विश्वाच्या निर्मितीच्या वेळी, चारही दिशांना फक्त अंधार होता, त्यानंतर नऊ ग्रहांचा राजा सूर्य सात घोड्यांनी ओढलेल्या त्याच्या रथावर स्वार होऊन प्रकट झाला. सनातन धर्मग्रंथांमध्ये असे म्हटले आहे की रथ सप्तमीच्या दिवसापासून, म्हणजेच माघ महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या सप्तमीपासून, सूर्यदेवाने संपूर्ण जगाला प्रकाशित करण्यास सुरुवात केली. म्हणून या तिथीला सूर्य जयंती असेही म्हणतात. सोप्या शब्दांत सांगायचे तर, सूर्यदेव रथ सप्तमीच्या दिवशी प्रकट झाले.
माघी सप्तमीच्या दिवशी महिला उपवास करतात आणि सूर्याची पूजा करतात. सूर्यदेवाची योग्य पद्धतीने पूजा केल्याने व्यक्तीला सुख, समृद्धी आणि संतती प्राप्त होते अशी धार्मिक श्रद्धा आहे. ज्योतिषांच्या मते, व्यवसायात प्रगती आणि प्रगतीसाठी सूर्याचे बलवान असणे आवश्यक आहे. ज्या लोकांच्या कुंडलीत सूर्य चांगल्या स्थितीत आहे. त्यांना व्यवसायात कोणत्याही अडचणी येत नाहीत. अनेक ज्योतिषी सरकारी नोकरी मिळविण्यासाठी सूर्याला बलवान करण्याचा सल्ला देतात. ज्या लोकांना त्यांच्या जीवनात सुख, शांती आणि समृद्धी हवी आहे त्यांनी दररोज सूर्य देवाला जल अर्पण करावे. सकाळी स्नान करून सूर्यदेवाला अर्घ्य आणि दान अर्पण केल्याने दीर्घायुष्य, चांगले आरोग्य आणि समृद्धी मिळते.
रथ सप्तमी ही सूर्यग्रहणासारखी दानधर्म आणि सत्कर्मांसाठी अत्यंत शुभ मानली जाते. रथ सप्तमीला अरुणोदयाच्या वेळी स्नान करावे. सूर्योदयापूर्वी स्नान करणे हा एक आरोग्यदायी विधी आहे आणि तो सर्व प्रकारच्या आजारांपासून मुक्त राहतो.
रथ सप्तमीचे महत्त्व
रथ सप्तमी हा दिवस भगवान सूर्याचा जन्मदिवस म्हणून साजरा केला जातो. रथ सप्तमीचा दिवस सूर्यदेवाच्या नावाने दानधर्मात सहभागी होण्यासाठी सर्वात योग्य मानला जातो. असे मानले जाते की या दिवशी सर्व पापांपासून आणि दुःखांपासून मुक्तता मिळते. असे म्हटले जाते की माणूस त्याच्या आयुष्यात सात प्रकारची पापे करतो. हे पाप जाणूनबुजून, अजाणतेपणे, तोंडाने, शारीरिक कृतीने, मनात, वर्तमान जन्मात आणि मागील जन्मात केलेले असतात. रथ सप्तमीच्या दिवशी सूर्याची पूजा केल्याने या सर्व पापांपासून मुक्तता मिळते.
रथ सप्तमीच्या दिवशी, भाविक सूर्योदयापूर्वी पवित्र स्नान करण्यासाठी जातात. रथ सप्तमीला पवित्र नद्या आणि तीर्थांमध्ये स्नान करणे हा एक महत्त्वाचा विधी आहे आणि तो फक्त सूर्योदयाच्या वेळीच करावा. असे मानले जाते की या काळात पवित्र स्नान केल्याने व्यक्ती सर्व आजारांपासून मुक्त होते आणि त्याला चांगले आरोग्य मिळते. या कारणास्तव रथ सप्तमीला आरोग्य सप्तमी असेही म्हणतात.
रथ सप्तमीला रांगोळी का काढतात
रथ सप्तमीच्या दिवशी, अनेक घरांमध्ये महिला सूर्यदेवाचे आणि त्यांच्या रथाचे स्वागत करण्यासाठी चित्रे काढतात. ते त्यांच्या घरासमोर सुंदर रांगोळी काढतात. अंगणात मातीच्या भांड्यांमध्ये दूध ओतले जाते आणि सूर्याच्या उष्णतेचा वापर करून ते उकळले जाते. नंतर हे दूध सूर्यदेवाला अर्पण केलेल्या भातामध्ये वापरले जाते.
रथ सप्तमीची पूजा पद्धत
या दिवशी सर्वप्रथम सकाळी उठून स्नान इत्यादी केल्यानंतर, उपवास करण्याची प्रतिज्ञा घ्या.
सूर्यदेवाला अर्घ्य अर्पण करा. सूर्यदेवाला अर्घ्य अर्पण केल्यानंतर, मातीचे दिवे घ्या, त्यात तूप भरा आणि ते पेटवा. याला रथ सप्तमी पूजा म्हणतात.
यानंतर विधीनुसार पूजा करा. पूजेदरम्यान शुद्ध तुपाचा दिवा लावावा आणि सूर्यदेवाची कापूर, धूप आणि फुलांनी पूजा करावी. माघ कल्पवास करणाऱ्या भाविकांनी या दिवशी सूर्यास्तानंतरही स्नान करावे.
यानंतर भगवान भास्करची आरती करा.
या दिवशी फक्त एकदाच जेवावे. या दिवशी मीठ वापरू नये.
रथ सप्तमी उपवास करताना लक्षात ठेवण्याच्या गोष्टी
रथ सप्तमीच्या पूर्वसंध्येला सूर्योदयाच्या वेळी जागे राहणे आणि स्नान करणे आवश्यक आहे.
स्नान केल्यानंतर नमस्कार करताना सूर्यदेवाला जल अर्पण करा. शक्य असल्यास गंगाजलाने सूर्यदेवाला अर्घ्य अर्पण करा. अर्घ्य अर्पण करताना सूर्यदेवाच्या पवित्र नावांचे स्मरण करा.
अर्घ्य अर्पण करताना नमस्ते मुद्रेत सूर्याकडे तोंड करून हात जोडून, एका लहान भांड्याच्या मदतीने हळूहळू पाणी अर्पण करावे.
या दिवशी भगवान विष्णूची पूजा करणे देखील शुभ मानले जाते.
या दिवशी तुमच्या क्षमतेनुसार कपडे, अन्न इत्यादी दान करा.
