महामारीच्या काळामध्ये कशाप्रकारे रोगप्रतिकारकशक्ती वाढवावी

डॉ. रोहन सिक्वेरा, जसलोक रुग्णालय व संशोधन केंद्रातील सल्लागार जनरल मेडिसिन

कोरोनाव्हायरस (साथीचा रोग) साथीच्या वेळी आपल्या रोगप्रतिकारक शक्तीला निरोगी ठेवण्यास प्राधान्य असले पाहिजे. कोरोनाव्हायरस (साथीचा रोग) सर्व देशभर (किंवा खंडभर) असून जगभरातील जीवनमानात व्यत्यय आणला आहे आणि मोठ्या प्रमाणावर तणाव आणि चिंता निर्माण केली आहे. या प्राणघातक विषाणूचा प्रसार रोखण्याचा सर्वात प्रभावी मार्ग म्हणजे सामाजिक अंतर आणि स्वच्छता राखणे होय. कोविड -१९ हा एक नवीन विषाणू असल्याने या संसर्गावर उपचार करण्यासाठी आपल्याकडे आजमितीस फार्मास्युटिकल किंवा आहार पूरक पुरावा-आधारित थेरपी नाहीत.

दुर्दैवाने, अशी कोणतेही औषधी औषधे नाहीत जी रोगप्रतिकारक आरोग्यास अनुकूलित करण्यास मदत करू शकतील, परंतु आपल्याला हे नक्कीच माहित आहे की निरोगी जीवनशैली, चांगले पाचक आरोग्य आणि काही निवडक आहारातील पूरक घटक व्हायरल इन्फेक्शनच्या प्रतिरक्षा प्रतिसादाला अनुकूलित करण्यात आपली भूमिका बजावू शकतात. 

पोषण

प्रतिकारशक्ती वाढविण्याचा सर्वात महत्वाचा मार्ग म्हणजे आपल्या आहारात रंगीबेरंगी भाज्या आणि फळांचा समावेश करणे. दिवसातून कमीतकमी पाचहुन अधिक भाजीपाला आणि तीनहुन अधिक फळांचे सेवन करणे महत्वाचे आहे. मिठाई खाणे टाळा; उच्च साखर सेवन रोगप्रतिकार कार्य कमी करण्याचे पाहण्यात आले आहे. मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी हे विशेषतः अत्यंत खरे आहे. दिवसभर शुद्ध पाण्याने चांगले हायड्रेटेड राहण्याचा प्रयत्न करा.

ताण

तीव्र ताण रोगप्रतिकारक कार्यास दडपू शकतो. या साथीच्या आजारामुळे उद्भवलेल्या अशांततेमुळे अनेकांना त्यांचे ताण-तणावाची पातळी तपासण्याचे आव्हान दिले जात आहे. ध्यान, योग, किंवा श्वासोच्छवासाच्या व्यायामासारख्या क्रियाकल्पाने दररोज विश्रांतीसाठी सराव केल्यामुळे ताणातील संप्रेरक कमी करण्यास आणि प्रतिकारशक्ती सुधारण्यास मोठा परिणाम होतो.

पुरेशी झोप घेणे

या साथीच्या रोगाच्या दरम्यान, रोगप्रतिकारक आरोग्यासाठी चांगली झोप मिळणे आवश्यक आहे. नियमित झोपेचे वेळापत्रक बनवल्यास आपल्या मेलाटोनिनची पातळी कायम ठेवण्यास मदत होईल. काउंटर परिशिष्टात मेलाटोनिन एक शरीर आणि फुफ्फुसात दाहक-विरोधी प्रभाव आहे जे संसर्ग रोखण्यासाठी आणि कोविड -१९ ची लक्षणे मर्यादित करण्यासाठी खूप उपयुक्त ठरू शकते. झोप चांगल्या आरोग्यासाठी महत्वपूर्ण आहे म्हणून रात्री ७ ते ८ तास झोप घेण्याचा प्रयत्न करा. झोपेच्या आधी गरम पाण्याने अंघोळ केल्याने चांगली झोप लागण्यास मदत होईल.

व्यायाम

आपली रोगप्रतिकारशक्ती चालू ठेवण्यासाठी हालचाली करा, परंतु जास्त प्रमाणात शरीराला थकवणे टाळा ज्यामुळे प्रत्यक्षात रोगप्रतिकार कार्य दडपू शकते.

सामाजिक संपर्क 

बरेच लोक घरात एकटे राहिल्याने आपल्या प्रियजनांबरोबर फोन किंवा व्हिडिओ चॅटद्वारे संपर्क साधणे महत्वाचे आहे, विशेषत: आपल्या ज्येष्ठांना जे कठोर ऑर्डर नुसार अलगीकरणामध्ये आहेत.

पाचक आरोग्य

आपल्या पाचन तंत्राचे आरोग्य आणि आपल्या पाचन तंत्रातील समुदायातील पाचक मार्ग ज्याला "मायक्रोबायोम" असे म्हणतात जे थेट रोगप्रतिकारक आरोग्यावर तसेच आपल्या शरीरातील इतर प्रणालींवर प्रभाव पाडते. पाचक प्रणाली शरीराच्या बर्याच संक्रमणासाठी संरक्षण ची पहिली फळी असते. जर आपल्या पाचक प्रणालीत जळजळ होत असेल तर ते संसर्गास प्रतिबंधित प्रतिरोधक प्रतिक्रिया खराब करू शकते. 

अशी माहिती आहे की कोविड -१९ आपल्या पाचन तंत्राद्वारे प्रवेश करते आणि कोविड -१९ विषाणू उत्परिवर्तित झाला आहे आणि कोविड -१९ च्या ४०% रूग्णांमध्ये अतिसार आणि पाचक लक्षणे आढळली आहेत. आपली पाचक प्रणाली निरोगी ठेवण्यासाठी, पुढील गोष्टी करा:

दही सारखे पोषक पदार्थ खा किंवा प्रोबायोटिक परिशिष्ट (सप्लिमेंट) घ्या.

प्रक्रिया केलेले आणि चवदार पदार्थ तसेच कृत्रिम गोड पदार्थ टाळा.

उच्च फायबरचे सेवन, दिवसातून कमीतकमी २५ -३० ग्रॅम फायबरसह वनस्पती-आधारित आहार घ्या.

आवश्यकतेशिवाय एंटीबायोटिक्स टाळा.

आहारातील परिशिष्ट रोगप्रतिकार शक्ती वाढवू शकतात.