रक्षाबंधनाचा सण असो वा अन्य कोणताही सण, आपल्या कपाळावर टिळक लावण्याची प्रथा अनेक वर्षांपासून आहे. लहानपणापासून तुम्ही भावाला राखी भाऊबीज किंवा वाढदिवसाच्या दिवशी टिळक लावत असाल. पण हा टिळक का लावला जातो माहीत आहे का? त्याचे शुभ महत्त्व काय आहे. जाणून घेऊया....
ही प्राचीन परंपरा तुमच्या आरोग्यासाठी किती फायदेशीर आहे हे जाणून तुम्हाला आश्चर्य वाटेल.
1. सामान्यतः चंदन, कुंकुम, माती, हळद, भस्म इत्यादींनी तिलक लावला जातो. असे म्हणतात की ज्यांना टिळक लावलेले दाखवायचे नसते ते कपाळाला पाणी लावून देखील तिलक केल्याचा फायदा घेऊ शकतात.
2. कपाळावर तिलक लावल्याने व्यक्तिमत्व प्रभावी बनते. टिळक लावण्याचा मानसिक प्रभाव पडतो आणि त्यामुळे व्यक्तीचा आत्मविश्वास आणि आत्मबळ यात वाढ होते.
3. असे मानले जाते की कपाळावर नियमित तिलक लावल्याने मन शांत राहते आणि आराम वाटतो. यासोबतच अनेक मानसिक आजारही याने बरे होतात.
4. कपाळावर तिलक लावल्याने मेंदूतील सेरोटोनिन आणि बीटा-एंडॉर्फिनचा संतुलित पद्धतीने स्राव होतो, ज्यामुळे दुःख दूर होण्यास मदत होते. तसेच डोकेदुखी त्रास कमी होतो.
5. हळद असलेले तिलक लावल्याने त्वचा शुद्ध होते कारण हळदीमध्ये अँटी-बॅक्टेरियल घटक असतात, जे रोगांपासून मुक्त होण्यास मदत करतात.
6. चंदनाचा तिलक लावल्याने मनुष्याच्या पापांचा नाश होतो, अशीही धार्मिक मान्यता आहे. लोक अनेक प्रकारच्या संकटांपासून वाचतात आणि ज्योतिष शास्त्राने त्यांचा उद्धार होतो. यानुसार तिलक लावल्याने ग्रहांची शांती होते.
7. असे मानले जाते की चंदनाचा टिळक लावणाऱ्या व्यक्तीच्या घरात अन्न आणि संपत्ती भरलेली राहते आणि सौभाग्य वाढते.
8. राखीच्या शुभ मुहूर्तावर बहीण भावाच्या कपाळावर टिळक लावते. शास्त्रात पांढरे चंदन, लाल चंदन, कुमकुम, भस्म इत्यादींनी तिलक लावणे शुभ मानले जाते. मात्र रक्षाबंधनाच्या दिवशी कुंकू लावूनच तिलक लावले जाते. कुंकुम तिलकासह अक्षताही वापरतात.
9. हा टिळक विजय, पराक्रम, सन्मान, श्रेष्ठता आणि वर्चस्व यांचे प्रतीक आहे. कपाळाच्या मध्यभागी टिळक लावले जाते. हे स्थान सहाव्या इंद्रिचे आहे.
10. याचे शास्त्रीय कारण असे की शुभ भावाने कपाळाच्या या जागेवर टिळकाच्या माध्यमातून दबाव निर्माण केल्यास स्मरणशक्ती, निर्णय क्षमता, बुद्धिमत्ता, तर्कशक्ती, धैर्य आणि शक्ती वाढते.
11. कपाळावर दोन भुवयांच्या मध्ये ज्या ठिकाणी तिलक लावता त्याला अग्निचक्र म्हणतात. यातूनच संपूर्ण शरीरात ऊर्जा प्रसारित होते. इथे टिळक करून उर्जा मिळतेसंवाद घडतो आणि व्यक्तीचा आत्मविश्वास वाढतो.
12. त्याचा प्रतिकात्मक अर्थ असा आहे की समाजात बहिणीच्या रक्षणासाठी या सर्व गुणांची आवश्यकता आहे, म्हणून बहिणीच्या शुभ हातांनी कार्य पूर्ण केले पाहिजे. भावासाठी बहिणीपेक्षा कोण अधिक शुभ विचार करू शकेल आणि तेही राखीसारख्या सणावर. त्यामुळे राखीच्या दिवशी बहिणीच्या हस्ते भावाला कुंकू लावून तिलक लावण्याची प्रथा आहे.