Hindu Marriage Rituals:देवउठनी एकादशीनंतरच मांगलिक कार्ये सुरू होतात. त्याचबरोबर विवाह, विवाहासारखी शुभ कार्येही सुरू होतात. नोव्हेंबरच्या मध्यापासून डिसेंबरच्या मध्यापर्यंत हिवाळ्याच्या लग्नांचा हंगाम सुरू होतो. यावेळी, ज्यांचे लग्न होणार आहे, त्यांना अनेक प्रकारचे विवाह विधी पाळावे लागतात. लग्नातील विधी आणि चालीरीती लोक मोठ्या उत्साहाने पाळतात. पण तुम्हाला माहित आहे का की लग्नात होणाऱ्या प्रत्येक विधीमागे एक श्रद्धा असते. तुम्हाला माहीत आहे का लग्नात वधू-वरांना हळद का लावली जाते किंवा वधूचे हात मेहंदीने का सजवले जातात. शेवटी चपला का चोरीला जातात, हार का घालतात, या सर्वांचे स्वतःचे महत्त्व आहे. चला जाणून घेऊया या लग्न विधीमागील कारण काय आहे.
1. वधू-वरांना हळद-उबटाण का लावले जाते
वधू-वरांच्या लग्नाची सुरुवात हळदीच्या कार्यक्रमाने होते. हळदी-कुंकवाच्या कार्यक्रमात सुहागन महिलांचा समावेश होतो. हळद आणि उबटाण लावल्याने त्वचा सुधारते, असे अनेकांना वाटते, म्हणून ही परंपरा केली जाते, पण यामागे एक समज आहे की लग्नाला अनेक पाहुणे येतात, त्यांच्यापैकी अनेकांना कोणत्याही प्रकारचा संसर्ग होऊ शकतो. अशा परिस्थितीत संसर्ग होऊ नये म्हणून वधू-वरांना हळद आणि उबटाण लावला जातो. वास्तविक हळद एक प्रतिजैविक म्हणून काम करते आणि म्हणूनच ती लग्नाच्या विधींमध्ये वापरली जाते.
2. लग्नात मेहंदी का लावली जाते
वधू आणि वर दोघेही लग्नात मेहंदी लावतात. इतकंच नाही तर लग्नाला येणार्‍या मुली आणि महिलाही मेहंदी लावतात. मेहंदी लावणे शुभ मानले जाते. असे मानले जाते की मेंदी जितकी गडद असेल तितके भविष्यात वैवाहिक जीवन चांगले होईल. असाही एक समज आहे की लग्नादरम्यान अनेक प्रकारचे ताणतणाव असतात, त्या काळात मेहंदी मानसिक शांती प्रदान करते.
3. लग्नात मामाच्या घरून तांदूळ का दिला जातो,
काही भेटवस्तू वधू-वरांच्या मामाच्या घरून लोकांना आणल्या जातात, ज्या ते देतात. सर्वप्रथम कृष्णाजींनी सुदामाच्या मुलीला तांदूळ दिला, तेव्हापासून लग्नात मामाच्या घरून तांदूळ दिला जातो, ही प्रथा आहे.
4. घोडीवर का बसतो वर
घरातून बाहेर पडल्यावर वर घोडीवर का बसतो. खरं तर, घोडी सर्व प्राण्यांमध्ये खेळकर आणि कामुक मानली जाते. त्यामुळे वराला घोडीच्या पाठीवर बसवून मिरवणूक काढली जाते. असे मानले जाते की वराने या दोन गोष्टींवर वर्चस्व गाजवू नये म्हणून त्याला घोडीच्या पाठीवर बसवले जाते.
5. लग्नाच्या वेळेस गणेशपूजा का केली जाते
वऱ्हाडी आणि मिरवणूक लग्नस्थळी पोहोचल्यावर मुलीच्या बाजूचे लोक दारात मिरवणुकीचे स्वागत करतात. यानंतर वधूचे वडील आणि पंडित आणि त्यांचे नातेवाईक सर्व गणेशाची पूजा करतात. मुलीच्या घरी गणेशपूजनानंतरच सर्व विधी सुरू होतात आणि या विधीनंतर वराची बाजू घेऊन भेट दिली जाते. प्रत्येक शुभ कार्याची सुरुवात श्रीगणेशाच्या पूजेने होते असे म्हणतात.
6. जयमालाचे कारण काय आहे
जयमालाच्या समारंभात वधू-वर एकमेकांना हार घालतात. असे मानले जाते की वधू आणि वर एकमेकांना हार घालून परस्पर मान्यता देतात. विष्णु पुराणानुसार जेव्हा समुद्रमंथनातून देवी लक्ष्मी प्रकट झाली तेव्हा तिने भगवान विष्णूंना पुष्पहार घालून आपला पती म्हणून स्वीकारले. हे त्याच परंपरेचे प्रतीक मानले जाते.
7. सात फेरे आणि सात नवस
लग्नविधीमध्ये वधू-वर एकत्र होतात आणि अग्नीसमोर सात फेऱ्यांचे सात नवस घेतले जातात. वधू पहिल्या तीन फेऱ्यांमध्ये पुढे राहते, वर पुढच्या चार फेऱ्यांमध्ये पुढे राहतो. वर वधूला सात वचने देतो. त्याच वेळी, वधू वराला सात वचने देखील देते. यानंतर विवाह सोहळ्याचे काम पूर्ण केले जाते.
8. लाल सिंदूर का घालतात
लग्नाच्या मंडपात सात फेऱ्यांनंतर वराला आपल्या वधूच्या मागणीनुसार लाल रंगाचा सिंदूर भरतो जेणेकरून ती नेहमी आनंदी राहावी आणि समाजात आपली पत्नी म्हणून ओळखली जाते. सिंदूर लावण्याच्या परंपरेमागचे शास्त्रीय कारण असे आहे की जिथे सिंदूर लावला जातो तिथे ब्रह्मरंध्र असतो जो सिंदूर लावल्याने मनावर नियंत्रण ठेवण्यास मदत होते.
9. चपला चोरण्याचा विधी का केला जातो,
लग्नमंडपात वर चपला काढून येतो. त्याच वेळी, वधूच्या लहान बहिणी शूज लपवून ठेवतात. विवाहसोहळा पार पडल्यानंतर बहिणी आपल्या जीजाजीकडून नेक घेऊन चपला परत करतात. या विधीला कोणतेही शास्त्रीय कारण नाही, ते साळी-जीजीचे गोड आणि स्नेहपूर्ण नाते आणि मौजमजेसाठी आहे. ही प्रथा रामायण काळापासून सुरू असल्याचे सांगितले जाते.
(अस्वीकरण: या लेखात दिलेली सूचना आणि माहिती सामान्य माहितीवर आधारित आहे. वेबदुनिया याची पुष्टी करत नाही. याची अंमलबजावणी करण्यापूर्वी कृपया संबंधित तज्ञाशी संपर्क साधा.)