पितृ पक्ष म्हणजे पूर्वजांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी आयोजित मेजवानी. हे पक्ष पूर्ण 15 दिवसांचं असतं. या दिवसात पूर्वजांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी पंडितांना अन्न आणि दान देऊन, पूर्वजांना प्रसन्न करून त्यांचे आशीर्वाद घेतले जातात.
तसे, अंत्यसंस्कार हे एखाद्या व्यक्तीच्या जीवनचक्रातील शेवटचे संस्कार मानले जातात. पण अंत्यसंस्कारानंतरही अशी काही कामे आहेत जी मृताचा मुलगा किंवा नातेवाईक करतात. यानंतर मृताचे श्राद्ध केले जाते. हा संस्कार हे मुलाचे, विशेषतः मुलाचे मुख्य कर्तव्य आहे. असे मानले जाते की हे विधी केल्यास पूर्वजांना आनंद मिळतो. त्याचबरोबर त्यांना मोक्ष मिळतो.
श्राद्ध कर्म कधी केले जाते?
प्रत्येक महिन्याच्या अमावस्येच्या दिवशी श्राद्ध कर्म करता येते. परंतु भाद्रपद महिन्याच्या पौर्णिमेपासून ते अमावास्येपर्यंत पूर्वजांचे श्राद्ध केले जाते. असे मानले जाते की ते पूर्णपणे विधीपूर्वक केले पाहिजे. याला पितृ पक्ष किंवा श्राद्ध पक्ष म्हणतात. हे पूर्ण 15 दिवस केले जाते. या 15 दिवसांमध्ये, वेगवेगळ्या दिवशी, लोक त्यांच्या पूर्वजांना त्यांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी पाणी अर्पण करतात. तसेच त्याच्या मृत्यूच्या तारखेनुसार श्राद्धाचे काम करावे.
पितृ श्राद्ध काय ?
जेव्हा एखाद्याचे पालक किंवा इतर नातेवाईक मरतात, जे त्याच्या आत्म्याच्या शांती आणि परिपूर्णतेसाठी श्राद्ध केलं जातं. असे म्हटले जाते की जे लोक या जगात नाहीत ते या दिवसात पृथ्वीवर येतात आणि राहतात. अशा परिस्थितीत त्यांना आनंदी करण्यासाठी त्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांच्या वतीने अन्न आणि पाण्याचे आयोजन केले जाते. ते त्यांच्या पूर्वजांना अशा प्रकारे संतुष्ट करतात आणि त्यांच्याकडून आशीर्वाद घेतात. पण बऱ्याच वेळा लोक चुकून अशा काही चुका करतात ज्या या काळात टाळल्या पाहिजेत. अन्यथा पितरांच्या नाराजीला सामोरे जावे लागू शकते. तर जाणून घेऊया अशा कोणत्या गोष्टी, ज्या या काळात करू नयेत-
नवीन खरेदी
या दिवसात नवीन काही खरेदी करणे टाळा. असे म्हटले जाते की हा काळ पूर्वजांचे स्मरण करण्यासाठी आणि या जगात त्यांच्या अनुपस्थितीबद्दल शोक करण्यासाठी आहे. अशा परिस्थितीत नवीन वस्तू खरेदी करणे पूर्वजांना त्रास देण्यासारखे मानले जाते.
भिकाऱ्याला भिक्षा न देणे
श्राद्धाच्या दिवशी भिकाऱ्यांना दान देणे आवश्यक आहे. तसेच या दरम्यान कोणी दान किंवा भीक मागितल्यास नकार देऊ नये. असे मानले जाते की या दरम्यान दिलेले दान पूर्वजांना प्रसन्न करण्याचे काम करते.
केस कापणे
जे लोक आपल्या पूर्वजांसाठी श्राद्ध करतात त्यांनी या दिवसात केस कापण्याचे टाळावे. अन्यथा, त्यांनी केलेले श्राद्ध यशस्वी मानले जात नाही.
लोखंडी भांडी वापरणे
या दिवसात पितळ, किंवा तांब्याच्या भांड्यात पूर्वजांना पाणी अर्पण करण्याची प्रथा आहे. यासोबतच लोखंडी भांडी वापरल्याने पूर्वजांच्या नाराजीला सामोरे जावे लागू शकते.
एखाद्याच्या घरी भोजन ग्रहण करणे
असे मानले जाते की या दिवशी जे लोक त्यांच्या पूर्वजांना मनवण्यासाठी अन्नाचे आयोजन करतात. त्यांनी इतर कोणाच्याही घरातील अन्न ग्रहण करु नये.