1. तात्या टोपे
तांत्या टोपे हे 1857 च्या बंडातील प्रसिद्ध क्रांतिकारकांपैकी एक होते. 1814 मध्ये जन्मलेल्या, त्यांनी ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध लढण्यासाठी आपल्या सैन्याचे नेतृत्व केले. त्याने कानपूर येथे जनरल विंधम सोडले आणि राणी लक्ष्मीबाईला ग्वाल्हेरच्या जीर्णोद्धारासाठी मदत केली.
जन्म: 1814, येवला
मृत्यू: 18 एप्रिल 1859, शिवपुरी
पूर्ण नाव: रामचंद्र पांडुरंग टोपे
2. बाळ गंगाधर टिळक
बाळ गंगाधर टिळक हे 1856 मध्ये जन्मलेले एक उल्लेखनीय स्वातंत्र्यसैनिक होते. 'स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे' या त्यांच्या वाक्यासाठी प्रसिद्ध आहे. त्यांनी अनेक बंडखोर वृत्तपत्रे प्रकाशित केली आणि ब्रिटीश राजवटीला विरोध करण्यासाठी शाळा बांधल्या. लाला लजपत राय आणि बिपिन चंद्र पाल यांच्यासह लाल-बाल-पालचे ते तिसरे सदस्य होते.
जन्म: 23 जुलै 1856, चिखलिक
मृत्यू: 1 ऑगस्ट 1920, मुंबई
लोकमान्य टिळक म्हणून प्रसिद्ध
3. नाना साहब
बालाजीराव भट, ज्यांना सामान्यतः नाना साहिब म्हणून ओळखले जाते, त्यांचा जन्म मे 1824 मध्ये उत्तर प्रदेशातील बिथूर (जिल्हा कानपूर) येथे झाला. ते भारतातील मराठा साम्राज्याचे आठवे पेशवे होते. शिवाजीच्या कारकिर्दीनंतर, ते सर्वात शक्तिशाली राजे आणि इतिहासातील सर्वात शूर भारतीय स्वातंत्र्य योद्ध्यांपैकी एक होते. त्यांचे दुसरे नाव बाळाजी बाजीराव होते. 1749 मध्ये छत्रपती शाहूंचा मृत्यू झाल्यावर त्यांनी मराठा साम्राज्य पेशव्यांकडे सोडले. त्याच्या राज्याला कोणीही वारसदार नव्हते म्हणून त्याने शूर पेशव्यांना आपला उत्तराधिकारी म्हणून नाव दिले. मराठा साम्राज्याचा राजा म्हणून नानासाहेबांनी पुण्याच्या विकासात मोलाचे योगदान दिले. त्याच्या कारकिर्दीत, पूना एका छोट्या गावातून महानगरात रूपांतरित झाले. नवीन जिल्हे, मंदिरे आणि पूल बांधून त्यांनी शहराला आकार दिला. असे म्हटल्यावर, 1857 च्या बंडात साहिबांचा मोठा वाटा होता, त्यांनी उत्साही बंडखोरांच्या गटाचे नेतृत्व केले. त्याने कानपूर येथे ब्रिटीश सैन्याला मागे टाकले आणि वाचलेल्यांना मारून ब्रिटिश छावणी धोक्यात आणली. मात्र, नाना साहेब आणि त्यांच्या माणसांचा पराभव केल्यावर इंग्रजांना कानपूर परत घेण्यास यश आले.
जन्म: 19 मे 1824, बिथूर
पूर्ण नाव: धोंडू पंतो
मृत्यू: 1859, नैमिषा वन
नाना साहेब म्हणून प्रसिद्ध
4. महात्मा गांधी
महात्मा गांधी यांचा जन्म 2 ऑक्टोबर 1869 रोजी गुजरातमधील पोरबंदर येथे झाला. त्यांचे पूर्ण नाव मोहनदास करमचंद गांधी होते. त्यांच्या वडिलांचे नाव करमचंद गांधी होते. मोहनदास यांच्या आईचे नाव पुतलीबाई होते, त्या करमचंद गांधींच्या चौथ्या पत्नी होत्या. मोहनदास हे त्यांच्या वडिलांच्या चौथ्या पत्नीचे शेवटचे अपत्य होते. महात्मा गांधींना ब्रिटिश राजवटीविरुद्धच्या भारतीय राष्ट्रीय चळवळीचे नेते आणि 'राष्ट्रपिता' मानले जाते. महात्मा गांधी हे भारतीय स्वातंत्र्यसैनिकांपैकी एक महान व्यक्ती होते.
महात्मा गांधींबद्दल 10 मनोरंजक तथ्ये
गांधींची मातृभाषा गुजराती होती.
गांधीजींचे शिक्षण राजकोटच्या अल्फ्रेड हायस्कूलमध्ये झाले.
गांधीजींचा जन्मदिवस, 2 ऑक्टोबर हा दिवस जगभरात आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन म्हणून साजरा केला जातो.
महात्मा गांधी हे त्यांच्या पालकांचे सर्वात लहान मूल होते, त्यांना दोन भाऊ आणि एक बहीण होती.
त्यांचे वडील धर्माने हिंदू आणि जातीने मोध बनिया होते.
माधव देसाई हे गांधींचे स्वीय सचिव होते.
बिर्ला भवनच्या बागेत त्यांची हत्या करण्यात आली होती.
गांधीजी आणि प्रसिद्ध लेखक लिओ टॉलस्टॉय यांच्यात वारंवार पत्रव्यवहार होत असे.
गांधींनी दक्षिण आफ्रिकेच्या सत्याग्रहादरम्यान जोहान्सबर्गपासून 21 मैलांवर 1,100 एकरांची छोटी वसाहत टॉल्स्टॉय फार्मची स्थापना केली.
1930 मध्ये त्यांनी दांडी सॉल्ट मार्चचे नेतृत्व केले आणि 1942 मध्ये त्यांनी स्वातंत्र्य लढ्यात भारत छोडो आंदोलनाचे नेतृत्व केले.
5. सुभाषचंद्र बोस
आपल्या देशाचे महान भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांचा जन्म 23 जानेवारी 1897 रोजी ओडिशातील कटक शहरात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव जानकीनाथ बोस आणि आईचे नाव प्रभावती होते, त्यांचे वडील कटक शहरातील प्रसिद्ध वकील होते. सुभाषचंद्र बोस यांना एकूण 14 भावंडे होती. सुभाषचंद्र बोस हे महान स्वातंत्र्यसैनिक होते. 'तुम्ही मला रक्त द्या, मी तुम्हाला स्वातंत्र्य दूंगा', हा नारा त्यांनी आपल्या भारतासाठी दिला. त्यामुळे भारतातील अनेक तरुणांना इंग्रजांना भारतातून हाकलण्यासाठी लढण्याची प्रेरणा मिळाली. नेताजींनी बंगालर कथा नावाच्या बंगाल साप्ताहिकात चित्तरंजन दास, बंगालचे राजकीय नेते, शिक्षक आणि पत्रकार यांच्यासोबत काम केले. नंतर बंगाल काँग्रेसचे स्वयंसेवक कमांडंट, नॅशनल कॉलेजचे प्राचार्य, कलकत्त्याचे महापौर आणि नंतर कॉर्पोरेशनचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी म्हणून त्यांची नियुक्ती झाली.
सुभाषचंद्र बोस यांचे काही अनमोल विचार
तुम्ही मला रक्त द्या, मी तुम्हाला स्वातंत्र्य देईन!
आपल्या स्वातंत्र्याची किंमत आपल्या रक्ताने चुकवणे हे आपले कर्तव्य आहे. आपल्या त्याग आणि परिश्रमातून मिळालेल्या स्वातंत्र्याचे रक्षण करण्याची ताकद आपल्यात असली पाहिजे.
आज आपली एकच इच्छा असली पाहिजे, मरण्याची इच्छा जेणेकरून भारत जगेल! शहीदांच्या रक्ताने स्वातंत्र्याचा मार्ग मोकळा व्हावा म्हणून हुतात्मा मरण पत्करण्याची इच्छा आहे.
मला माहित नाही की या स्वातंत्र्ययुद्धात आपल्यापैकी कोण टिकेल! पण मला हे माहीत आहे, शेवटी विजय आमचाच होणार आहे.
राष्ट्रवाद हा मानवजातीच्या सत्य, शिव आणि सुंदरच्या सर्वोच्च आदर्शाने प्रेरित आहे
भारतातील राष्ट्रवादाने शतकानुशतके लोकांमध्ये सुप्त असलेली एक सर्जनशील शक्ती निर्माण केली आहे.
माझ्या मनात शंका नाही की आपल्या देशातील गरिबी, निरक्षरता, रोगराई, कार्यक्षम उत्पादन आणि वितरण यासारख्या प्रमुख समस्या समाजवादी मार्गानेच सोडवल्या जाऊ शकतात
तुम्हाला तात्पुरते नतमस्तक व्हावे लागले तर वीरांसारखे नतमस्तक व्हा!
तडजोड ही अत्यंत अपवित्र गोष्ट आहे!
मध्या भावे गुडं दद्यात – म्हणजे जिथे मधाचा तुटवडा असेल तिथे मधाचे काम गुळातूनच काढून घ्यावे!”
