ज्येष्ठ कृष्ण पक्षातील एकादशीला योगिनी एकादशी म्हणतात. या दिवशी व्रत केल्याने सर्व पापांचा नाश होतो आणि मोक्ष प्राप्ती होते. परंतु या दिवशी काही चुका टाळल्या पाहिजेत. या चुकांमुळे भगवान विष्णू आणि माता लक्ष्मीचा रागही येऊ शकतो. यामुळे जीवनात दुःख येऊ शकते. चला जाणून घेऊया, या चुका काय आहेत?
योगिनी एकादशी कधी आहे?
हिन्दू पंचांगाप्रमाणे, योगिनी एकादशी ज्येष्ठ कृष्ण पक्षातील एकादशी तिथीला असते. यंदा 2024 मध्ये हे व्रत मंगळवार 2 जुलै रोजी आहे. एकादशी तिथी 1 जुलै रोजी सकाळी 10.26 वाजता सुरू होईल आणि 2 जुलै रोजी सकाळी 8.42 वाजता समाप्त होईल. व्रताच्या उदयतीनुसार योगिनी एकादशीचे व्रत 2 जुलै रोजी होणार आहे. त्याच वेळी पारण वेळ 3 जुलै रोजी सकाळी 5:28 ते 7:10 पर्यंत आहे.
1. अन्न सेवन : योगिनी एकादशीचे व्रत करणाऱ्यांनी या दिवशी अन्नाचा एक दाणाही तोंडात टाकू नये. यामुळे उपवास मोडतो.
2. लसूण आणि कांद्याचे सेवन: योगिनी एकादशी हे भगवान विष्णूला समर्पित व्रत आहे. ज्या घरात हे व्रत पाळले जाते, त्या दिवशी घरातील सर्व सदस्यांनी लसूण आणि कांदा खाणे टाळावे. बाजारातील पदार्थ खाणे देखील टाळावे.
3. मांस, मद्य आणि मसालेदार अन्न सेवन: योगिनी एकादशीच्या दिवशी मांस, मद्य आणि मसालेदार अन्न सेवन करणे देखील निषिद्ध मानले जाते. वैष्णव पंथाचे भक्तही त्याचा वास टाळतात, असे म्हणतात. असे मानले जाते की यामुळे मन अशुद्ध होते आणि उपवासाचे परिणाम कमी होतात.
4. खोटे बोलणे आणि शिवीगाळ करणे: योगिनी एकादशीचे व्रत करणाऱ्या साधकाने किंवा भक्ताने या दिवशी फक्त सत्य बोलावे. बोलण्यात गोडवा आणि सहजता असावी. या दिवशी खोटे बोलणे आणि शिवीगाळ करणे हे पाप मानले जाते.
5. राग आणि संबंध: राग आणि शारीरिक संबंध मनाला अस्वस्थ करते. यामुळे उपवास मोडतो. त्यामुळे योगिनी एकादशीच्या दिवशी हे पदार्थ टाळावेत.
6. दान न करणे: योगिनी एकादशीच्या दिवशी गरीब आणि गरजूंना दान केले पाहिजे. या दिवशी दान करणे अत्यंत पुण्यकारक मानले जाते.
7. देवाची पूजा न करणे : जे साधक किंवा साधक योगिनी एकादशीचे व्रत करतात, त्यांनी चुकूनही या दिवशी भगवान विष्णूची पूजा करायला विसरू नये. देवपूजा न केल्याने उपवासाचे फळ मिळत नाही.
8. ज्येष्ठांचा आदर न करणे: या एकादशीला केवळ कुटुंबाचाच नव्हे तर विचार, वचन, कृती किंवा कोणत्याही स्वरूपातील ज्येष्ठांचा अनादर करणे पाप मानले जाते.
9. पारण न पाळणे: जे लोक उपवास करतात त्यांनी, सर्व परिस्थितीत, पारणासाठी निर्धारित वेळेत कोणतेही सात्विक अन्नपदार्थ खाऊन उपवास सोडला पाहिजे. जर अन्नपदार्थ नसेल तर फक्त तुळशीची पाने आणि पाण्याचे सेवन करावे.