Bhai Dooj 2023 भाऊबीज हा सण दरवर्षी कार्तिक शुक्ल पक्षाच्या दुसऱ्या दिवशी साजरा केला जातो. धार्मिक मान्यतेनुसार मृत्यूचा देवता यमराज यांचाही भाईदूजशी विशेष संबंध आहे. याच्याशी संबंधित लोकप्रिय कथा काय आहे आणि यम द्वितीयेचा सण कसा सुरू झाला हे जाणून घेऊया.
यमाचा भाऊबीजेशी काय संबंध?
पौराणिक कथेनुसार यम आणि त्याची बहीण यमुना ही सूर्य आणि त्याची पत्नी संग्या यांची मुले आहेत. असे मानले जाते की कार्तिक शुक्ल द्वितीया म्हणजेच भाऊ बीजेच्या दिवशी भगवान यम आपली बहीण यमुना हिच्या घरी गेले जेथे तिच्या बहिणीने त्यांना टिळक लावले आणि भक्तिभावाने भोजन केले. बहिणीच्या पाहुणचाराने यमदेव प्रसन्न झाले आणि त्यांनी तिला वर मागायला सांगितले. त्यानंतर यमुनेने तिचा भाऊ यम यांना पुढील वर्षी भाईदूजच्या दिवशी त्यांच्या घरी भेट देण्याची विनंती केली. असे मानले जाते की या परंपरेनुसार दरवर्षी भाऊ-बहीण भाऊबीजेचा सण साजरा करतात.
भाऊबीज पौराणिक कथा
भाऊबीजशी संबंधित आणखी एका प्रचलित आख्यायिकेनुसार सूर्यदेव आणि त्यांची पत्नी संग्या यांना दोन मुले होती. ज्यांना यम आणि यमुना या नावाने ओळखले जाते. मान्यतेनुसार भगवान यम पाप करणाऱ्यांना कठोर शिक्षा देत असत. असे म्हणतात की यमुनेचे मन अत्यंत शुद्ध होते आणि लोकांना दुःखी पाहून ती गोलोकात राहू लागली. तर एके दिवशी यमुनेने आपला भाऊ यम याला गोलोकात जेवण्याचे आमंत्रण पाठवले, तेव्हा बहिणीच्या घरी मरण्यापूर्वी यमराजाने नरकातल्या लोकांची मुक्तता केली. असे मानले जाते की या दिवशी यमराज नम्रपणे त्यांच्या पापांची क्षमा मागतात. यामुळेच भाऊबीजच्या सणामध्ये यमराजाचे विशेष महत्त्व आहे.