Ashunya Shayan Vrat 2023: शास्त्रानुसार चातुर्मासात भगवान विष्णू झोपतात आणि या अशुन्य शयन व्रताद्वारे शयन उत्सव साजरा केला जातो. असे म्हटले जाते की जो कोणी हे व्रत पाळतो त्याच्या वैवाहिक जीवनात कधीही अंतर येत नाही. याशिवाय कुटुंबात सुख, शांती आणि सौहार्द नांदते.
अशून्य शयन व्रत हा सलग पाच महिन्यांच्या कृष्ण पक्षाच्या दुसऱ्या दिवशी पाळला जाणारा विशेष व्रत आहे. हे व्रत प्रामुख्याने श्रावण कृष्ण द्वितीया, भाद्रपद कृष्ण द्वितीया, अश्विन कृष्ण द्वितीया, कार्तिक कृष्ण द्वितीया आणि मार्गशीर्ष कृष्ण द्वितीया या तिथीला पाळले जाते. हे व्रत स्त्री आणि पुरुष दोघांनीही पाळावे. कारण याच्या फायद्यांसोबतच महिलांना जीवनात अखंड सौभाग्य प्राप्त होते आणि त्यांच्या पतीलाही दीर्घायुष्य लाभते, तर पुरुषांनी जर हे व्रत पाळले तर त्यांनाही या व्रताचा परिणाम म्हणून कोणत्याही प्रकारच्या दुखाचा सामना करावा लागत नाही.
भगवान विष्णू आणि देवी लक्ष्मीला समर्पित व्रत
हिंदू धर्मात या व्रताला विशेष महत्त्व दिले गेले आहे. या दिवशी प्रामुख्याने भगवान विष्णू आणि देवी लक्ष्मीची पूजा केली जाते. याशिवाय अनेक लोक धनप्राप्तीसाठी किंवा कोणत्याही प्रकारची आर्थिक समस्या सोडवण्यासाठी हे व्रत करतात. अशुन्य शयन व्रताची उपासना पद्धत आणि महत्त्व याबद्दल सविस्तरपणे जाणून घ्या-
अशून्य शयन व्रताचे धार्मिक महत्त्व
धार्मिक ग्रंथांपैकी विष्णुधर्मोत्तर पृष्ठ- 71, मत्स्य पुराण पृष्ठ- 2 ते 20 तक, पद्मपुराण पृष्ठ-24, विष्णुपुराण पृष्ठ- 1 ते 19, इतरांमध्ये आपल्याला अशून्य शयन व्रताचे पौराणिक उल्लेख आणि महत्त्व आढळेल. अशून्य शयन याचे अर्थ - स्त्रिया आणि पुरुष आपले वैवाहिक जीवन मधुर करण्यासाठी हे व्रत पाळतात जेणेकरून त्यांना अंथरुणावर एकटे झोपावे लागू नये. ज्याप्रमाणे विवाहित स्त्रिया आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी हरतालिका, वट पौर्णिमा किंवा इतर उपवास करतात, त्याचप्रमाणे पुरुष देखील आपल्या जोडीदाराच्या दीर्घायुष्यासाठी हा उपवास करतात. कारण असे मानले जाते की स्त्रीला जितकी पुरुषाची गरज असते त्याचप्रमाणे पुरुषाला देखील जीवनात स्त्रीची तितकीच गरज असते.
यासोबतच हेमाद्री आणि निर्णयसिन्धुमध्येही या व्रताचे विशेष महत्त्व सांगण्यात आले आहे. त्यांच्या मते अशून्य शयन द्वितीयेचे हे व्रत केवळ पती-पत्नीमधील संबंध सुधारत नाही, तर हे व्रत त्यांचे वैवाहिक जीवनही मजबूत करते.
अशून्य शयन व्रत मंत्र :
“लक्ष्म्या न शून्यं वरद यथा ते शयनं सदा।
शय्या ममाप्य शून्यास्तु तथात्र मधुसूदन।।”
अर्थात् हे वरद, ज्याप्रमाणे आपली शेषश्य्या कधीच देवी लक्ष्मीशिवाय नसते त्याचप्रमाणे माझी शय्या देखील कधीही माझ्या पत्नीशिवाय रिकामे असू नये, म्हणजेच मी तिच्यापासून कधीही विभक्त होऊ नये.
या व्रताने वैवाहिक जीवनात कोणतीही अडचण येत नाही
हे व्रत प्रामुख्याने लक्ष्मी आणि श्री हरी म्हणजेच भगवान विष्णू यांना समर्पित आहे. ज्यासाठी या दिवशी विधीनुसार त्यांची पूजा करण्याची परंपरा आहे. शास्त्रानुसार चातुर्मास हा भगवान विष्णूंचा निद्राकाळ आहे आणि या काळात अशुन्या शयन व्रताच्या माध्यमातून शयन उत्सव साजरा केला जातो. या व्रताबद्दल अशी समजूत आहे की जो कोणी हा व्रत खऱ्या भावनेने पाळतो त्याच्या वैवाहिक जीवनात कधीही अंतर येत नाही. याशिवाय त्यांचे कुटुंब सुख, शांती आणि सौहार्दाने भरलेले राहते. त्यामुळे हे व्रत गृहस्थाने पाळणे आवश्यक असल्याचे सांगण्यात आले आहे. या व्रतामध्ये देवाची पूजा कशी करावी हे आता जाणून घेऊया.
अशून्य शयन व्रत विधी
सकाळी लवकर उठून आंघोळ करावी.
स्वच्छ वस्त्र धारण करावे आणि शक्य असल्यास दिवसभर मौन पाळावे.
यानंतर माता लक्ष्मी आणि भगवान विष्णू यांच्यासमोर जाऊन व्रत संकल्प घ्या आणि व्रत सुरू करा.
दिवसभर काहीही खाऊ नका. मात्र तसे करणे शक्य नसेल तर फळेच खावीत.
यानंतर संध्याकाळी पुन्हा स्नान करून विष्णू आणि लक्ष्मीची पूजा करून त्यांना मुख्यतः लाडू आणि केळी अर्पण करा.
यानंतर त्यांना उदबत्ती ओवाळून आणि या मंत्रांचा जप करा.
ॐ विष्णुदेवाय नमः।।
ॐ महालक्ष्मयै नमः।।
मंत्र जपानंतर सहकुटुंब पूजा करा आणि नंतर विष्णु आणि लक्ष्मी ला शयन करवावे.
यानंतर तांब्यात दूध, पाणी आणि तांदूळ एकत्र करून चंद्राला अर्पण करा.
त्यानंतर दुसऱ्या दिवशी म्हणजे तृतीया तिथीला ब्राह्मणाला अन्नदान करून त्यांचा आशीर्वाद घ्यावा.
त्यांना गोड फळ आणि दक्षिणा द्यावी.
असे उपवास केल्याने तुमच्या जोडीदाराला येणाऱ्या सर्व त्रासांपासून मुक्ती मिळते.