भीमराव आंबेडकर यांचे पुस्तके आणि इतर कामे

भीमराव आंबेडकर हे प्रतिभावान आणि झुझारू लेखक होते. आंबेडकरांना वाचनाची खूप आवड होती आणि त्यांना लेखनाचीही आवड होती. यामुळे त्यांनी मुंबईतील त्यांच्या राजगृहात एक समृद्ध ग्रंथालय बांधले होते, ज्यामध्ये 50 हजारांहून अधिक पुस्तके होती. त्यांनी आपल्या लेखणीतून दलित आणि देशाच्या समस्यांवर प्रकाश टाकला. त्यांनी लिहिलेल्या महत्त्वाच्या ग्रंथांमध्ये अनहिलेशन ऑफ कास्ट, द बुद्ध अँड हिज धम्म, कास्ट इन इंडिया, हू वेअर द शूद्राज?, रिडल्स इन हिंदुइझम इतर सामील आहेत. 32 पुस्तके आणि मोनोग्राफ (22 पूर्ण आणि 10 अपूर्ण पुस्तके), 10 स्मरणपत्रे, पुरावे आणि विधाने, 10 शोधनिबंध, लेख आणि पुस्तक पुनरावलोकने आणि 10 प्रस्तावना आणि भविष्यवाण्या ही त्यांची इंग्रजी भाषेतील कामे आहेत. ते 11 भाषांचे जाणकार होते. ज्यामध्ये मराठी (मातृभाषा), इंग्रजी, हिंदी, पाली, संस्कृत, गुजराती, जर्मन, पर्शियन, फ्रेंच, कन्नड आणि बंगाली समाविष्ट आहे. त्यांनी बहुतांश लेखन इंग्रजीत केले. नेहमीच सक्रिय आणि सामाजिक संघर्षात व्यस्त राहण्याबरोबरच त्यांनी लिहिलेली अनेक पुस्तके, निबंध, लेख आणि भाषणांचा मोठा संग्रह त्यांच्याकडे आहे. त्याच्याकडे असामान्य प्रतिभा होती. त्यांची साहित्यकृती त्यांच्या विशिष्ट सामाजिक दृष्टीकोनासाठी आणि विद्वत्तेसाठी प्रख्यात आहे, जी त्यांच्या काळातील त्यांची दूरदृष्टी आणि पुढचा विचार दर्शवते. आंबेडकरांचे ग्रंथ भारतासह जगभर मोठ्या प्रमाणावर वाचले जातात. भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म हे त्यांचे 'भारतीय बौद्धांचे धर्मग्रंथ' आहे आणि बौद्ध देशांमध्ये महत्त्वाचे आहे. त्यांचे डी.एस्सी. रुपयाच्या समस्येचे व्यवस्थापन: त्याची उत्पत्ती आणि त्याचे निराकरण यामुळे सेंट्रल बँक ऑफ इंडिया, रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाची स्थापना झाली.

बाबासाहेब आंबेडकर यांचे संपूर्ण साहित्य अनेक खंडांमध्ये प्रकाशित करण्याची योजना महाराष्ट्र शासनाच्या शिक्षण विभागाने आखली असून त्यासाठी 15 मार्च 1976 रोजी डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर साहित्य प्रकाशन समितीची स्थापना करण्यात आली. या अंतर्गत 2019 पर्यंत 'डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर : लेखन आणि भाषणे' या नावाने 22 खंड इंग्रजी भाषेत प्रकाशित झाले असून त्यांची पृष्ठसंख्या 15 हजारांहून अधिक आहे. या योजनेचा पहिला खंड आंबेडकर यांच्या जन्मदिनी, 14 एप्रिल 1979 रोजी प्रकाशित झाला. या 22 खंडांमध्ये खंड 14 दोन भागात, खंड 17 हा तीन भाग, खंड 18 हा तीन भाग आणि संदर्भ ग्रंथ 2 म्हणजे एकूण 29 पुस्तके प्रकाशित झाली आहेत.पण ती अद्याप पूर्ण झालेली नाहीत. 'डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर: लेखन आणि भाषणे' या खंडांचे महत्त्व आणि लोकप्रियता लक्षात घेऊन, भारत सरकारच्या 'सामाजिक न्याय आणि सक्षमीकरण मंत्रालय'च्या डॉ. आंबेडकर फाऊंडेशनने त्याचा हिंदी अनुवाद प्रकाशित करण्याची योजना आखली. हे खंड आणि या योजनेंतर्गत आतापर्यंत हिंदी भाषेत "बाबा साहेब डॉ. आंबेडकर: संपूर्ण वामय" या नावाने 21 खंड प्रकाशित झाले आहेत. हे 21 हिंदी खंड फक्त 10 इंग्रजी विभागांचे भाषांतर आहेत. या हिंदी खंडांच्या अनेक आवृत्त्या प्रकाशित झाल्या आहेत. आंबेडकरांचे संपूर्ण लेखन साहित्य महाराष्ट्र शासनाकडे असून, त्यापैकी अर्ध्याहून अधिक साहित्य अप्रकाशित आहे. त्यांचे संपूर्ण साहित्य अद्याप प्रकाशित झालेले नाही, त्यांचे अप्रकाशित साहित्य 45 खंडांपेक्षा जास्त असू शकते.

आंबेडकरांचे साहित्य

पुस्तके

एडमिनिस्ट्रेशन एंड फिनांसेज़ ऑफ़ द ईस्ट इंडिया कंपनी (एम॰ए॰ थीसिस)

द एवोल्यूशन ऑफ़ प्रोविंशियल फिनांसेज़ इन ब्रिटिश इंडिया (पीएच॰डी॰ थीसिस, 1917, 1925 मध्ये प्रकाशित)

दी प्राब्लम आफ दि रुपी : इट्स ओरिजिन एंड इट्स सॉल्यूशन (डीएस॰सी॰ थीसिस, 1923 मध्ये प्रकाशित)

अनाइहिलेशन ऑफ कास्ट्स (जातिव्यवस्थेचा नाश) (मे 1936)

विच वे टू इमैनसिपेशन (मे 1936)

फेडरेशन वर्सेज़ फ्रीडम (1936)

पाकिस्तान और द पर्टिशन ऑफ़ इण्डिया/थॉट्स ऑन पाकिस्तान (1940)

रानडे, गांधी एंड जिन्नाह (1943)

मिस्टर गांधी एण्ड दी एमेन्सीपेशन ऑफ़ दी अनटचेबल्स (सप्टेबर 1945)

वॉट कांग्रेस एंड गांधी हैव डन टू द अनटचेबल्स ? (जून 1945)

कम्यूनल डेडलाक एण्ड अ वे टू साल्व इट (मे 1946)

हू वेर दी शूद्राज़ ? (ऑक्टोबर 1946)

भारतीय राज्यघटनेतील बदलांसाठी कॅबिनेट मिशनच्या प्रस्तावांपैकी,अनुसूचित जमाती (अस्पृश्य) (1946) वरील त्यांच्या प्रभावाच्या संदर्भात दिलेली टीका

द कैबिनेट मिशन एंड द अंटचेबल्स (1946)

स्टेट्स एण्ड माइनोरीटीज (1947)

महाराष्ट्र एज ए लिंग्विस्टिक प्रोविन्स स्टेट (1948)

द अनटचेबल्स: हू वेर दे आर व्हाय दी बिकम अनटचेबल्स (ऑक्टोबर 1948)

थॉट्स ऑन लिंगुइस्टिक स्टेट्स: राज्य पुनर्रचना आयोगाच्या प्रस्तावांवर टीका (प्रकाशित 1955)

द बुद्धा एंड हिज धम्मा (भगवान बुद्ध आणि त्यांचे धम्म) (1957)

रिडल्स इन हिन्दुइज्म

डिक्शनरी ऑफ पाली लॅग्वेज (पालि-इग्लिश)

द पालि ग्रामर (पालि व्याकरण)

वेटिंग फ़ॉर अ वीज़ा (आत्मकथा) (1935-1936)

अ पीपल ऐट बे

द अनटचेबल्स और द चिल्ड्रेन ऑफ़ इंडियाज़ गेटोज़

केन आय बी अ हिन्दू?

व्हॉट द ब्राह्मिण्स हैव डन टू द हिन्दुज

इसेज ऑफ भगवत गिता

इण्डिया एण्ड कम्यूनिज्म

रेवोलोटिओं एंड काउंटर-रेवोलुशन इन एनशियंट इंडिया

द बुद्धा एंड कार्ल मार्क्स (बुद्ध और कार्ल मार्क्स)

कोन्स्टिट्यूशन एंड कोस्टीट्यूशनलीज़म

ज्ञापन, साक्ष्य और वक्तव्य

On Franchise and Framing Constituencies (मताधिकार आणि मतदारसंघ तयार करण्याच्या संदर्भात) (1919)

Statement of Evidence to the Royal Commission of Indian Currency (भारतीय चलनाच्या रॉयल आयुक्तालयाला दिलेले पुराव्याचे विवरण) (1926)

Protection of the Interests of the Depressed Classes (अत्याचारित/वंचित घटकांच्या हक्कांच्या संरक्षणावरील विधान) (मे 29, 1928)

State of Education of the Depressed Classes in the Bombay Presidency (बॉम्बे प्रेसिडेन्सीमधील मागासवर्गीयांमधील शिक्षणाच्या पातळीबाबत) (1928)

Constitution of the Government of Bombay Presidency (बॉम्बे प्रेसिडेन्सी सरकारची घटना) (मे 17, 1929)

A Scheme of Political Safeguards for the protection of the Depressed in the Future Constitution of a Self- governing India (भविष्यातील स्वशासित भारतीय संविधानात मागासवर्गीयांसाठी राजकीय लसीकरण योजना) (1930)

The Claims of the Depressed Classes for Special Represention (मागासवर्गीयांना विशेष प्रतिनिधीत्व देण्याची मागणी) (1931)

Franchise and Tests of Untouchability (स्पर्श करण्याच्या चाचण्या आणि विशेषाधिकार) (1932)

The Cripps Proposals on Constitutional Advancement (घटनात्मक प्रगतीवर क्रिप्सचा प्रस्ताव) (जुलै 18, 1942)

Grievances of the Schedule Castes (अनुसूचित जातीच्या तक्रारी) (ऑक्टोबर 29, 1942)

संशोधन दस्तऐवज, लेख आणि पुस्तकांचे पुनरावलोकन

कास्ट्स इन इण्डिया : देयर जीनियस, मेकैनिज़म एंड डिवेलपमेंट (1918)

(मिस्टर रसेल एंड द रिकंस्ट्रक्शन ऑफ़ सोसाइटी) (1918)

स्माल होलिंग्स इन इंडिया एण्ड देयर रेमिडीज (1918)

करेंसी एंड एक्सचेंजेज़ (1925)

द प्रेजेंट प्रॉब्लम ऑफ द इंडियन करेंसी (अप्रैल 1925)

Report of Taxation Enquiry Committee (कर आकारणी चौकशी समितीचा अहवाल) (1926)

Thoughts on the Repform of Legal Education in the Bombay Presidency (बॉम्बे प्रेसिडेन्सीमधील न्यायिक शिक्षणावरील सुधारणा) (1936)

राइजिंग एंड फाल ऑफ हिन्दू वुमन (1950)

Need for checks and Balances (चेक आणि बॅलन्सची गरज) (अप्रैल 23, 1953)

बुद्ध पूजा पाठ (मराठीत) (नोव्हेंबर 1956)

प्रस्तावना आणि भविष्यवाणी

Forward to Untouchable Workers of Bombay City (मुंबई शहरातील अस्पृश्य कामगारांचा परिचय) (1938)

Forward to commodity Exchange (पुस्तक: कमोडिटी एक्सचेंज प्रस्तावना) (1947)

Preface to the Essence of Buddhism (पुस्तक, द एसेंस ऑफ़ बुद्धिजमची भूमिका) (1948)

Forward to Social Insurance and India (सोशल इन्शुरन्स एंड इंडिया प्रस्तावना) (1948)

Preface to Rashtra Rakshake Vaidik Sadhan (पुस्तक, राष्ट्राच्या संरक्षणासाठी वैदिक माध्यमांची भूमिका) (1948)