Webdunia - Bharat's app for daily news and videos

Install App

रुक्मिणी स्वयंवर प्रसंग अठरावा

Webdunia
श्रीगणेशाय नम: । हातीं दुधातुपाची वाटी । देवकी बैसवूनि पाटी । पुढें दिधली भीमकी गोरटी । उदर शिंपी शुद्धमती ॥ १ ॥
धन्य धन्य तुमची कुशी । जेथें जन्मले ह्रषीकेशी । म्हणोनि लागली चरणांसी । रुक्मिणीसी निरवित ॥ २ ॥
चौघां पुत्रांहूनि आगळी । वाढविली हे वेल्हाळी । आतां दिधली तुम्हांजवळीं । कृष्णस्नेहें पाळावी ॥ ३ ॥
दोघीजणीं मातापितरीं । हातीं धरूनियां नोवरी । यादवांचे मांडीवरी । यथानुक्रमें बैसविली ॥ ४ ॥
गहिंवर न धरवे भीमकासी । प्रेम लोटलें तयासी । मिठी घालोनि कृष्णचरणांसी । उकसाबुकसी स्फुंदत ॥ ५ ॥
लाज सांडोनि शुद्धमती । पाया लागली श्रीपती । भीमकी देऊनियां हातीं । वैकुंठपती जोडिला ॥ ६ ॥
पाहाती नरनारी सकळा । आसवें आलीं त्यांचियां डोळां । खंतीं न भीमकबाळा । मायेकडे न पाहेचि ॥ ७ ॥
कृष्णीं लागलिया प्रीती । मायमाहेराची खंती । सर्वथा न करी चितीं । निजवृत्ती हरिचरणीं ॥ ८ ॥
वोहमायेसी कळवळ । पायां लागे वेळोवेळा । आसुवें पूर्ण आलीं डोळा । म्हणे प्रतिपाळा भीमकीसी ॥ ९ ॥
शुद्धमती म्हणेज रायासी । मज आंदण द्या भीमकीसी । होईन कृष्णाची निजदासी । चरण सेवेसी निरंतर ॥ १० ॥
राजा म्हणे शुद्धमती । जीवप्राण आणि संपत्ती । सर्वस्व अर्पिले श्रीपती । विकल्प चित्तीं न धरावा ॥ ११ ॥
भाव विश्वास दोघेजण । दिधले भीमकीसी आंद्ण । कृष्णसेवेलागीं जाण । अहर्निशी सादर ॥ १२ ॥
द्विपदा आणि चतुष्पदा । नाना रत्‍ने धातु अष्टधा । भीमकें आंदण गोविंदा । बहुत संपदा दीधली ॥ १३ ॥
वसुदेवादि उग्रसेन । भीमकासी करिती आमंत्रण । भोजनाचा आग्रह जाण । केला सन्मान सर्वांचा ॥ १४ ॥
भीमकें विनविलें कृष्णासी । विनंति आहे पायांपाशी । पुत्र झालिया भीमकीसी । निजपंक्तीसी शेष दीजे ॥ १५ ॥
चतुर्विधा सूत्रधारी । तुझी आज्ञा आमुचे शिरीं । भोजनाचा आग्रह न करीं । वचन श्रीहरी मानलें ॥ १६ ॥
वरात निघाली वेगेंसी । गृहप्रवेश द्वारकेसीं । आज्ञा दिधली भीमकासी । निजनगरासी तो निघे ॥ १७ ॥
दोघें वधूवरें गजस्कंधीं । भोंवतीं यादवांची मांदी । गीत नृत्य अतिविनोदीं । द्वारकेंमध्यें उत्सवो ॥ १८ ॥
मदगजगंधाचे पैं सडे । कुंकुम कस्तूरी चहूंकडे । मखरें श्रृंगारली पुढें । वाडेंकोडें झळकती ॥ १९ ॥
नगर श्रृंगारिलें कुसरी । गुढिया तोरणें घरोघरीं । कर्दळीस्तंभ रोविले द्वारीं । फळें त्यामाझारीं शोभती ॥ २० ॥
पूर्णकुंभ द्वारोद्वारीं । प्रदीप्त दीप ठेविले वरी । दधि-अक्षता-दुर्वांकुरीं । सुमनहारीं सुगंध ॥ २१ ॥
वोहरें पहावया कौतुक । नगरनागरिक लोक । मुडपघसणी होतसे देख । एकेंएक धांविन्नले ॥ २२ ॥
एक चढलीं माडिया गोपुरीं । पुष्पांजुळी देती नरनारी । देव वर्षती अंबरीं । जयजयकार प्रर्वतला ॥ २३ ॥
पाहता कृष्णस्वरूपासी । अराणुक नाहीं डोळीयांसी । यालागीं न येति दृश्यापाशीं । कृष्णसुखासी पकडले ॥ २४ ॥
पदोपदीं दीपावळीं । वोंवाळीती वनमाळी । बाप दैवाची नव्हाळी । भीमकबाळी अर्धांगी ॥ २५ ॥
वेश्या आणि संन्यासी । मुडपघसणी होतसे कैसी । कोप आला श्रीपादासी । दंडें वैश्येसी ठोकिलें ॥ २६ ॥
येरी विसरली देहासी । वृत्ति लोभली कृष्णस्वरूपासीं । रागें लाता हाणोनि तिसी । म्हणे विटाळ आम्हासी कां केला ॥ २७ ॥
येरि हांसोनि कपाळ पिटी । अजुनी क्रोध न सोडी पाठी । विटंबिली दंड कांसोटी । आत्मदृष्टी तुम्हां नाहीं ॥ २८ ॥
मी उत्तम पैल हीन । विषमभेदाचें अज्ञान । सर्वांभूतीं समसमान । निजात्मज्ञान तुम्हा नाहीं ॥ २९ ॥
नाहीं निजशांती रोकडी । तंव कां केली तडातोडी । भगवीं नाशिलीं लुगडीं । उपाधि गाढी श्रीपादा ॥ ३० ॥
शेंडी सांडिली उपडोनी । वासना वाढविली चौगुणीं । श्रीकृष्ण देखिलिया नयनीं । विटाळ मानी तो निजांध ॥ ३१ ॥
ऎसा करितां वाग्वाद । तंव दुरी अंतरला गोविंद । आड ठाकला जनसंबंध । न दिसे मुकुंद सर्वथा ॥ ३२ ॥
वोहरे आली महाद्वारा । लोण उतरिती सुंदरा । मूद वोवाळी सुभद्रा । कृष्ण पुढारां चालिला ॥ ३३ ॥
पूर्ण कलशेंसीं आल्या दासी । अनंत वाणें परिवस्त्रेंसी । ते ते मेचू देऊनि त्यांसी । नानाविधेंसीं अलंकार ॥ ३४ ॥
शोभा आली भाणववासी । कृत्रिम लक्ष्मी शोभली कैसी । साच मानलें जनांसी । तिणें सकळांसी भुलविलें ॥ ३५ ॥
येतां देखोनि कृष्णनाथा । लक्ष्मी लाजली तत्त्वता । सांडूनियां कृत्रिमता । निजस्वरूपता प्रगटली ॥ ३६ ॥
भीमकीया देखिलें लक्ष्मीसी । विस्मय वाटला तियेसी । विचारितां निजमानसीं । दोहीं रूपेंसीं आपणचि ॥ ३७ ॥
विधि गृहप्रवेशासी । वोहरें बैसविली भाणवसासी । करविती लक्ष्मीपूजनासी ॥ विधिवेदेंसी द्विजवर ॥ ३८ ॥
परमामृतें भरूनि वाटी । देवकी लावी सुनेच्या वोठीं । पुसे वृद्धाचारगोष्टी । सुनें घालीसी पोटीं निजमाये ॥ ३९ ॥
येरीं म्हणे परमानंदें धाल्यें । कृष्णसुखे नित्य निवाल्यें । तुमचे सेवेसी पावल्यें । प्राप्त झाल्यें हरिचरणा ॥ ४० ॥
रेवती येऊनि भीमकीपाशीं । वेगीं निरवी भाणवसासी । हातीं धरूनि नोवरीसी । काय तियेसी सांगत ॥ ४१ ॥
वरूनि आलीसी कृष्णानाथा । तरी हे सर्व तुझे माथां । देणेंघेणें कार्यचिता । कर्तव्यता तुज आली ॥ ४२ ॥
येथींची ऎसी आहे रिती । सुचित्त राखावी चित्तवृत्ती । सकल मानावी कृष्णस्थिती । जेणें श्रीपती संतोषे ॥ ४३ ॥
जे कां खरकटलें पाळें । अत्यंत गोंगाणी गोंगाइलें । तें भाणवसाबाहेर पाहिजे केलें । नेऊन घातलें वोंवळ्यांत ॥ ४४ ॥
जेंकां उठंडळ डळमळी । अत्यंत झणत्कारें गडबडीं । आश्रमआळां ठेविं रोकडी । वेळणी तोंडीं विधीची ॥ ४५ ॥
जें कां कांठफरा उललें । देखसी ज्याचें बुड भंगलें । ते न पाहिजे हालविलें । असो संचरले निजआळां ॥ ४६ ॥
तपें तापली तुपाची । स्वर्गसिंका बैसका त्याची । सामुग्री वेंचिल्या तेथींची । मग उलंडूनि सांडिती ॥ ४७ ॥
कामक्रोधाचे उंदीर । कोरूनि टोलर करिती अपार । त्यांच्या मुखीं घालूनि पाथर । येतें द्वार बुजवावें ॥ ४८ ॥
लाविल्या लोण नलगे ज्यासी । लोणलक्षण त्या काय पहासी । ते तंव नाणावे पंक्तीसी । चवी त्यांसी पैं नाहीं ॥ ४९ ॥
सगळे शिजविता अवघड । काकड करिती कडकड । समजावें भरडीं दृढ । होतील गोड परिपाकें ॥ ५० ॥
कणिक चाळावी असकट । पाखडूनि सांडावें कसपट । होईल परिपाक चोखट । पूर्णपुरिया सिद्धलाडू ॥ ५१ ॥
कृष्णभाणवसा त्रिशुद्धी । अष्टमहासिद्धी नवनिधी । तेथें तुवां वागावें सोहंबुद्धी । जीवउपाधी सांडूनी ॥ ५२ ॥
सासु सासरे भावे दीर । आदिकरून लहान थोर । होऊनि अवघ्यासी सादर । अति तत्पर सेवेसी ॥ ५३ ॥
वडील जाऊ आपण । भीमकीकरीं निजकांकण । घालूनि करी निरवण । पाणिग्रहण भाणवसा ॥ ५४ ॥
धाकटे जावेसी प्रीतिकर । नवविध नवरत्‍नांचा हार । कंठीं घातला मनोहर । येरीं नमस्कार तिसी केला ॥ ५५ ॥
बाई जें जें तुम्ही शिकविलें । तें तें मज हितासी आलें । रेवति हरिखेली येणें बोलें । आलिंगिलें भीमकीसी ॥ ५६ ॥
एवं द्वारकेमाझारीं । परमानंद घरोघरीं । देव वर्षती कुसुमें अंबरीं । जयजयकार प्रवर्तला ॥ ५७ ॥
यापरी गृहप्रवेश । करूनियां हृषीकेश । रमायुक्त जगन्निवास । द्वारकावास करीतसे ॥ ५८ ॥
शुक म्हणे परीक्षिती । गृहस्थ जाला श्रीपती । भीमकीहरणाची ख्याती । तुजप्रती सांगितली ॥ ५९ ॥
एवं हरण पाणिग्रहण । तुज केलें गा श्रवण । ज्याचेनि श्रवणें जाण । दोष दारुण नासती ॥ ६० ॥
ग्रंथपीठिका संपूर्ण । कथेसी श्रीकृष्ण कारण । कळसा आलें निरूपण । प्रेम सज्जन जाणती ॥ ६१ ॥
रुक्मिणीहरणवार्ता । जुनाट होय सर्वथा । परी पाणिग्रहण व्यवस्था । नवी कथा कवित्वाची ॥ ६२ ॥
ऎसा विकल्प मानाल झणीं । जें बोलिले श्रीव्यासमुनी । तोचि अर्थ विस्तारूनी । प्रगट केला प्राकृतें ॥ ६३ ॥
यथाविधि पाणिग्रहण । मुळीं आहे व्यासवचन । तें सूत्रपाय निरूपण । श्लोकार्थ जाण बोलिलों ॥ ६४ ॥
साच न मानी ज्याचें चित्त । तेणें पाहावें श्रीभागवत । तेथील श्लोकीच श्लोकार्थ । ऎसाचि असे सर्वथा ॥ ६५ ॥
राजे जिणोनि दारुण । भीमकी आणोनी आपण । कृष्णें केलें पाणिग्रहण । हें निरूपण मुळींचें ॥ ६६ ॥
येणेंचि पदें पदविस्तारीं । कथा चालिली पुढारी । खोडी ना ठवावी चतुरीं । ग्रंथ निर्धारीं न पाहतां ॥ ६७ ॥
जैसें वटबीज अल्पप्राय । परी विस्तार गगना जाय । तैसीच हे कथा होय । थोडेनि बहू विस्तार ॥ ६८ ॥
मूळ सांडूनि सर्वथा । नाहीं वाढविलें ग्रंथा । पाहातां मूळींच्या पदार्था । अर्थकथा चालिली ॥ ६९ ॥
नाहीं ग्रंथारंभसंकल्प । नव्हता श्रोतयांचा आक्षेप । ग्रंथीं उजळला कृष्णदीप । सुखरूप हरिकथा ॥ ७० ॥
जेणे हा ग्रंथ करविला । तो आरंभींच उपरमला । पुढें ग्रंथ कैसा चालिला । बोलतां बोला न बोलवें ॥ ७१ ॥
नेणों काय कृष्णनाथा । हे आवडली ग्रंथकथा । तोचि होऊनि श्रोता वक्ता । अर्थ परमार्था आणिला ॥ ७२ ॥
ये ग्रंथींचें निरूपण । जीवशीवां होतसे लग्न । अर्थ पाहतां सावधान । समाधान सात्त्विकां ॥ ७३ ॥
येथें विवेकी व्हावा वक्ता । समाधान पाहिजे श्रोता । त्याचेनि संवादे हरिकथा । सुख समस्तां होईल ॥ ७४ ॥
होऊनि अनुभवकसवटी । कथा चालिली मर्‍हाठी । वोवी न चले फुकासाठीं । श्रद्धा पोटीं धरिलिया ॥ ७५ ॥
हे कृष्णकथा अलोलिक । महादोषांसी दाहक । भवरोगासी छेदक । अर्धमात्रा सेविलिया ॥ ७६ ॥
हे मुमुक्षीची कुलदेवता । मुक्तांची करी नित्य मुक्तता । येरां संसारियां सर्वथा । नवरसें निववीत ॥ ७७ ॥
जरी कोणी स्वभावें पुढें । उघडती कानींचीं कवाडें । अर्थ ऎकतां निवाडें । पुढें पुढें अतिगोड ॥ ७८ ॥
गोडपणें पडल्या मिठी । सुटती जीवशिवांच्या गांठी । कृष्णकथा हे गोमटी । उठाउठी विजलाभू ॥ ७९ ॥
येथें भीमकीचे पुरले आर्त । तो हा आदरें वाचितां ग्रंथ । श्रोतयांचे मनोरथ । कृष्ण समर्थ पुरवील ॥ ८० ॥
माझे पुरवाया मनोरथ । तों मनचि झाले कृष्णनाथ । एका जनार्दनीं नित्य तृप्त । परंगत हरिचरणीं ॥ ८१ ॥
एका जनार्दना शरण । म्हणतां गेलें एकपण । सहज खुंटलें निरुपण । महामौन कथेचें ॥ ८२ ॥
मुखीं जनार्दनचि वक्ता । जनार्दनचि झाला श्रोता । जनार्दनचि ग्रंथ लिहिता । सत्य सर्वथा हे वाणी ॥ ८३ ॥
एका एकजनार्दनीं । जनार्दनचि एकपणीं । निर्मळ जान्हवीचें पाणी । मनकर्णिका अतितीर्थ ॥ ८४॥
वाराणसी महापुरीं । मनकर्णिकेच्या तीरीं । रामजयंतीमाझारीं । ग्रंथ निर्धारीं संपविला ॥ ८५ ॥
शके चवदाशे त्र्याणव । प्रजापति संवत्सराचे नांव । चैत्रमासाचें वैभव । पर्व अभिनव रामनवमी ॥ ८६ ॥
ते दिवशीं सार्थक अर्थी । रुक्मिणीस्वयंवरसमाप्ती । एका जनार्दन कृपास्थिती । ग्रंथ वाराणसीप्रति संपविला ॥ ८७ ॥
 
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे दशमस्कंधे हरिवंशसंहितासंमते रुक्मिणि स्वयंवरे एकाकारटीकायां अष्टादश: प्रसंग: ॥१८॥
 
॥ श्रीगोपालकृष्णार्पणमस्तु ॥ संपूर्ण ग्रंथसंख्या १७०८.
 
॥ समाप्तोऽयं ग्रन्थ: ॥

संबंधित माहिती

सर्व पहा

नवीन

Goddess Lakshmi Auspicious Symbols देवी लक्ष्मीचे शुभ प्रतीक

ओम जय लक्ष्मी माता, मैया जय लक्ष्मी माता।

गुरुपुष्यामृतयोग 2024 : पुष्य नक्षत्रावर सुख-समृद्धीसाठी या गोष्टी अवश्य खरेदी करा

दिवाळीच्या इतिहासाशी निगडित ही माहिती तुमच्यासाठी नवी असू शकते

Diwali Muhurat Trading दिवाळी मुहूर्त व्यापार कधी सुरू झाला?

सर्व पहा

नक्की वाचा

गुरुपुष्यामृतयोग 2024 : पुष्य नक्षत्रावर सुख-समृद्धीसाठी या गोष्टी अवश्य खरेदी करा

दिवाळीच्या इतिहासाशी निगडित ही माहिती तुमच्यासाठी नवी असू शकते

Diwali Muhurat Trading History दिवाळी मुहूर्त व्यापार कधी सुरू झाला?

Hair Care हे तेल केसांना लावल्याने होतील खूप फायदे

लवकर उठण्याचे हे 5 फायदे जाणून घ्या

पुढील लेख
Show comments