Shiva Natraj:पौराणिक धार्मिक ग्रंथांमध्ये भगवान शिवाच्या अनेक रूपांचे वर्णन केले आहे. भगवान शिवाचा स्वभाव निरागस, साधा आणि दयाळू आहे, म्हणूनच त्यांना भोलेनाथ असेही म्हणतात. त्याच वेळी महादेवाला रुद्र असेही म्हणतात, कारण त्यांनी अनेक वेळा उग्र रूप धारण केले आहे. तुम्ही देखील भगवान शंकराच्या नटराज रूपाबद्दल ऐकले असेल. भगवान शिवाच्या आनंदमय तांडव रूपाला नटराज म्हणतात. पण, तुम्हाला माहित आहे का की भगवान कृष्णाला नटराज देखील म्हणतात. पंडित इंद्रमणी घनश्याल सांगतात की भगवान शिव आणि श्रीकृष्ण यांना नटराज ही पदवी देण्यामागे एक पौराणिक कथा आहे.
शिवाने केला आनंदमय तांडव
पौराणिक कथेनुसार, एकदा सर्व देवता भगवान शंकराचा आनंददायक तांडव पाहण्यासाठी कैलास पर्वतावर पोहोचले. या नृत्य सभेच्या अध्यक्षस्थानी माता गौरी होत्या. भगवान शिवाने देवतांच्या समोर एक अद्भुत, अलौकिक, लोक विस्मयकारक तांडव नृत्य केले. ते पाहून सर्व देव आनंदित झाले आणि त्यांनी शिवाच्या नृत्याचे कौतुक केले. माता गौरी शिवजींना म्हणाली, "मला तुमच्या नृत्याने खूप आनंद झाला आहे, म्हणून आज माझ्याकडून वर मागा."
श्रीकृष्णाला नटराज ही पदवी मिळाली
यावर भगवान शिव म्हणाले, "हे देवी! या तांडव नृत्यातून ज्याप्रमाणे सर्व देवतांना आनंद मिळतो, त्याचप्रमाणे सर्व मानवांनाही या तांडव नृत्यातून आनंद मिळू शकतो. तुम्हीही त्यांना ह्या नृत्याचे दर्शन करवून द्यावे. भगवान शिवाचे म्हणणे ऐकल्यानंतर माता गौरीने सर्व देवतांना पृथ्वीवर वेगवेगळ्या रूपात अवतार घेण्याचा आदेश दिला. माता गौरी स्वतः श्रीकृष्ण श्यामसुंदरच्या अवतारात वृंदावनात पोहोचल्या. भगवान शिवाने ब्रजमध्ये श्रीराधाचा अवतार घेतला. दोघांनी मिळून अलौलिक रास नृत्याचे आयोजन केले होते. भगवान श्रीकृष्ण आणि राधा यांचे नृत्य पाहून मानवांनाही आनंद झाला. त्यानंतर भगवान श्रीकृष्णाला भगवान शिवाकडून 'नटराज' ही पदवी मिळाली.
Edited by : Smita Joshi