गुजरातमधील बनासकांठा येथे असलेले अंबाजी मंदिर हे देशातील प्रमुख मंदिरांपैकी एक आहे. हे मंदिर अंबा देवीला समर्पित असून या मंदिराबद्दल अनेक आख्यायिका आहेत. या ठिकाणी माता सतीचे हृदय पडले होते, असे मानले जाते, त्यामुळे या मंदिराचाही 51 शक्तीपीठांमध्ये समावेश आहे. या मंदिराच्या गर्भगृहात देवी आईची मूर्ती नाही हे जाणून आपल्याला आश्चर्य वाटेल. या मंदिरात मुख्यतः पवित्र श्रीचक्राची पूजा केली जाते. विशेष म्हणजे हे श्रीयंत्र सामान्य डोळ्यांना दिसत नाही आणि त्याचा फोटोही घेता येत नाही. डोळ्यावर पट्टी बांधूनच त्याची पूजा केली जाते. अंबाजीची मूळ जागा गब्बर टेकडीच्या माथ्यावर आहे. गब्बर टेकडीच्या शिखरावर देवीचे छोटेसे मंदिर आहे, हे मंदिर 999 पायऱ्या चढून जाता येते.
अंबाजी मातेचे मंदिर बनासकांठा जिल्ह्यातील दांता तालुक्यात गुजरात आणि राजस्थानच्या सीमेवर गब्बर टेकडीवर आहे. दरवर्षी हजारो भाविक मातेच्या दर्शनासाठी अंबाजीत येतात. विशेषत: भाद्रवी पौर्णिमा, नवरात्री आणि दिवाळीच्या काळात येथे भाविकांची वर्दळ असते. हे ठिकाण अरवली पर्वतरांगांच्या घनदाट जंगलांनी वेढलेले आहे. हे पर्यटकांना नैसर्गिक सौंदर्य आणि अध्यात्माचे परिपूर्ण मिश्रण देते. अंबाजी माता मंदिराच्या आजूबाजूला अनेक प्रेक्षणीय स्थळे आहेत, जिथे पर्यटक भेट देतात. चला तर मग या मंदिराविषयी आणि त्याच्या जवळच्या प्रेक्षणीय स्थळांची माहिती जाणून घेऊ या .
मंदिराभोवती फिरण्याची ठिकाणे -
* गब्बर हिल
गब्बर टेकडी ही प्राचीन अरावली टेकडीच्या नैऋत्य बाजूस वैदिक नदी सरस्वतीच्या उगमस्थानाजवळ आरासुर टेकड्यांवर आहे. त्याची समुद्रसपाटीपासून उंची 1,600 फूट आहे. गब्बर हिलच्या उंच डोंगरावर चढणे खूप अवघड आहे. यात्रेकरूंना टेकड्यांवरून 300 दगडी पायऱ्या चढून जावे लागते, इथे एक अरुंद धोकादायक मार्ग आहे. मुख्य मंदिरात जाण्यासाठी या मार्गावरून मार्ग चढून जावे लागते. अंबाजीच्या दर्शनानंतर भाविक गब्बर डोंगरावर नक्कीच जातात.
* कैलास टेकडी -
कैलास टेकडीच्या वर स्थित, कैलास टेकडी सूर्यास्त अंबाजी माता मंदिरापासून सुमारे 2 किमी अंतरावर आहे. सूर्यास्ताच्या उत्तम दृश्याव्यतिरिक्त, ही टेकडी एक प्रार्थनास्थळ आहे. टेकडीवरील महादेवाच्या मंदिरालाही भव्य कलात्मक दगडी चे दार आहे. जवळच मांगलिया व्हॅन नावाचे उद्यान देखील आहे, ते डोंगरापासून सुमारे 2 किमी अंतरावर आहे.
* कुंभारिया -
कुंभरिया अंबाजी मंदिर शहरापासून दीड किलोमीटर अंतरावर आहे. कुंभरिया हे बनासकांठा जिल्ह्यातील सांस्कृतिक वारसा असलेले ऐतिहासिक, पुरातत्व आणि धार्मिक महत्त्व असलेले गाव आहे. जैन मंदिराशी संबंधित हे ऐतिहासिक ठिकाण आहे. येथे 13 व्या शतकातील श्री नेमिनाथ भगवान यांचे ऐतिहासिक जैन मंदिर आहे.
* मानसरोवर-
मानसरोवर मुख्य मंदिराच्या मागे आहे. असे म्हणतात की हा तलाव 1584 ते 1594 पर्यंत अहमदाबादमधील अंबाजीचे नगर भक्त श्री तापिशंकर यांनी बांधला होता. या पवित्र तलावाच्या दोन्ही बाजूस दोन मंदिरे असून त्यापैकी एक महादेवाचे तर दुसरे अजय देवीचे मंदिर आहे. अजय देवी ही अंबाजीची बहीण असल्याचे सांगितले जाते. या मानसरोवरावर पर्यटक आणि भाविक पवित्र स्नान करण्यासाठी येतात.
* कामाक्षी मंदिर
चिकाळा येथे कामाक्षी मंदिर अंबाजीपासून एक किलोमीटर अंतरावर आहे. दक्षिण भारतीय मंदिराच्या स्थापत्य शैलीचा आदर करून, या मंदिराच्या मैदानावर मुख्य मंदिराच्या सभोवताली इतर अनेक लहान मंदिरे आहेत. आदित्य शक्तीमातेच्या विविध अभिव्यक्ती असलेल्या या मंदिरात भारतातील काही महत्त्वाची शक्तीपीठे आहेत.
कसे पोहोचायचे
विमानमार्गे-
अहमदाबादमधील सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ अंबाजीचे सर्वात जवळचे विमानतळ आहे. हे अंबाजी मंदिरापासून 186 किलोमीटर अंतरावर आहे.
रेल्वे मार्ग -
अबू रोड रेल्वे स्टेशन येथून जवळचे रेल्वे स्टेशन आहे. हे मुख्य ठिकाणापासून 20 किलोमीटर अंतरावर आहे. हे स्टेशन दिल्लीसह इतर मोठ्या शहरांशी चांगले जोडलेले आहे.
रस्ता मार्गे-
अहमदाबादहून रस्त्याने अंबाजी सहज जाता येते. अहमदाबाद इथून 185 किमी अंतरावर आहे.