Ram Janmabhoomi Ayodhya: भगवान श्रीरामाच्या जन्मापूर्वी अयोध्येशिवाय इतर अनेक भव्य आणि पवित्र शहरे होती. इंद्राची अमरावती, शिवाची काशी आणि अवंतिका, मधुची मधुपुरी म्हणजे मथुरा, सहस्त्रबाहू अर्जुनची महिष्मती, श्री हरी विष्णूची हरिद्वार आणि ऋषिकेश, ब्रह्मदेवाची पुष्कर, प्रयाग, गया आणि कांची इ. याशिवाय सिंधू आणि गंगेच्या काठावर अनेक प्राचीन शहरांसह इतर अनेक ठिकाणे होती, परंतु श्रीरामांनी आपल्या जन्मासाठी अयोध्या का निवडली?
सप्तपुरी : हिंदू धर्मात सात शहरे अतिशय प्राचीन आणि पवित्र मानली जातात. त्यापैकी अयोध्या ही सर्वात पवित्र आणि हिंदू पौराणिक इतिहासातील सर्वात प्राचीन सप्तपुरींपैकी पहिली मानली जाते. अयोध्या, मथुरा, माया (हरिद्वार), काशी, कांची, अवंतिका (उज्जयिनी) आणि द्वारका यांचा समावेश सप्तपुरींमध्ये होतो.
प्रत्येक शहराचे स्वतःचे धार्मिक, पौराणिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व आहे. जर काशी आणि उज्जैनमध्ये शिव आधीच उपस्थित असेल तर ते शहर त्यांचे नाव होईल. काशी हे शिवाचे पहिले नगर असे म्हटले जाते, जे शिवाच्या त्रिशूळावर वसलेले आहे. त्याचप्रमाणे प्रत्येक शहराचे स्वतःचे महत्त्व आहे जे रामाच्या अवतारासाठी योग्य मानले जाऊ शकत नाही.
अयोध्येचे महत्त्व:
रामायणानुसार सरयू नदीच्या काठावर वसलेले हे शहर पृथ्वीच्या पहिल्या पुत्र 'स्वयंभुव मनु'ने वसवले होते.
पौराणिक कथेनुसार, जेव्हा मनूने ब्रह्मदेवाला स्वतःसाठी एक नगर वसवण्यास सांगितले तेव्हा तो त्याला भगवान विष्णूंकडे घेऊन गेला.
विष्णूजींनी त्यांना अवधधाममधील एक योग्य जागा सांगितली.
भगवान विष्णूने ब्रह्मा आणि मनूसह वास्तुविशारद विश्वकर्मा यांना हे शहर वसवण्यासाठी पाठवले.
सर्व देवांनी ठरवले की ही जागा श्री हरीच्या अवतारासाठी योग्य आहे.
तथापि रामायणानुसार या शहराची स्थापना विवसवान (सूर्य) यांचा मुलगा वैवस्वत मनु महाराज यांनी केली होती. स्कंदपुराणानुसार अयोध्या ही भगवान विष्णूच्या चाकावर वसलेली आहे.
अयोध्येचे पहिले वर्णन अथर्ववेदात आढळते.
अथर्ववेदात अयोध्येचे वर्णन 'देवांची नगरी', 'अष्टचक्र नवद्वारा देवनाम पुरयोध्या' असे केले आहे.
अयोध्या हे जैन धर्माचे पहिले तीर्थंकर आदिनाथ ऋषभनाथ यांचेही जन्मस्थान आहे. आदिनाथ व्यतिरिक्त अजितनाथ, अभिनंदननाथ, सुमतिनाथ आणि अनंतनाथ यांचाही जन्म अयोध्येत झाला. त्यामुळे या जमिनीला खूप महत्त्व आले आहे.
स्कंदपुराणानुसार अयोध्या हा शब्द 'अ' म्हणजे ब्रह्मा, 'य' म्हणजे विष्णू आणि 'ध' म्हणजे रुद्र. त्याचा शाब्दिक अर्थ असा आहे की जेथे युद्ध नाही. तो अवधचा भाग आहे. अयोध्येचा अर्थ - जो युद्धाने कोणीही जिंकू शकत नाही.
पौराणिक कथा :-
पौराणिक कथेनुसार, जेव्हा मनूने ब्रह्मदेवाला स्वतःसाठी एक नगर वसवण्यास सांगितले तेव्हा तो त्याला भगवान विष्णूंकडे घेऊन गेला. विष्णूजींनी त्यांना अवधधाममधील एक योग्य जागा सांगितली. भगवान विष्णूने ब्रह्मा आणि मनूसह वास्तुविशारद विश्वकर्मा यांना हे शहर वसवण्यासाठी पाठवले. याशिवाय आपल्या रामावतारासाठी योग्य जागा शोधण्यासाठी त्यांनी महर्षी वशिष्ठांनाही आपल्यासोबत पाठवले. असे मानले जाते की वशिष्ठाने सरयू नदीच्या काठी लीलाभूमी निवडली, जिथे विश्वकर्माने शहर वसवले. स्कंदपुराणानुसार अयोध्या ही भगवान विष्णूच्या चाकावर वसलेली आहे.