Career in PHD in Development Studies : पीएचडी इन डेव्हलपमेंट स्टडीज मध्ये करिअर बनवा, पात्रता, अभ्यासक्रम, व्याप्ती ,पगार जाणून घ्या

डेव्हलपमेंट स्टडीज मधील डॉक्टर ऑफ फिलॉसॉफी 3 वर्षे कालावधीचा संशोधनावर आधारित डॉक्टरेट स्तरावरील अभ्यासक्रम आहे. सध्याच्या जागतिक आणि राष्ट्रीय प्रवृत्ती, सध्याच्या युगात निर्माण झालेली सामाजिक विषमता, आर्थिक स्थैर्य, प्रत्येक नागरिकासाठी शैक्षणिक आणि रोजगाराची उपलब्धता यातून बाहेर पडू इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी हा अभ्यासक्रम तयार करण्यात आला आहे.

पात्रता निकष -

*  इच्छुक उमेदवाराकडे पीएचडी डेव्हलपमेंट स्टडीज संबंधित विषयात पदव्युत्तर पदवी किंवा एमफिल असणे आवश्यक आहे. 

* पीएचडी डेव्हलपमेंट स्टडीज मध्ये प्रवेश घेण्यासाठी उमेदवाराला पदव्युत्तर पदवीमध्ये किमान 60% गुण असणे आवश्यक आहे

* राखीव श्रेणीतील उमेदवारांसाठी 5% गुणांची अतिरिक्त सूट देण्यात आली आहे.

* यासोबतच, उमेदवाराला विद्यापीठाकडूनच किंवा UGC-NET सारख्या राष्ट्रीय परीक्षांद्वारे आयोजित केलेल्या प्रवेश परीक्षांमध्ये विद्यापीठाच्या दर्जापर्यंत गुण मिळवावे लागतात. 

 प्रवेश प्रक्रिया -

कोणत्याही टॉप युनिव्हर्सिटी मध्ये पीएचडी डेव्हलपमेंट स्टडीज अभ्यासक्रमात प्रवेश घेण्यासाठी उमेदवारांना प्रवेश परीक्षेला बसणे आवश्यक आहे. 

प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर, वैयक्तिक मुलाखत असते आणि जर उमेदवारांनी त्यात चांगले गुण मिळवल्यावरच त्यांना शिष्यवृत्ती देखील मिळू शकते.

अर्ज प्रक्रिया -

 * उमेदवारने अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी. 

* अधिकृत वेबसाइटला भेट दिल्यानंतर,अर्ज भरा. 

*  अर्ज भरल्यानंतर, फॉर्ममध्ये काही चूक असल्यास योग्यरित्या तपासा, अन्यथा तो नाकारला जाऊ शकतो. 

*  मागितलेली सर्व कागदपत्रे अपलोड करा. 

 * अर्ज सबमिट करा. 

* क्रेडिट कार्ड किंवा डेबिट कार्डद्वारे ऑनलाइन फॉर्मची फी भरा.. 

प्रवेश कसे मिळवायचे - 

पीएचडी डेव्हलपमेंट स्टडीज मध्ये प्रवेश घेण्यासाठी सर्वोच्च विद्यापीठाचे लक्ष्य ठेवले असेल, तर त्यांच्यासाठी प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण होणे फार महत्वाचे आहे. विद्यार्थ्यांना प्रवेश परीक्षेसाठी नोंदणी करावी लागते आणि नोंदणी प्रक्रिया संपल्यानंतर प्रवेशपत्र जारी केले जातात. ज्यामध्ये प्रवेश परीक्षेशी संबंधित सर्व माहिती दिली जाते जसे की परीक्षा कधी आणि कुठे होणार आहे, इत्यादी.

पीएचडी डेव्हलपमेंट स्टडीज अभ्यासक्रमात प्रवेश प्रक्रियाCSIR NET, UGC NET, JRF-GATE, BITS Pilani PhD प्रवेश परीक्षा, JNU PhDइत्यादी सारख्या प्रवेश परीक्षेवर अवलंबून असते. पात्र उमेदवारांची पुढील मुलाखतीच्या आधारे निवड केली जाते.

प्रवेश परीक्षा संपल्यानंतर काही दिवसांनी त्याचा निकाल गुणवत्ता यादीच्या स्वरूपात जाहीर केला जातो. त्यानंतर विद्यार्थ्यांना त्यांच्या श्रेणीनुसार महाविद्यालये दिली जातात.

* मुलाखत आणि नावनोंदणी प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण झालेल्या विद्यार्थ्यांना विद्यापीठातर्फे मुलाखतीसाठी उपस्थित राहण्यास सांगितले जाते 

  विद्यार्थ्यांना एकतर ऑनलाइन (स्काईप, गुगल मीट, झूम) किंवा ऑफलाइन विद्यापीठाच्या कॅम्पसमध्ये बोलावले जाते.

या दरम्यान, इतर सर्व पात्रता निकष तपासले जातात आणि जर विद्यार्थ्यांनी मुलाखतीत चांगली कामगिरी केली तर त्यांना पीएचडी डेव्हलपमेंट स्टडीजचा अभ्यास करण्यासाठी प्रवेश दिला जातो.

अभ्यासक्रम -

प्रथम वर्ष 

संशोधनाचे तत्वज्ञान,

 मूळ विकास, त्याची संकल्पना, सिद्धांत आणि इतिहास 

समकालीन भारतीय अर्थव्यवस्था 

सामाजिक संशोधन पद्धती 

विकासाचे अर्थशास्त्र 

लोकशाही, राज्य आणि नागरी समाज

 शाश्वत विकास आणि हवामान बदल 

दुसरे वर्ष

 लिंग, उपजीविका आणि विकास 

आर्थिक जीवनाचे समाजशास्त्र 

विकास संशोधनासाठी डेटाबेस 

सार्वजनिक धोरण, त्याची तत्त्वे आणि प्रक्रिया 

विकास आणि गुन्हेगारी 

विकास आणि सामाजिक क्षेत्र 

भारतात सामाजिक बहिष्कार

 तिसरे वर्ष 

सामाजिक चळवळी आणि बदल 

असमानता, गरिबी आणि मानवी विकासासाठी वित्तपुरवठा 

अवकाशाची राजकीय अर्थव्यवस्था 

वाढीचे प्रकार: सम आणि असमान 

शाश्वत विकास आणि हवामान बदल 

औद्योगिकीकरण, जागतिकीकरण आणि कामगार 

सामाजिक बहिष्कार आणि सामाजिक न्याय

शीर्ष महाविद्यालये -

प्रेसिडेन्सी कॉलेज, चेन्नई 

 हिंदू कॉलेज दिल्ली विद्यापीठ, नवी दिल्ली 

 सेंट स्टीफन्स कॉलेज, दिल्ली 

 मद्रास ख्रिश्चन कॉलेज (MCC), चेन्नई

 मिरांडा हाऊस युनिव्हर्सिटी ऑफ दिल्ली, नवी दिल्ली 

 जामिया मिलिया इस्लामिया, नवी दिल्ली

 उत्कल विद्यापीठ, भुवनेश्वर 

 म्हैसूर विद्यापीठ

महात्मा गांधी विद्यापीठ, कोट्टायम 

 इंदिरा गांधी विकास संशोधन संस्था

 जॉब व्याप्ती आणि पगार -

प्रोफेसर- पगार 5 लाख 

सोशल सर्वेंट/ वर्कर- पगार 3 लाख 

ब्रांड मैनेजर- पगार 10 लाख 

पॉलिसी एनालिस्ट- पगार 7 लाख

 फॉरेन सर्विस ऑफिसर- पगार 5 लाख

Edited By - Priya Dixit