दरवर्षी 12 नोव्हेंबर रोजी देशभरात राष्ट्रीय पक्षी दिवस साजरा केला जातो. भारतातील प्रसिद्ध पक्षीशास्त्रज्ञ आणि निसर्गशास्त्रज्ञ डॉ. सलीम अली यांच्या जयंतीनिमित्त भारत सरकारने राष्ट्रीय पक्षी दिवस घोषित केला.
डॉ. सलीम अली यांचे जीवन परिचय:
डॉ. सलीम अली यांचा जन्म १२ नोव्हेंबर १८९६ रोजी मुंबईतील सुलेमानी बोहरा मुस्लिम कुटुंबात झाला. डॉ. सलीम अली हे जगप्रसिद्ध भारतीय पक्षीशास्त्रज्ञ आणि निसर्गशास्त्रज्ञ होते. डॉ सलीम अली यांचे पूर्ण नाव डॉ सलीम मोइजुद्दीन अब्दुल अली आहे. सलीम अली यांचे सुरुवातीचे शिक्षण सेंट झेवियर्स कॉलेज, मुंबई येथे झाले. बॉम्बे नॅचरल हिस्ट्री सोसायटी (बीएनएचएस) चे सचिव डब्ल्यूएस मिलार्ड यांच्या देखरेखीखाली, सलीमने पक्ष्यांवर गंभीर अभ्यास सुरू केला, ज्यांनी असामान्य रंगाची चिमणी ओळखली होती.
डॉ. सलीम अली यांचे 27 जून 1987 रोजी वयाच्या 91 व्या वर्षी निधन झाले. 'बॉम्बे नॅचरल हिस्ट्री सोसायटी' आणि 'पर्यावरण आणि वन मंत्रालय' यांनी त्यांच्या नावावर सलीम अली पक्षीविज्ञान आणि नैसर्गिक इतिहास केंद्र कोइम्बतूरजवळील 'अनाइकट्टी' नावाच्या ठिकाणी स्थापन केले.
महत्त्वाचे रोचग तथ्यः
'भारत सरकारने' पक्षीतज्ज्ञ सलीम अली यांचा वाढदिवस राष्ट्रीय पक्षी दिन म्हणून घोषित केला आहे.
डॉ सलीम अली यांना भारतात ‘बर्ड मॅन’ म्हणूनही ओळखले जात होते.
सलीम अली यांनी पक्ष्यांशी संबंधित अनेक पुस्तके लिहिली. 'बर्ड्स ऑफ इंडिया' हे त्यापैकी सर्वाधिक लोकप्रिय पुस्तक आहे.
त्यांच्या स्मरणार्थ टपाल विभागाने टपाल तिकीटही जारी केले आहे.
दिल्ली विद्यापीठ आणि अलीगढ मुस्लिम विद्यापीठासारख्या संस्थांनी त्यांना मानद डॉक्टरेट बहाल केली.
सलीम अली यांना 1958 मध्ये 'पद्मभूषण' आणि 1976 मध्ये 'पद्मविभूषण'ने सन्मानित करण्यात आले होते.
भारताचा मोर राष्ट्रीय पक्षी:
मोर हा भारताचा राष्ट्रीय पक्षी आहे. मोर हा अतिशय सुंदर आणि आकर्षक पक्षी आहे. हे भारतातील सर्व प्रदेशात आढळते. मोराच्या डोक्यावर मुकुटासारखा सुंदर मुकुट असतो. त्याच्या लांब मानेवर एक सुंदर निळा मखमली रंग आहे. मोराच्या अप्रतिम सौंदर्यामुळे भारत सरकारने २६ जानेवारी १९६३ रोजी त्याला राष्ट्रीय पक्षी म्हणून घोषित केले. मोर हा आपल्या शेजारील देश म्यानमार आणि श्रीलंकेचा देखील राष्ट्रीय पक्षी आहे. भारतात मोराच्या शिकारीवर पूर्णपणे बंदी आहे. भारतीय वन्यजीव (संरक्षण) अधिनियम, 1972 अंतर्गत याला पूर्ण संरक्षण दिले गेले आहे.