Career In Forestry After 12th : जंगल आणि निसर्गात स्वारस्य असेल, तर फॉरेस्ट्री पदवी तुमच्यासाठी करिअरचा उत्तम पर्याय देऊ शकते. फॉरेस्ट्री हे चांगले करिअर का होऊ शकते, आजच्या काळात पर्यावरणाचे रक्षण करणे अत्यंत गरजेचे झाले आहे. त्यामुळेच आजच्या काळात वनविज्ञान तज्ज्ञांची मागणी वाढत आहे. बारावी उत्तीर्ण झाल्यावर वनशास्त्रात करिअर करू शकता.वनीकरणातील करिअरमध्ये मातीचे आरोग्य, जलविज्ञान, इकोसिस्टम व्यवस्थापन, शेती, वन्यजीव संरक्षण आणि लाकूड पुरवठा साखळी आणि इतर अनेक क्षेत्रांमध्ये व्यावहारिक ज्ञान प्राप्त होते.
पात्रता
फॉरेस्ट्रीमध्ये करिअर करण्यासाठी तुम्ही भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि जीवशास्त्रात 10+2 उत्तीर्ण असले पाहिजे. यानंतर तुम्ही B.Sc फॉरेस्ट्री कोर्स करू शकता. यानंतर तुम्ही फॉरेस्ट मॅनेजमेंट,कमर्शियल फॉरेस्ट्री, फॉरेस्ट इकॉनॉमिक्स, वुड सायन्स अँड टेक्नॉलॉजी, वाइल्डलाइफ सायन्स, व्हेटर्नरी सायन्स इत्यादी कोर्स करू शकता. याशिवाय तुम्ही एमफिल किंवा पीएचडी करू शकता.अशा अनेक संस्था आहेत ज्या पीजी डिप्लोमा इन फॉरेस्ट मॅनेजमेंट कोर्स देतात. फॉरेस्ट्रीमध्ये बॅचलर डिग्री केल्यानंतर तुम्ही UPSC द्वारे आयोजित इंडियन फॉरेस्ट सर्व्हिस परीक्षेलाही बसू शकता.
अभ्यासक्रम-
* फॉरेस्ट्रीमध्ये बीएससी
* फॉरेस्ट्रीमध्ये एमएससी
* वन्यजीव मध्ये बीएससी
* वन्यजीव मध्ये एमएससी
* वुड सायन्स अँड टेक्नॉलॉजीमध्ये एमएससी
* पीजी डिप्लोमा इन फॉरेस्ट मॅनेजमेंट
* वनशास्त्रात पीएचडी
नोकरीच्या संधी -
या क्षेत्रात करिअरच्या अनेक संधी उपलब्ध आहेत. सार्वजनिक तसेच खाजगी क्षेत्रात करिअरच्या संधी उपलब्ध आहेत. सार्वजनिक क्षेत्रातील नोकऱ्यांमध्ये जूलॉजिकल पार्क, वाइल्डलाइफ रेंज, लाकूड कामासाठी स्वतःचे वृक्षारोपण, वन्यजीव संशोधन संस्था, इंडियन काउंसिल ऑफ फॉरेस्ट्री रिसर्च एंड एजुकेशन (ICFRE) आणि त्याच्या संलग्न संस्था, वन्यजीव विभाग, वन विभाग, राष्ट्रीय उद्यान आणि अभयारण्य यांचा समावेश आहे.
फॉरेस्ट्रीमध्ये बॅचलर डिग्री असलेले लोक केंद्रीय लोकसेवा आयोगाद्वारे आयोजित भारतीय वन सेवा (IFS) परीक्षेद्वारे केंद्र सरकारसाठी अर्ज करू शकतात. या नंतर महाविद्यालयांमध्ये लेक्चरर पदासाठी देखील अर्ज करू शकता.
IFS: इंडियन फॉरेस्ट सर्विस म्हणजेच IFS परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर, वन परिक्षेत्र अधिकारी म्हणून तुमचे काम जंगलाची काळजी घेणे, नवीन रोपे लावणे आणि झाडे आणि वनस्पतींच्या नवीन प्रजातींचे संरक्षण करणे आहे.
फॉरेस्टर: फॉरेस्टर म्हणून तुमचे काम जंगल आणि वन्यजीवांचे संरक्षण, लँडस्केप व्यवस्थापन, जंगल आणि निसर्गाशी संबंधित अहवाल तयार करणे आहे.
फॉरेस्ट रेंजर: जंगलतोड आणि प्राण्यांची शिकार रोखणे आणि जंगलातील नियम व नियमांची अंमलबजावणी करणे हे फॉरेस्ट रेंजरचे काम आहे. दुर्मिळ वनस्पतींची लागवड करून त्यांचे उत्पादन वाढवणे हेही त्यांचे काम आहे.
वाइल्डलाइफ जर्नलिज्म: वन्यजीव पत्रकारितेतही अनेक स्कोप आहेत. प्राण्यांशी संबंधित सर्व माहिती लोकांपर्यंत पोहोचवणे हे त्यांचे काम आहे.
एनवायरनमेंट रिसर्चर : संशोधनाच्या माध्यमातून जंगल, जंगलात होणारे बदल, प्राणी आणि वनस्पतींमध्ये होणारे बदल या सर्व गोष्टी शोधाव्या लागतात. देशात भारतीय वनीकरण संशोधन आणि शिक्षण परिषद, सामाजिक वनीकरण आणि पर्यावरण पुनर्वसन आणि वन्यजीव संशोधन संस्था यासारख्या अनेक प्रमुख संस्था आहेत, जिथे तुम्हाला संशोधक म्हणून स्थान मिळू शकते.
प्राणीसंग्रहालय क्यूरेटर: प्राणीसंग्रहालयातील प्राण्यांची काळजी घेण्याचे काम प्राणीसंग्रहालयाच्या क्युरेटरकडे असते. हे प्राणीसंग्रहालयातील प्राण्यांची दिनचर्या तपासते. प्राण्यांचे कल्याण आणि प्रशासन ही प्राणीसंग्रहालयाच्या क्युरेटरची जबाबदारी असते.
डेंड्रोलॉजिस्ट: ते वनस्पतींच्या वैज्ञानिक अभ्यासात विशेषज्ञ म्हणून ओळखले जातात. वृक्षांचे जीवनचक्र, प्रतवारी, वर्गीकरण, मोजमाप आणि संशोधन करणे हे डेंड्रोलॉजिस्टचे काम आहे.
इथनोलॉजिस्ट: इथनोलॉजिस्ट जंगले आणि जैविक संसाधनांमधील बदल आणि त्यांच्या कार्याचा अभ्यास करतात. ते प्राणीसंग्रहालय, मत्स्यालय आणि प्रयोगशाळांमध्ये प्राण्यांच्या निरोगी सवयी तयार करण्याचे काम करतात.
पगार -
फॉरेस्ट्रीमध्ये पदवी पूर्ण केल्यानंतर, सुरुवातीला पगार दरमहा 20 ते 25 हजार रुपयांपर्यंत असू शकतो. काही वर्षांच्या अनुभवानंतर दरमहा 40 ते 45 हजार रुपयांपर्यंत पगार मिळू शकतो.तर सरकारी क्षेत्रातील वेतन सरकारच्या वेतनश्रेणीनुसार ठरवले जाते.