श्री गजानन विजय ग्रंथ – अध्याय १६

॥ श्रीगणेशाय नमः ॥

जयजयाजी परशुधरा । हे जमदग्नीच्या कुमारा ।

परशुरामा परमेश्वरा । आतां उपेक्षा करूं नको ॥१॥

तूं सहस्त्रार्जुनातें दंडून । केलें द्विजांचें संरक्षण ।

ब्राह्मणांचा अपमान । सहन झाला नाहीं तुला ॥२॥

आतां मात्र डोळे मिटिसी । कां रे देवा ब्राह्मणांविशीं ? ।

काय आहे लागली तुसी । गाढ निद्रा येधवां ॥३॥

म्हणून डोळे मिटूं नका । स्वस्थ ऐसें बसूं नका ।

आणीबाणीचा प्रसंग देखा । आहे हरी सांप्रत ॥४॥

तुझ्या वशिल्यावांचून । अवघीं कृत्यें आहेत शीण ।

आर्यसंस्कृतीचें रक्षण । होणें नाहीं तुझ्याविण ॥५॥

गजाननमाया अघटित । कोण जाणें तिजप्रत ।

महाराजांचा एक भक्त । पुंडलिक नामें मूंडगांवीं ॥६॥

हा शेगांवची करी वारी । समर्थाविषयीं प्रेम भारी ।

हमेश त्यांचें चिंतन करी । एकाग्रशा मनानें ॥७॥

त्याच गांवीं भागाबाई । एक ठाकरीण होती पाही ।

निष्ठा तिची एक्याही । ठिकाणासीं बसत नसे ॥८॥

ती दांभिक होती फार । सदा दंभाचा बाजार ।

भरवून भोंदी नारीनर । हाच धंदा तियेचा ॥९॥

ती बोलली पुंडलिकाला । तुझा जन्म वाया गेला ।

कां कीं तूं नाहीं केला । सद्गुरु तो आपणांतें ॥१०॥

गजाननाच्या वार्‍या करिसीं । सद्गुरु त्याला मानिसी ।

परी त्यानें सांग तुसी । मंत्र कानीं कथिला कां ? ॥११॥

अरे विधीवांचून । गुरु न होत कधीं जाण ।

शेगांवचा गजानन । वेडापिसा साच असे ॥१२॥

तुझा ताप बरा झाला । म्हणून तूं मानिसी त्याला ।

या काकतालीयन्यायाला । बळी पुंडलिका पडूं नको ॥१३॥

' गिन गिन गणातें ' हें भजन । पिशापरी आचरण ।

कोणाचेंही खाई जाण । ऐसा मुळीं भ्रष्ट तो ॥१४॥

म्हणून तुला सांगतें । चाल अंजनगांवातें ।

केजाजीच्या शिष्यातें । आपण दोघे गुरु करूं ॥१५॥

उद्यां त्यांचें कीर्तन । अंजनगांवीं असे जाण ।

तें ऐकावया कारण । उठून जाऊं प्रातःकाळीं ॥१६॥

गुरु असावा महाज्ञानी । चातुर्य-शास्त्र-चिंतामणी ।

गुरु असावा परमगुणी । भक्तिपथातें दावितां ॥१७॥

यांतील लक्षण एकही । गजाननाच्या नसे ठायीं ।

म्हणून वेळ न करी कांहीं । चाल अंजनगांवांतें ॥१८॥

तो भोकरे पुंडलिक । होता मनाचा भाविक ।

भागीच्या भाषणें देख । चित्त त्याचें घोटाळलें ॥१९॥

त्यानें ऐसा विचार केला । उदईक अंजनगांवाला ।

जाऊं कीर्तन ऐकण्याला । पुढचा विचार पुढें करूं ॥२०॥

ऐसा विचार करून । भागीसी बोलला जाण ।

अंजनगांवालागून । चाल येतों तुझ्यासवें ॥२१॥

दोघांचा विचार झाला । पुंडलिक रात्रीं स्वस्थ निजला ।

तों तीन प्रहर रात्रीला । काय घडलें तें ऐका ॥२२॥

पुंडलिकाच्या समोर । एक पुरुष दिगंबर ।

उभा राहिला साचार । थेट समर्थांच्या परी ॥२३॥

पुरुष म्हणे रे पुंडलिका । अंजनगांवासी जातोस कां ? ।

गुरु करायातें निका । त्या भागीच्या सल्ल्यानें ॥२४॥

जातोस तरी जावें त्वरित । त्याचें नांव काशीनाथ ।

तेथें जातां फिटेल भ्रांत । तुझी वेड्या निश्चयें ॥२५॥

कानांत कांहीं बोलला । म्हणून कां तो गुरु झाला ।

लोक कानगोष्टीला । किती तरी करतात ॥२६॥

मग ते एकमेकांचे । काय गुरु होती साचे ।

नादीं दंभाचाराचे । त्वां पुंडलिका पडूं नये ॥२७॥

तूं इकडे करी कान । मंत्र देतों तुजकारण ।

' गण गण ' ऐसें बोलून । महाराज स्तब्ध जहाले ॥२८॥

आणखी काय आहे आस । ती मी आज पुरवीन खास ।

ऐसे ऐकतां पुंडलिकास । आनंद अति जाहला ॥२९॥

पाहूं लागला निरखून । स्वप्नीं त्या पुरुषालागून ।

तों पाहिलें गजानन । शेगांवचे स्वामी पहा ॥३०॥

पुंडलिक म्हणे गुरुराया । पादुका द्या ह्या मला सदया ।

नित्य पूजा करावया । यावीण आणखी आस नसे ॥३१॥

बरें उद्या दोन प्रहर । दिवस येतां साचार ।

पादुकांची पूजा कर । ह्या मी दिधल्या घेई तुला ॥३२॥

पादुका त्या घ्यावयाला । स्वप्नीं पुंडलिक उठून बसला ।

तोंच आली तयाला । साक्षात् जागृति श्रोते हो ॥३३॥

जागा होऊनी सभोंवार । पाहूं लागला साचार ।

तो कोणीच दिसेना अखेर । नाहीं पत्ता पादुकांचा ॥३४॥

उलगडा कांहीं होईना । संशय मनींचा जाईना ।

म्हणे स्वामींच्या भाषणा । बाट न लागला आजवरी ॥३५॥

स्वप्नीं येऊन दर्शन । त्यांनीं दिलें मजकारण ।

कशी भागी ठाकरीण । तेंही स्वप्नीं कथन केलें ॥३६॥

तैसेंच उद्यां दोन प्रहरीं । पादुकांची पूजा करी ।

ऐसें बोलले साक्षात्कारी । त्याचा समजूं काय अर्थ ? ॥३७॥

किंवा नव्या पादुका करून । म्यां करावें पूजन ।

ऐसें त्यांचें आहे मन । हें कांहीं कळेना ॥३८॥

मी पदींच्या मागितल्या । पादुका त्या होत्या भल्या ।

त्याच त्यांनीं मसी दिल्या । मग नव्या घेऊं कशास ? ॥३९॥

ऐसें नाना तर्क करी । पुंडलिक आपल्या अंतरीं ।

तों इतक्यांत आली घरीं । भागी ठाकरीण बोलावण्या ॥४०॥

अंजनगांवीं चाल आतां । मोक्ष गुरू करण्याकरितां ।

दिसूं लागला आहे आतां रस्ता । अरुणोदयाचे प्रकाशें ॥४१॥

पुंडलिक म्हणे भागाबाई । मी कांहीं येत नाहीं ।

मर्जी असल्यास तूंच जाई । अंजनगांवाकारणें ॥४२॥

मीं जो एकदां गुरु केला । श्रीगजानन महाराजाला ।

तो न आतां सोडी भला । हाच माझा निश्चय ॥४३॥

तें ऐकतां भागाबाई । अंजनगांवास गेली पाही ।

आतां मुंडगांवाचें ठाईं । काय झालें तें ऐका ॥४४॥

झ्यामसिंग रजपूत । गेला होता शेगांवांत ।

दर्शन स्वामींचें घेण्याप्रत । दोन दिवस याच्या आधीं ॥४५॥

तो जेव्हां मूंडगावाला । येण्या परत निघाला ।

तईं बाळाभाऊला । ऐसें बोलले महाराज ॥४६॥

या पादुका पुंडलिकासी । द्याया देई याच्यापासी ।

समर्थ आज्ञा होतां ऐसी । तैसेंच केलें बाळानें ॥४७॥

करीं घेऊन पादुका । झ्यामसिंगास बोलला देखा ।

भोकरे जो का पुंडलिका । तुमच्या गांवींचा असे हो ॥४८॥

त्यास ह्या द्या नेऊन । करायासी पूजन ।

तें झ्यामसिंगें ऐकून । पादुका घेतां जहाला ॥४९॥

झ्यामसिंग आला मुंडगांवांत । तों पुंडलिक भेटला वेशींत ।

पुसूं लागला त्याप्रत । कुशलवृत्त समर्थांचें ॥५०॥

प्रसाद मला द्यावयासी । कांहीं दिला का तुम्हांपासी ? ।

हें ऐकतां झ्यामसिंगासी । महदाश्चर्य वाटलें ॥५१॥

सवें घेऊन पुंडलिकाला । झ्यामसिंग घेऊन घरीं गेला ।

खोदून विचारूं लागला । तूं ऐसें कां विचारिलें ? ॥५२॥

पुंडलिकानें स्वप्नाची । गोष्ट त्याला कथिली साची ।

ती ऐकतां झ्यामसिंगाची । भ्रांति नष्ट झाली हो ॥५३॥

लगेच पादुका काढिल्या । पुंडलिकाच्या हातीं दिल्या ।

त्याच अजून आहेत भल्या । मुंडगांवांत त्याच्या घरीं ॥५४॥

दोन प्रहरीं पूजन । पुंडलिकानें केलें जाण ।

मनोभावें करून । त्या प्रसादी पादुकांचें ॥५५॥

पहा श्रोते खरें संत । सांभाळिती आपुलें भक्त ।

आडमार्गानें किंचित्‍ । जाऊं न देती तयांला ॥५६॥

निज भक्ताचे मनोरथ । समर्थ कैसे पुरवितात ।

तें येईल ध्यानांत । या कथेतें ऐकतां ॥५७॥

एक माध्यंदिन ब्राह्मण । कवर राजाराम म्हणून ।

होता धंदा करून । अकोल्यांत सराफीचा ॥५८॥

सोने चांदी भुसार । घेणें देणें साचार ।

मध्यम प्रतीचा सावकार । हा राजाराम कवर असे ॥५९॥

या राजारामाप्रती । महाराजाची होती भक्ती ।

म्हणून त्याची संतती । मानूं लागली समर्था ॥६०॥

या कवराकारण । दोन पुत्र होते जाण ।

गोपाळ त्र्यंबक म्हणून । लव्हांकुशांसारिखे ॥६१॥

कनिष्ठ पुत्र त्र्यंबकाप्रती । भाऊस व्यवहारीं बोलती ।

तो हैद्राबादेप्रती । गेला डाँक्टरी शिकावया ॥६२॥

लहानपणापासून । भाऊस होतें देवध्यान ।

म्हणजे त्र्यंबकालागून । हें येथें विसरूं नका ॥६३॥

कांहीं संकट पडल्यावरी । तो समर्थांचा आठव करी ।

राहून त्या भागानगरीं । मुसा नदीच्या कांठाला ॥६४॥

एवंच भाऊ भक्तिमान । होता लहानपणापासून ।

त्याचें दैवत गजानन । स्वामी शेगांवग्रामींचें ॥६५॥

तो सुटीमाजीं आला घरीं । इच्छा उपजली अंतरीं ।

जाऊनिया शेगांवनगरीं । जेवूं घालावें महाराजा ॥६६॥

पदार्थ त्यांच्या आवडीचे । करोनिया सर्व साचे ।

परी हें कैसें व्हावयाचें ? । हाच विचार पडला कीं ॥६७॥

भाऊ म्हणे गुरुनाथा । काय तरी करूं आतां ।

मरून गेली माझी माता । लहानपणींच दयाळा ॥६८॥

घरीं माझें नाही कोणी । एक बंधूची कामिनी ।

जिचें नांव आहे नानी । स्वभाव तापट तियेचा ॥६९॥

माझ्या आहे ऐसें मनीं । आपण करावी मेजवानी ।

आपुल्या आवडीचे करोनी । पदार्थ सारे गुरुराया ! ॥७०॥

भाकरी ती ज्वारीची । कांदा भाजी आंबाड्याची ।

ऊन पिठलें हिरवी मिर्ची । ऐसें तयार करावें ॥७१॥

हे पदार्थ करण्याला । सांगूं कसा मी भावजईला ? ।

हट्ट एक करण्याला । माता तेंच स्थान असे ॥७२॥

ऐसा विचार करीत । भाऊ राहिला निवांत ।

तों कांहीं कामानिमित्त । नानी आली ते ठायां ॥७३॥

नानी दिराला बोलली । चिंता कशाची लागली ? ।

मुखश्री ती म्लान झाली । तुमची कशानें ये वेळां ? ॥७४॥

भाऊ वदे दीनवाणी । काय तुला सांगूं वहिनी ? ।

माझे जे कां आले मनीं । विचार ते ये वेळां ॥७५॥

पूर्ण सत्तेवांचून । मनोरथ ना होती पूर्ण ।

म्हणून तुला सांगून । काय करणें आहे गें ॥७६॥

नानी म्हणे त्यावर । सांगून पहा एकवार ।

तूं माझा धाकटा दीर । मशीं पडदा ठेवूं नये ॥७७॥

ज्येष्ठ भ्राता पित्यापरी । तत् कांता माय खरी ।

मानिली पाहिजे साजिरी । तें तुम्ही जाणतसा ॥७८॥

तें ऐकून भाऊ हंसला । नानीप्रती बोलता झाला ।

नानी माझ्या मनाला । आज ऐसें वाटतें ॥७९॥

गजाननाच्या आवडीचे । सर्व पदार्थ करून साचे ।

आहेत मला न्यावयाचे । त्यांना द्याया शेगांवीं ॥८०॥

तें तूं जरी करशील । तरी तुलाही लागेल ।

पुण्य आणि होईल । काम माझें त्यायोगें ॥८१॥

तें ऐकतां बोले नानी । दिराप्रती हास्यवदनीं ।

यासाठींच कां हो मनीं । सचिंत तुम्हीं बैसलात ? ॥८२॥

सांगा आहे काय कारणें । मजला स्पष्ट शब्दानें ? ।

कांहीं ना आपुल्या गेहीं उणें । कृपेनें गजाननाच्या ॥८३॥

मग भाऊनें सर्व कांहीं । निवेदन केलें तिला पाही ।

तीही लागली लवलाही । आनंदानें स्वयंपाका ॥८४॥

भाजी चून भाकर । हिरव्या मिरच्या ओंजळभर ।

ठेविल्या आणून समोर । आपुल्या त्या दिराच्या ॥८५॥

भाकरी तीन, कांदे तीन । हरभर्‍याचें चून जाण ।

लोणी ठेविलें माखून । प्रत्येक त्या भाकरीला ॥८६॥

नानी म्हणाली दिराला । जा आतां शेगांवाला ।

वेळ थोडका राहिला । आहे पाहा गाडीस ॥८७॥

ती गाडी चुकल्यावरी । वाया जाईल तयारी ।

भोजनाच्या वेळेवरी । गेलांत तरी उपयोग ॥८८॥

ऐसेम नानीं बोलतां । भाऊ निघाला तत्त्वतां ।

पुसूनियां आपुल्या ताता । येतां झाला स्टेशनासी ॥८९॥

तों गाडी बाराची । निघूनियां गेली साची ।

तेणें चित्तवृत्ति भाऊची । होती झाली शोकाकुल ॥९०॥

अति हिरमोड त्याचा झाला । पाणी आलें लोचनांला ।

म्हणे महाराज कां हो केला । अव्हेर माझा ये कालीं ? ॥९१॥

मी मुळींच हीन दीन । कोठून घडावें मला पुण्य ? ।

आम्हां कावळ्यांकारण । लाभ केवीं मानसाचा ॥९२॥

अक्षम्य ऐसी कोणती । चुकी झाली माझ्या हातीं ।

म्हणून माझी गुरुमूर्ति । गाडी चुकली ये वेळां ? ॥९३॥

हाय हाय हे दुर्दैवा ! । त्वां माझा साधिला दावा ।

माझ्या करीं गुरुसेवा । घडूं न दिली आज तूं ॥९४॥

ही माझी शिदोरी । ऐशीच आज राहिली जरी ।

नाहीं करणार भोजन तरी । सत्य सत्य त्रिवाचा ॥९५॥

गुरुराया कृपारासी । नका उपेक्षूं लेंकरासी ।

ही शिदोरी सेवण्यासी । यावें धांवून सत्वर ॥९६॥

थोर आपुला अधिकार । क्षणांत पहातां केदार ।

मग या या येथवर । कां हो अनमान करितसां ? ॥९७॥

मी न आज्ञा तुम्हां करितों । प्रेमानें हांका मारितों ।

म्हणूनियां हा न होतो । अपमान तुमचा यत्किंचित् ॥९८॥

तीन घंटे अजून । अवकाश गाडीकारण ।

तोंवरी आपुलें भोजन । होईल ऐसें वाटतें ॥९९॥

ऐसा विचार करीत । तेथेंच बैसला उपोषित ।

चतुर्थ प्रहरीं शेगांवांत । आला तिहीच्या गाडीनें ॥१००॥

कवर गेला दर्शना । तईं तो योगीराणा ।

न करितां भोजना । बसला होता आसनीं ॥१॥

नैवेद्याची अतोनात । ताटें होतीं मठांत ।

पक्वान्नांनीं परिप्लुत । तीं वर्णावी कोठवरी ? ॥२॥

कोणाच्या जिलब्या घीवर । कोणाचा तो मोतीचूर ।

कोणाची ती नुसती खीर । श्रीखंड पुर्‍या कोणाच्या ॥३॥

परी त्या नैवेद्याला । समर्थांनीं ना स्पर्श केला ।

वरच्यावरी ताटाला । बाळा आणून ठेवीं पुढें ॥४॥

आणि म्हणे हें करा ग्रहण । गेला एक वाजून ।

आपुलें न झाल्या जेवण । प्रसाद भक्तां मिळतो कसा ? ॥५॥

त्यांची ते वाट पाहती । करण्या आपणां विनंति ।

त्यांची नसे होत छाती । म्हणून मी बोललों ॥६॥

तैं महाराज म्हणती थांब जरा । आग्रह नको करूंस खरा ।

आज भोजन चौथे प्रहरा । माझें होणार आहे रे ॥७॥

मर्जी असल्यास थांबावें । ना तरी खुशाल जेवावें ।

नैवेद्य घेऊनि घरा जावें । पर्वा नाही त्याची मला ॥८॥

ऐसा प्रकार तेथें झाला । तों इतुक्यांत भाऊ आला ।

समर्थ पाहतां आनंदला । भाऊ आपल्या मानसीं ॥९॥

दुरावलेली माय जेवीं । बाळकें दृष्टि पहावी ।

झालें असे पहा तेवीं । भाऊ कवराकारणें ॥११०॥

समर्थासी नमस्कार । केला साष्टांग साचार ।

उभा राहिला जोडोनी कर । वाट पाहत आज्ञेची ॥११॥

त्या भाऊस पाहून । समर्थें केलें हास्यवदन ।

बरेंच दिलेंस आमंत्रण । ही कां वेळ जेवण्याची ? ॥१२॥

तुझ्या भाकेंत गुंतलों । मी उपोषित राहिलों ।

नाहीं अजून जेवलों । आण तुझी शिदोरी ॥१३॥

ऐसें महाराज बोलतां । हर्षलासे कवर चित्ता ।

म्हणे काय करूं गुरुनाथा । गाडी चुकली बाराची ॥१४॥

कवरास म्हणे बाळाभाऊ । आतां नको दुःखित होऊं ।

काय आणलें आहेस पाहूं ? । समर्थासी जेवावया ॥१५॥

ऐसें ऐकतां सत्वरीं । कांदे भाजी भाकरी ।

कवरानें ठेविल्या समोरी । स्वामी गजाननाच्या ॥१६॥

त्यांतील भाकरी दोन । समर्थें केल्या भक्षण ।

एकीची तो प्रसाद म्हणून । अवघ्या भक्तां वांटिली ॥१७॥

तो प्रकार पहातां । आश्चर्य झालें समस्तां ।

कळली स्वामींची योग्यता । खरेच भक्तवत्सल ते ॥१८॥

जेवीं हस्तिनापुरांत । भगवंतानें ठेविला हेत ।

सोडून पक्वानाप्रत । विदुराच्या हुलग्यांवरी ॥१९॥

तैसेंच येथें आज झालें । आमचें पक्वान्न नाहीं रुचलें ।

भाकरीवरी गुंतलें । चित्त कवराच्या स्वामींचें ॥१२०॥

भाऊंनीही घेतला । सनर्थप्रसाद शेगांवला ।

सद्भाव येथें उदेला । तेथें ऐसेंच होणार ॥२१॥

समर्थ बोलले कवरासी । जा आतां अकोल्यासी ।

पास होशील पुढचे वर्षी । तूं डाँक्टरी परीक्षेंत ॥२२॥

भाऊ म्हणे गुरुराया । आपुली असूं द्यावी दया ।

यांविण दुसरें मागावया । मी न आलों ये ठाया ॥२३॥

आपुले हे दिव्य चरण । हेंच माझें धनमान ।

सर्वदा घडो चिंतन । आपल्या दिव्य मूर्तीचें ॥२४॥

ऐसें बोलून अकोल्याला । भाऊ कवर निघून गेला ।

समर्थ आपल्या भक्ताला । नुपेक्षिती कधींही ॥२५॥

शेगांवींचा राहणार । तुकाराम शेगोकार ।

एक होता भाविक नर । कृषिकर्म करीतसे ॥२६॥

घरची गरीबी होती खरी । काम करोनी शेतांतरीं ।

अस्तमानाचे अवसरीं । दर्शना यावें मठांत ॥२७॥

चिलीम द्यावी भरून । घ्यावें पदाचें दर्शन ।

कांहीं वेळ बसून । जावें पुन्हां शेतांतें ॥२८॥

ऐसा नित्यक्रम तयाचा । बहुत दिवस चालला साचा ।

घाला विचित्र दैवाचा । तो न कोणा सोडितसे ॥२९॥

जें जें असेल दैवांत । तें तें श्रोते घडून येत ।

एके दिनीं शेतांत । असतां तुकाराम आपुल्या ॥१३०॥

तों एक आला शिकारी । बंदुक ज्याच्या खांद्यावरी ।

नेम धरून ससे मारी । छरे घालून बंदुकींत ॥३१॥

ती प्रभातीची होती वेळा । सूर्य नुकतां उदयाला ।

तुकाराम होता बसला । आपल्या शेंती शेकत ॥३२॥

तों त्याच्या मागें कुपाटिला । एक होता बसलेला ।

ससा शुभ्र तोचि पडला । शिकार्‍याच्या दृष्टीसी ॥३३॥

त्याची शिकार करण्या भली । शिकार्‍यानें आपुली ।

नेम धरून झाडिली । खांद्यावरील बंदुक ॥३४॥

त्यायोगें ससा मेला । एक छरा लागला ।

त्या तुकाराम माळ्याला । कानामागें अवचित ॥३५॥

छरा मोठा जोरदार । मस्तकीं शिरला अखेर ।

थकले अवघे डाँक्टर । प्रयोग करून त्याचेवरी ॥३६॥

कांहीं केल्या निघेना । छरा तो डाँक्टरांना ।

होऊं लागल्या यातना । तुकारामासी अतिशय ॥३७॥

मस्तक दुखे अहोरात्र । निद्रा न लागे किंचित ।

नवस सायास केले बहुत । परी गुण येईना ॥३८॥

ऐशाही अवस्थेंत । यावें त्यानें मठांत ।

एके दिवशीं तो समर्थांचा एक भक्त । ऐसें बोलला तयाला ॥३९॥

डाँक्टर वैद्य सोडा आतां । साधूचिया सेवेपरता ।

नाहीं उपाय कोणता । उत्तम या जगामध्यें ॥१४०॥

कृपा त्यांची झाल्यास । चुकेल हा तुझा त्रास ।

झाडीत जा आसपास । या मठाच्या नित्य तूं ॥४१॥

तेव्हां सेवा ही घडेल । पुण्य़ तेंही लाधेल ।

कृपा झाल्या होशील । त्रासापासून मोकळा ॥४२॥

मात्र आपुल्या पित्यावरी । दांभिकतेनें हें ना करी ।

शुध्द भाव अंतरीं । सर्वकाळ धरावा ॥४३॥

तें तुकारामासी मानवलें । झाडणें त्यानें सुरूं केलें ।

अवघ्या मठास ठेविलें । स्वच्छ त्यानें आरशापरी ॥४४॥

ऐसीं चौदा वर्षें झालीं । तुकारामाई सेवा भली ।

तईं गोष्ट घडून आली । ऐशा रीतिं श्रोते हो ॥४५॥

झाडतां झाडतां कानांतून । छरा पडला गळून ।

जैसी कांती भोकरांतून । दावितां सुटे आंठोळी ॥४६॥

तैसें साच येथें झालें । छरा पडतां थांबलें ।

दुखावयाचें मस्तक भलें । ऐसा प्रभाव सेवेचा ॥४७॥

ही सेवा झाडण्याची । अखेरपर्यंत केली साची ।

प्रचीतिवीण कवणाची । परमार्थीं न निष्ठा बसे ॥४८॥

ती एकदां बसल्यावर । मग मात्र होते स्थिर ।

संतसेवा महाथोर । हे भाविक जाणती ॥४९॥

स्वस्ति श्रीदासगणूविरचित । हा गजाननविजय नामें ग्रंथ ।

तारक होवो भाविकांप्रत । भवसिंधुमाझारीं ॥१५०॥

शुभं भवतु ॥ श्रीहरिहरार्पणमस्तु ॥

॥ इति षोडशोऽध्यायः समाप्तः ॥

श्रीगजाननविजयग्रंथअध्याय१७