सध्या पितृ पक्ष चालू आहे, हिंदू दिनदर्शिकेनुसार पितृ पक्ष भाद्रपद महिन्याच्या पौर्णिमेपासून सुरू होतो आणि आश्विन महिन्याच्या अमावास्येपर्यंत चालू राहतो. शास्त्रानुसार, जो व्यक्ती कोणत्याही महिन्याच्या शुक्ल पक्ष किंवा कृष्ण पक्षाच्या तिथीला मरण पावतो, त्याचे श्राद्ध कर्म पितृ पक्षाच्या त्याच तारखेला केले जाते. जर एखाद्या व्यक्तीला त्याच्या पूर्वजांच्या मृत्यूची तारीख माहीत नसेल, तर ती शास्त्रातही दिली गेली आहे. या पूर्वजांचे श्राद्ध आश्विन अमावास्येला करता येते, त्याचप्रमाणे अशा अपघातात बळी पडलेल्या कुटुंबातील सदस्यांचे श्राद्ध चतुर्दशीच्या तारखेला करता येते.
काही महत्त्वाच्या तारखा
• पौर्णिमा: मृत लोकांचे श्राद्ध फक्त भाद्रपद शुक्ल पौर्णिमा किंवा आश्विन कृष्ण अमावास्येला केले जाते. याला प्रस्थपदी पौर्णिमा असेही म्हणतात.
• प्रतिपदा: जर कोणाला पुत्र नसेल, तर प्रतिपदामध्ये त्याचे भक्त आपल्या आजी -आजोबांसाठी श्राद्ध करू शकतात.
• नवमी: सौभाग्यवती स्त्रीच्या मृत्यूनंतर तिचे श्राद्ध नवमी तिथीला करावे. याशिवाय आईच्या मृत्यूनंतर तिचे श्राद्धही नवमीला करता येते. त्याच वेळी, ज्या स्त्रियांच्या मृत्यूची तारीख माहीत नाही त्यांच्यासाठी ही तारीख त्यांच्या श्राद्धासाठीही सर्वोच्च आहे.
• एकादशी: एकादशीला संन्यास घेणाऱ्या लोकांसाठी श्राद्ध करण्याची परंपरा आहे.
• द्वादशी: ही तारीख संन्यासींच्या श्राद्धाची तारीख देखील मानली जाते.
• त्रयोदशी: मुलांचे श्राद्ध या तारखेला केले जाते,
• चतुर्दशी: अकाली मृत्यू, पाण्यात बुडून मृत्यू, ज्याची हत्या झाली असेल किंवा आत्महत्या केली असेल, अशा लोकांचे श्राद्ध चतुर्दशीला केले जाते.
• अमावस्या: सर्व पितृ अमावास्येला सर्व ज्ञात आणि अज्ञात पूर्वजांना श्राद्ध करण्याची परंपरा आहे. हे पितृविसर्जन अमावस्या, महालय परमानाना इत्यादी नावांनी ओळखले जाते.
टीप: जर मृत्यू पौर्णिमेच्या तिथीला झाला असेल तर त्याचे श्राद्ध अष्टमी, द्वादशी किंवा पितृमोक्षा अमावास्येला करता येते. या व्यतिरिक्त, उर्वरित तारखांना श्राद्ध करा ज्यांचा त्या तारखेला मृत्यू झाला आहे (कृष्ण किंवा शुक्ल). जसे की द्वितीया, तृतीया (महाभारणी), चतुर्थी, षष्टी, सप्तमी आणि दशमी.
श्राद्धाची वेळ
श्राद्धासाठी उत्तम वेळ म्हणजे दुपारी कुतुप काल आणि रोहिणी काळ. कुतुप काळात केलेले दान अक्षम्य परिणाम देते. पितृ सकाळी आणि रात्री श्राद्ध केल्याने क्रोधित होतो. दोन्ही संध्याकाळीही श्रद्धा कर्म केले जात नाही.
पितृ पक्षात हे काम करू नका
श्राद दरम्यान घरातील वाद, स्त्रियांचा अपमान केल्याने पूर्वजांना राग येतो.
चरखा, मांसाहारी, वांगी, कांदा, लसूण, शिळे अन्न इत्यादी वर्ज्य मानले जातात.
नास्तिकता आणि साधूंचा अनादर करू नका
दारू पिणे, शुभ कार्य करणे, खोटे बोलणे श्राद्धात करू नये.