय करू नये तर तिच्या मूल्यांचा आणि गुणांचा न्याय करावा.
पुरुषांनी सुंदर स्त्रियांच्या मागे धावू नये. पत्नी जर सद्गुणी असेल तर ती कठीण प्रसंगीही कुटुंबाची काळजी घेते आणि कोणाला त्रास होऊ देत नाही.
चाणक्य म्हणतात की बाह्य सौंदर्य सर्वस्व नाही. त्यामुळे व्यक्तीने आपल्या जोडीदाराच्या मनाच्या सौंदर्याला प्राधान्य दिले पाहिजे. स्त्रीमध्ये संयम असेल तर ती घर चांगले बनवते आणि कठीण प्रसंगातही ती आपल्या पतीच्या पाठीशी उभी असते.
माणसाने नेहमी प्रतिष्ठेची काळजी घेतली पाहिजे. इतकंच नाही तर लग्न किंवा प्रेमापूर्वी जोडीदारावर धर्म आणि कर्माबद्दल खूप श्रद्धा असते. त्याबद्दल शोधून काढला पाहिजे, कारण धर्मकर्मावर विश्वास ठेवणारा माणूस मर्यादित असतो.