उज्जैनीचे श्री महाकालेश्वर हे भारतातील बारा प्रसिद्ध ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे. महाकालेश्वर मंदिराच्या वैभवाचे वर्णन विविध पुराणांमध्ये आढळतं. मध्यप्रदेशातील क्षिप्रा नदीच्या काठी उज्जैन येथे श्री महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग एकमेव दक्षिणमुखी शिवलिंग असून स्वयंभू आहे. तांत्रिक-मंत्रकांसाठी हे मंदिर खूप महत्त्वाचे मानले गेले आहे. श्री महाकाल मंदिराचं वर्णन महाभारतातील वेदव्यासपासून कालिदास, बाणभट्ट आणि राजा भोज यांनीही केली आहे.
महाकालेश्वर मंदिर परिसर मराठा, भूमिज आणि चालुक्य शैलींनी प्रभावित आहे. त्याला एक विशाल अंगण आहे ज्याच्या भोवती प्रचंड भिंती आहेत. मंदिराच्या आत पाच स्तर आहेत आणि त्यातील एक पातळी जमिनीखाली आहे. या मंदिरातील मूर्ती ओंकारेश्वर शिवाची आहे आणि देवता महाकाल मंदिराच्या अगदी वर गर्भगृहात बसलेली आहे.
मंदिराची भस्म-आरतीही पाहण्यासारखी आहे. ही आरती पहाटे 4 वाजता होते. ही आरती पाहण्यासाठी भक्तांना अनेक नियमांचे पालन करावे लागते. मंदिर पहाटे 4 ते रात्री 11 पर्यंत भाविकांसाठी खुले राहते.
काल भैरव मंदिर
उज्जैन मधील काल भैरव मंदिर हे प्राचीन हिंदू संस्कृतीचे एक उत्तम उदाहरण आहे. काल भैरव हे भगवान शंकराचे सर्वात भयंकर रूप असल्याचे मानले जाते. मंदिर हे शेकडो भक्तांसाठी पवित्र ठिकाण आहे आणि मंदिर परिसराभोवती साधू दिसू शकतात. मंदिराच्या आवारात वटवृक्ष आहे आणि त्या झाडाखाली शिवलिंग आहे. शिवलिंग नंदीची मूर्ती बैलाच्या अगदी समोर आहे. या मंदिराशी संबंधित अनेक पुराणकथा आहेत. भक्तांमध्ये असा विश्वास आहे की ज्याला मनापासून काही हवे असते त्याला त्याचे फळ नक्की मिळते. या मंदिरात एक शिवलिंग आहे जे महाशिवरात्री दरम्यान हजारो पर्यटकांना या धार्मिक स्थळाकडे आकर्षित करते. महाशिवरात्रीच्या शुभ दिवशी मंदिराच्या मैदानावर मोठा मेळा भरतो.
रामघाट
राम मंदिर घाटाचे हिंदूंसाठी मोठे धार्मिक महत्त्व आहे कारण हे चार ठिकाणांपैकी एक आहे जिथे दर 12 वर्षांनी कुंभमेळा भरतो. कुंभ उत्सवाच्या संदर्भात हे सर्वात प्राचीन स्नान घाटांपैकी एक मानले जाते. मेगा कुंभ उत्सवाच्या दरम्यान लाखो लोक या ठिकाणी भेट देतात कारण असा विश्वास आहे की येथे स्नान केल्याने तुमची सर्व पापे धुऊन जाऊ शकतात. राम मंदिर घाटातून सूर्यास्त पाहणे तुमच्या अनुभवाचे सर्वात चित्तथरारक दृश्य असेल.
कुंभ मेळा
उज्जैन मधील कुंभमेळा हे एक हिंदू तीर्थ आहे ज्यात हिंदू आणि जगभरातील लोक एकत्र येऊन या पवित्र नदीत स्नान करतात. हा मेळा दर बारा वर्षातून एकदा भरतो. हरिद्वारमधील गंगा नदी, नाशिकमधील गोदावरी नदी, अलाहाबादमधील गंगा, यमुना आणि सरस्वतीचा संगम आणि उज्जैनमधील क्षिप्रा नदी ही या प्रचंड आनंदोत्सवाची मुख्य ठिकाणे आहेत.
उज्जैन पर्यटन स्थळे
कलियादेह पॅलेस
जंतर मंतर
भर्तृहरि गुहा
चौबीस खंबा मंदिर
चिंतामण गणेश मंदिर
इस्कॉन मंदिर
मोठे गणेश
गोमती कुंड
शनी मंदिर
मंगळनाथ
गोपाळ मंदिर
गदकालिका मंदिर
हवामान आल्हाददायक असल्याने उज्जैनला भेट देण्यासाठी ऑक्टोबर ते मार्च हे सर्वोत्तम महिने आहेत. पर्यटन स्थळांसाठी हा योग्य काळ आहे. हिवाळ्यात शहर धुक्याने झाकलेले असते, जेव्हा सकाळी थंड असते आणि रात्री कोरड्या तापमानाला सामोरे जाते. उन्हाळ्यात तापमान मध्य प्रदेशच्या इतर भागांप्रमाणे 45 अंश सेल्सिअससह तुलनेने उच्च तापमानापर्यंत पोहोचते. म्हणूनच, हिवाळ्यात उज्जैनला भेट देणे सर्वोत्तम मानले जाते.
कसे पोहचाल
उज्जैनचे सर्वात जवळचे विमानतळ इंदूर विमानतळ आहे जे शहरापासून 55 किमी दूर आहे. इंदूर उड्डाणांद्वारे भारतातील सर्व प्रमुख शहरांशी जोडलेले आहे, त्यामुळे पर्यटक कोणत्याही मोठ्या शहरातून इंदूरला उड्डाण घेऊ शकतात आणि विमानतळावर उतरल्यानंतर तुम्ही बस, टॅक्सी किंवा कॅब बुक करू शकता आणि उज्जैनला येऊ शकता.
राज्य रस्ते वाहतूक सार्वजनिक बस सेवांद्वारे उज्जैन चांगले जोडलेले आहे. एमपीच्या प्रमुख शहरांपासून उज्जैनपर्यंत नियमित बस सेवा उपलब्ध आहे. या मार्गांवर सुपर फास्ट आणि डिलक्स ए/सी बसेस देखील उपलब्ध आहेत.
उज्जैन जंक्शन रेल्वे स्टेशन हे स्वतःच एक प्रमुख रेल्वे स्टेशन आहे जे देशातील सर्व प्रमुख स्थानकांशी चांगले जोडलेले आहे. म्हणूनच पर्यटक भारतातील कोणत्याही मोठ्या शहरापासून उज्जैन जंक्शनपर्यंत ट्रेन घेऊ शकतात.