Webdunia - Bharat's app for daily news and videos

Install App

मधुमेह म्हणजे काय ? डायबिटीजची लक्षणे आणि प्रतिबंधात्मक उपाय

Webdunia
मधुमेहाच्या आजाराला मधुमेह आणि शुगर असेही म्हणतात. हा आजार आनुवंशिकही आहे आणि वाईट जीवनशैलीमुळेही होतो. मधुमेही रुग्णांनी खाण्यापिण्याची विशेष काळजी घ्यावी. कारण मधुमेहाच्या रुग्णाच्या रक्तातील साखरेची पातळी सामान्यपेक्षा जास्त असणे चांगले नाही किंवा सामान्यपेक्षा कमी असणे चांगले नाही. अशा परिस्थितीत स्तर शोधण्यासाठी आपण ते तपासत राहिले पाहिजे. जर मधुमेहाची पातळी खूप वाढली किंवा खूप कमी झाली तर दोन्ही स्थितीत रुग्णाच्या आरोग्याला धोका असतो. या दोन्ही परिस्थिती घातक मानल्या जातात.
 
मधुमेह म्हणजे काय? 
जेव्हा शरीराच्या स्वादुपिंडात इन्सुलिनची कमतरता असते, म्हणजेच इन्सुलिनचे प्रमाण कमी होते, तेव्हा रक्तातील ग्लुकोजचे प्रमाणही वाढते. या स्थितीला मधुमेह म्हणतात. इन्सुलिनबद्दल बोलायचे झाले तर ते एक प्रकारचे हार्मोन आहे. जी शरीरातील पाचक ग्रंथीपासून बनते. अन्नाचे ऊर्जेत रूपांतर करणे हे त्याचे काम आहे. अशा परिस्थितीत मधुमेही रुग्ण काय आणि केव्हा खातात याची विशेष काळजी घेतली पाहिजे. यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रणात राहते. यासाठी डॉक्टर औषधे देतात आणि अनेक घरगुती उपायही आहेत, ज्याच्या मदतीने मधुमेह नियंत्रणात ठेवता येतो.
 
मधुमेहाची लक्षणे कोणती?
चला तर मग आता जाणून घेऊया शुगरची लक्षणे म्हणजे रक्तातील साखरेची लक्षणे-
वाढलेली तहान
वारंवार मूत्रविसर्जन
जास्त खाणे
वजन कमी होणे
 
जर प्रकरण गंभीर असेल तर ही लक्षणे देखील दिसू शकतात-
बेहोशी
जप्तीचा उद्रेक
वर्तन बदल
 
सामान्यतः टाइप-1 आणि टाईप-2 मधुमेह असलेल्या रुग्णांमध्ये मधुमेहाची पातळी कमी असते. तथापि या रोगाची बहुतेक प्रकरणे सौम्य आणि सामान्य आहेत, आणीबाणीची नाहीत.
 
मधुमेहाचा वेगवेगळ्या अवयवांवर काय परिणाम होतो?
 
डोळ्यांवर परिणाम - जर रक्तातील ग्लुकोजची पातळी बर्याच काळापासून जास्त असेल तर ते डोळ्याच्या लेन्समध्ये शोषण्यास कारणीभूत ठरू शकते. म्हणजे डोळ्यांवर परिणाम होऊ लागतो. यामुळे डोळ्यांचा आकार आणि दृष्टी बदलते.
 
डायबेटिक डर्माड्रोम - मधुमेहामुळे त्वचेवर पुरळ उठतात.
 
डायबेटिक केटोआसिडोसिस - हे चयापचय प्रक्रियेतील व्यत्यय दर्शवते. त्यामुळे उलट्या होणे, पोटदुखी, अस्वस्थता, दीर्घ श्वास आणि मूर्च्छा येणे अशा स्थिती उद्भवतात. टाईप-1 मधुमेहाने ग्रस्त असलेल्यांना याचा अनुभव येऊ शकतो.
 
पेरिफेरल डायबेटिक न्यूरोपॅथी - रक्तातील ग्लुकोजचे प्रमाण जास्त झाल्यावर ही स्थिती उद्भवते. त्यामुळे नसाही खराब होतात. अशा स्थितीत रुग्णाला असे वाटते की त्याच्या पायाला सुया टोचत आहेत. म्हणजेच पायात मुंग्या येणे वेगळ्या प्रकारची असते आणि चालताना त्रास होतो.
 
डायबेटिक रेटिनोपॅथी – मधुमेहाच्या या स्थितीत डोळ्यांवर वाईट परिणाम होऊ लागतो. त्यामुळे रेटिनाच्या आत असलेल्या रक्तवाहिनीला इजा होऊ शकते. त्यामुळे अंधत्वाचा धोका वाढतो.
 
मानसिक आरोग्य- टाईप-2 मधुमेहाचा मानसिक आरोग्यावरही वाईट परिणाम होतो. त्यामुळे रुग्ण नैराश्य आणि चिंतेचा बळी ठरतो. मानसिक संतुलन राखण्यासाठी रक्तातील साखरेचे प्रमाण योग्य असणे आवश्यक आहे.
 
हायपरस्मोलर नॉन-केटोटिक अवस्था - ही स्थिती केवळ टाइप-2 मधुमेहाच्या रुग्णांमध्ये दिसून येते. त्यामागे पाण्याची कमतरता हेही कारण आहे. म्हणूनच मधुमेहाच्या रुग्णाच्या शरीरात पाण्याची कमतरता होऊ देऊ नये. या कमतरतेमुळे इतर अनेक आजारांचा धोकाही वाढतो. 
 
मधुमेहाची लक्षणे आणि उपाय काय आहेत?
 
रुग्णांना मधुमेहाची लक्षणे आणि निदान याबाबत माहिती असणे अत्यंत आवश्यक आहे. जेणेकरून मधुमेह वेळेवर ओळखता येईल आणि त्यावर उपचारही करता येतील. मधुमेही रुग्णाला मिठाई खाण्याची जास्त आवड असेल तर त्याने मिठाई खाऊ नये याची काळजी कुटुंबीयांनी घेतली पाहिजे. यासोबतच जीवनशैलीचीही पूर्ण काळजी घेतली पाहिजे.
 
आता मधुमेहाच्या लक्षणांनंतर, त्याच्या उपचारांबद्दल जाणून घेऊया-
मधुमेहावरील उपचारांद्वारे रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित केली जाते. जेणेकरून यातून निर्माण होणारी गुंतागुंत टाळता येईल.
 
पोषण - टाईप-1 आणि टाईप-2 मधुमेहामध्ये केवळ अन्नाशी संबंधित माहितीची काळजी घ्यावी लागते असे नाही तर अन्न कधी आणि किती खावे यावरही भर द्यावा लागतो.
 
शारीरिक हालचाली – मधुमेह टाइप-2 टाळण्यासाठी शारीरिक हालचाली करणे आवश्यक आहे. यामुळे मधुमेह नियंत्रणात राहतो. यासोबतच हृदयरोग आणि रक्तातील साखरेशी संबंधित गुंतागुंत टाळण्यासही मदत होते.
 
औषधे - टाईप-2 मधुमेहाच्या रुग्णाला केवळ शारीरिक हालचाल आणि सकस आहार घेणे पुरेसे नाही तर औषधे घेणे देखील पुरेसे आहे.
 
मधुमेहाची कारणे कोणती-
 
टाइप 1 मधुमेहाची कारणे- स्वादुपिंडातील इन्सुलिन तयार करणाऱ्या बीटा पेशींवर रोगप्रतिकारक शक्ती चुकून हल्ला करते आणि त्यांचा नाश करते. काही लोकांची जीन्स या प्रकरणात भूमिका बजावतात. त्यामुळे इन्सुलिन तयार होत नाही.
 
टाइप 2 मधुमेहाची कारणे - यामागील कारण म्हणजे इन्सुलिन रेझिस्टन्स. हे अनुवांशिक आणि जीवनशैली घटकांचे संयोजन असल्याचे देखील म्हटले जाते. लठ्ठपणामुळे या प्रकारच्या मधुमेहाचा धोका वाढतो.
 
साखरेची पातळी वाढण्याची लक्षणे कोणती?
वजन कमी होण्यास सुरवात होते
वारंवार तहान लागणे
पाणी प्यायले नाही तरी लघवीचे प्रमाण कमी होऊ शकते
हात किंवा पाय सुन्न होणे
लवकर थकवा येणे
 
मधुमेह हा धोकादायक आजार मानला जातो. हे टाळण्यासाठी, योग्य खाणे खूप महत्वाचे आहे. यासोबतच जीवनशैलीही योग्य असायला हवी.

संबंधित माहिती

सर्व पहा

नक्की वाचा

मार्गशीर्ष गुरुवारी महाविष्णूच्या पूजेचे महत्त्व आणि उपासनेची सोपी पद्धत जाणून घ्या

हे 3 गुण असलेल्या महिला भाग्यवान असतात, नवरा आणि सासरचे लोक नेहमी आनंदी राहतात !

घरात या 5 पक्ष्यांचे फोटो लावा, ज्ञान- समृद्धी वाढते, तिजोरी धनाने भरलेली राहते

आपले नाते कसे मजबूत करावे, 5 गोष्टी लक्षात ठेवा

त्वचेच्या कर्करोगाच्या संरक्षणासाठी हे उपाय खूप प्रभावी आहेत

सर्व पहा

नवीन

पंचतंत्र : एकतेचे बळ कहाणी

चटपटीत शिंगाड्याचे लोणचे रेसिपी

Amla During Periods मासिक पाळी दरम्यान आवळा खाऊ शकतो का? Amla पीरियड्सवर परिणाम करतो का?

पौष्टिक मेथीचे कटलेट रेसिपी

पीएचडी बिझनेस ॲडमिनिस्ट्रेशन मध्ये करिअर करा

पुढील लेख
Show comments