श्रियाळ षष्ठी हा श्रावण महिन्यातील एक महत्वाचा सण आहे, जो नागपंचमीच्या दुसऱ्या दिवशी साजरा केला जातो. या दिवशी श्रीयाळ राजाच्या स्मरणार्थ व्रत केले जाते. श्रीयाळ राजा हे भगवान शंकराचे निस्सीम भक्त होते, आणि त्यांनी दुष्काळात आपल्या प्रजेला अन्नदान केले होते. श्रियाळ षष्ठी हा सण श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्षातील षष्ठी तिथीला साजरा केला जातो. हा दिवस नागपंचमीच्या दुसऱ्या दिवशी येतो. या वर्षी, म्हणजेच २०२५ मध्ये, श्रियाळ षष्ठी ३० जुलै रोजी आहे.
श्रियाळ षष्ठीचे महत्त्व
श्रियाळ षष्ठी ही श्रियाळ राजा, त्याची पत्नी चांगुणा आणि पुत्र चिलिया यांच्या भक्ती आणि दातृत्वाची आठवण म्हणून साजरी केली जाते. शिवलीलामृतामध्ये श्रियाळ राजाची कथा आहे. तो एक अत्यंत दानशूर आणि शिवभक्त राजा होता. दुष्काळात त्याने आपले सर्वस्व गरिबांना दान केले. शंकराने त्याची आणि त्याच्या कुटुंबाची परीक्षा घेतली, ज्यात त्यांनी आपल्या मुलाचाही बळी देण्याची तयारी दाखवली. त्यांच्या अढळ भक्तीमुळे शंकर प्रसन्न झाले आणि त्यांनी चिलिया बाळाला पुन्हा जिवंत केले. श्रियाळ राजाच्या या दातृत्वाची आणि निष्ठेची आठवण म्हणून हा सण साजरा केला जातो.
श्रियाळ षष्ठी ही भगवान शंकराचे निस्सीम भक्त श्रीयाळ राजाच्या स्मरणार्थ साजरी केली जाते. या दिवशी श्रीयाळ राजाने दुष्काळात लोकांना अन्नदान केले, त्यामुळे त्यांचे स्मरण म्हणून हे व्रत केले जाते. ग्रामीण भागात या दिवसाला सक्रोबा किंवा सकरोबा म्हणूनही ओळखले जाते. जेजुरी गडावरील आणि कडेपठारावरील मंदिरात सक्रोबाचे पूजन केले जाते.
श्रियाळ षष्ठी कशी साजरी करतात?
श्रियाळ षष्ठीच्या दिवशी विविध धार्मिक विधी आणि परंपरा पाळल्या जातात.
व्रत आणि पूजा: या दिवशी अनेक भाविक, विशेषतः ज्यांना अपत्यप्राप्तीची इच्छा आहे, ते व्रत करतात. सकाळी किंवा दुपारी उमा-महेश्वराची (शंकर-पार्वती) पंचोपचार किंवा दशोपचार पूजा केली जाते.
श्रियाळ राजाचा राजवाडा: काही ठिकाणी, विशेषतः सातारा जिल्ह्यातील धावडशी, लिंब, माहुली, सोनगाव, बोरखळ यांसारख्या गावांमध्ये, श्रियाळ राजाचा राजवाडा तयार केला जातो. गावातील कुंभार शेतातून माती आणून पाटावर राजवाडा बनवतात. या राजवाड्यात घोड्यावर बसलेला श्रियाळ राजा, राणी चांगुणा आणि पुत्र चिलिया यांच्या मातीच्या मूर्ती ठेवल्या जातात. सोबत मातीची छोटी भांडी (सौंसार भांडी) देखील मांडली जातात.
कथा वाचन: श्रियाळ राजा आणि त्यांच्या कुटुंबाच्या भक्ती आणि दातृत्वाची कथा वाचली जाते किंवा ऐकली जाते.
दानधर्म: श्रियाळ राजाच्या दातृत्वाची आठवण म्हणून या दिवशी दानधर्म करण्याचीही पद्धत आहे.
हा सण श्रियाळ राजाच्या निस्वार्थ भक्ती आणि दातृत्वाचे प्रतीक आहे आणि आजही काही भागांमध्ये मोठ्या श्रद्धेने साजरा केला जातो.
