हिंदू धर्मातील 16 संस्कारांपैकी एक अंतिम संस्कार प्रक्रिया आहे. हा कोणत्याही मनुष्याचा अंतिम संस्कार असतो, ज्या अंतर्गत त्याच्या मृत्यूशी संबंधित प्रथा पार पाडल्या जातात. प्रत्येक प्रथेमागे एक सखोल आणि तार्किक कारण आहे, जे समजून घेणे आवश्यक आहे, जेणेकरून आपण ती प्रथा पूर्ण मनाने आणि समजूतदारपणे पाळू शकू. त्यातल्याच एका प्रथेनुसार, जेव्हा एखाद्याच्या घरात मृत्यू येतो तेव्हा त्या दिवशी त्या घरात चूल पेटवली जात नाही, पण ही प्रथा का पाळली जाते हे तुम्हाला माहीत आहे का? चला समजून घेऊया...
हिंदू धर्मात ही परंपरा खूप महत्त्वाची मानली जाते. एखाद्याच्या मृत्यूमुळे कुटुंबातील सदस्यांना दुःख तर होतेच, पण मृताच्या आत्म्याला कोणत्याही प्रकारचा त्रास होणार नाही याचीही काळजी घेतली जाते कारण गरुड पुराणानुसार आत्मा 13 दिवस कुटुंबीयांसह राहतो. जेव्हा एखाद्याचा मृत्यू होतो, तेव्हा त्याच्या नश्वर शरीराचा क्षय होऊ लागतो आणि अशा स्थितीत, त्या शरीराशी संबंधित काही नियम केले गेले आहेत, जेणेकरून कुटुंबातील सदस्यांना त्याचा कोणत्याही प्रकारे त्रास होऊ नये. मृत्यूनंतर घरात अन्न न शिजवण्याचा प्रश्न आहे, तर गरुड पुराणानुसार, एखाद्याच्या मृत्यूनंतर घरात चूल पेटवल्याने त्या मृत व्यक्तीच्या आत्म्याला त्रास होतो. कोणाच्या तरी मृत्यूनंतर घरात शोकाचे वातावरण असते, कुटुंबीयांसह मृताचा आत्माही शोकात असतो, अशा वातावरणात विभक्त होणे आणि अन्न खाणे हे कसेही चांगले मानले जात नाही. घरातील कोणी अन्न खाल्ल्यास मृत व्यक्तीच्या आत्म्याला कष्ट होते. याच कारणामुळे गरुड पुराणात अन्न खाणे निषिद्ध मानले गेले आहे.
गरुड पुराणात असेही नमूद केले आहे की जेव्हा एखाद्या व्यक्तीचा मृत्यू होतो तेव्हा मृत व्यक्तीचे अंतिम संस्कार होईपर्यंत घरात चूल पेटवू नये कारण मृत व्यक्तीला देवसमान मानले जाते आणि त्याला समान आदर दिला जातो. अंतिम संस्कारांशी संबंधित सर्व विधी पूर्ण केल्यानंतरच अन्न खाण्याचा सल्ला दिला जातो.
या प्रथेला वैज्ञानिक दृष्टीकोनातून पाहिल्यास, एखाद्याच्या मृत्यूनंतर, मृत शरीराभोवती असलेले घटक एकमेकांशी संवाद साधून बॅक्टेरिया तयार करतात आणि ते जीवाणू अदृश्य पद्धतीने घरात पसरतात. अशा स्थितीत घरात ठेवलेली प्रत्येक वस्तू अपवित्र आणि घाण समजली जाते. मृतदेह निघून गेल्यानंतर घरातील सर्व कपडे व इतर वस्तूंची नीट साफसफाई केली जाते. अशा परिस्थितीत शिजवलेले अन्न दूषित होण्याची शक्यता असते आणि त्यामुळे असे अशुद्ध आणि दूषित अन्न टाळण्यासाठी घरात अन्न शिजवू नये असा नियम करण्यात आला आहे.
अस्वीकरण: येथे दिलेली सर्व माहिती सामाजिक आणि धार्मिक श्रद्धांवर आधारित आहे. वेबदुनिया याची पुष्टी करत नाही. अधिक माहितीसाठी तज्ञांचा सल्ला जरूर घ्या.