सत्यनारायण ही पूजा पती-पत्नीच्या जोडप्याने करावी. याशिवाय पुरुषांनी किंवा मुलांनी केलेली पण चालते. सत्यनारायण ही पूजा वर्षभरातील कोणत्याही दिवशी तसेच कोणत्याही वेळी करता येते. या पूजेसाठी मुहूर्त पाहण्याची गरज नसते तरी पौर्णिमा, संक्रांत, श्रावण आणि अधिकमास हे दिवस पूजेसाठी विशेष असल्याचे समजले जाते. कोणतेही नवीन कार्य सुरू करताना, संकल्प घेताना, कोणतेही शुभ कार्य निर्विघ्न पार पडल्यानंतर ही पूजा केली जाते. पूजा सकाळी, दुपारी किंवा गोरज मुहूर्तावर केली जाते. पूजा होईपर्यंत उपवास केला जातो.
पुजेला बसताना आपले मुख पुर्वेकडे असावे. दक्षिणेकडे मुख करुन पूजा करु नये. पूजेच्या वेळी घरातील सर्व मंडळी, आप्तेष्ट, मित्रमंडळी यांनी असणे उत्तम. कारण या पूजेचा आणि कथेतून निर्माण होणार्या सात्विक लहरींचा सर्वांना लाभ आणि पुण्य मिळतो.
महाप्रसाद तयार करताना सव्वा या प्रमाणात प्रसाद तयार करावा. गव्हाचा रवा, साखर, साजूक तूप, प्रत्येकी सव्वा प्रमाणात घेऊन प्रसाद करावा त्यावर सव्वा केळी ठेवून, तुळशीचे पान ठेवून महानैवेद्यासाठी तयार करुन ठेवावा.
सत्यनारायण पुजेची मांडणी
स्वच्छ जागेवर पूर्व पश्चिम चौरंग मांडून त्या भोवती रांगोळी काढावी आणि त्यावर गुलाल टाकावा. आवडीप्रमाणे सजावट करावी. चौरंगाला चारी बाजूंना केळीचे अथवा कर्दळीचे खुंट बांधावे. चौरंगावर मागील बाजूस सत्यनारायणाचा फोटो ठेवावा. चौरंगावर गहू पसरावेत, उजव्या बाजूला चौरंगावर मुठभर तांदूळ ठेवून त्यावर गणपतीची मूती अगर प्रतिक म्हणून सुपारी ठेवावी. मधल्या बाजूस गव्हावर पाण्याने भरलेला कलश ठेवावा. कळशात गंध, फुले, अक्षता, सुपारी, दुर्वा व एक नाणे, आंब्याचा डहाळा ठेवून त्यावर विड्याची 5 पाने ठेवावी. कलशावर हळदी कुंकवाचे बोट ओढावे. कलशावर ताम्हण ठेवून त्या तांदुळ भरावे. मध्यभागी एक सुपारी मांडावी. वरुणाचे प्रतिक म्हणून आठ दिशांना आठ लोक पालांच्या सुपार्या मांडाव्या.
लोकपाल या प्रमाणे - पूर्वेस इंद्र, पश्चिमेस वरुण, दक्षिणेस यम, उत्तरेस सोम, आग्नेयेस अग्नि, नैऋत्येस निश्वति, वायव्येस वायु, ईशान्येस इशान. त्याचप्रकारे नवग्रहांच्या सुपार्या मांडाव्या. पुजेसाठी बाळकृष्ण घ्यावा. बाळकृष्णाऐवजी शाळीग्राम असेल तर अक्षता वाहू नये.
चौरंगावर डावीकडे 5 विडे मांडावे. प्रत्येक विड्यावर एक हळकुंड आणि खारीक ठेवावी. डावीकडे समई ठेवावी. गणपतीच्या मागे शंख ठेवावा.
सत्यनारायण पूजा विधी
पूजेसाठी बसलेल्या सुहासिनीने हळद-कुंकू लावावे. यजमानाने विडे घेऊन पळीत पाणी घ्यावे. विड्याच्या दोन पानावर अक्षता, पैसा व सुपारी ठेवावी. आपल्या कुलदैवतासमोर विडा ठेवून त्यावर एक पळी पाणी सोडावे. देवाला नमस्कार करावा. घरातील थोर मंडळींना नमस्कार करावा, गुरुजींना नमस्कार करावा. आपापल्या आसनावर बसावे आणि पुजेला प्रारंभ करावा.
द्विराचम्य प्राणायाम कृत्वा
पुढे दिलेल्या 24 नावांपैकी पहिल्या तीन नावांचा उच्चार करून प्रत्येक नावाच्या शेवटी संध्येच्या पळीने उजव्या हातावर पाणी घेऊन आचमन करावे. चौथ्या नावाचा उच्चार करून संध्येच्या पळीने उजव्या हातावर पाणी घेऊन ताम्हनात सोडावे. याप्रमाणे दोन वेळा करावे. नंतर नावाचा उच्चार करून प्रत्येक वेळी नमस्कार करावा. सर्व नावे संपल्यावर प्राणायाम करावा.
ॐ केशवाय नम: ।
ॐ नारायणाय नम: ।
ॐ माधवाय नम: ।
ॐ गोविंदाय नम: ।
ॐ विष्णवे नम: ।
ॐ मधुसूदनाय नम: ।
ॐ त्रिविक्रमाय नम: ।
ॐ वामनाय नम: ।
ॐ श्रीधराय नम: ।
ॐ ह्रषीकेशाय नम: ।
ॐ पद्मनाभाय नम: ।
ॐ दामोदराय नम: ।
ॐ संकर्षणाय नम: ।
ॐ वासुदेवाय नम: ।
ॐ प्रद्युम्नाय नम: ।
ॐ अनिरुद्धाय नम: ।
ॐ पुरुषोत्तमाय नम: ।
ॐ अधोक्षजाय नम: ।
ॐ नारसिंहाय नम: ।
ॐ अच्युताय नम: ।
ॐ जनार्दनाय नम: ।
ॐ उपेन्द्राय नम: ।
ॐ हरये नम: ।
ॐ श्रीकृष्णाय नम: ।
प्रणवस्य परब्रह्म ऋषि: ।
परमात्मा देवता दैवी गायत्री च्छंद: ।
प्राणायामे विनियोगे: ।
ॐ भू: ॐ भुव: ॐ स्व: ॐ मह:
ॐ जन: ॐ तप: ॐ सत्यम्।
ॐ तत्सवितुर्वरेण्यं । भर्गो देवस्य धीमहि ।
धियो यो न: प्रचोदयात्।
ॐ आपो ज्योति: रसोमृतं ब्रह्म भुर्भुव: स्वरोम्।
धियो यो न: प्रचोदयात्।
ॐ आपो ज्योति: रसोमृतं ब्रह्म भूर्भुव: स्वरोम्।
आपला उजवा हात उजव्या कानाला व डाव्या कानाला लावावा.
मग ध्यान करावे. हातात अक्षता घेऊन दोन्ही हात जोडाून आपली दृष्टी देवाकडे असावी.
कलशावर पूर्णपात्र म्हणजे ताम्हन ठेवून मधल्या सुपारीवर वरुणाचे आवाहन करावे. पूर्वेपासून आठ दिशांना नाममंत्रांनी अष्टलोकपालांचे आवाहन करून ग्रहांचेही आवाहन करावे.
शक्य असल्यास सत्यनारायणाला हजार तुळशी वाहाव्या. हजार न मिळतील तर 108 वाहाव्या. पुढील प्रत्येक नाव घेताना 'नम:' असा उच्चार करून देवाला 108 वेळा तुळशी वाहाव्या.
गंध, अक्षता, फुले, तुळशीपत्र, विडा, सुपारी, दक्षिणा पूजा सांगणार्या ब्राह्मणाच्या हातावर द्यावी व मस्तकावर अक्षता वाहून नमस्कार करावा. पुढील मंत्र म्हणावा.