रुद्रावतार काल भैरव उत्पत्तीची पौराणिक कथा
Kaal Bhairav Jayanti Katha काल भैरव यांच्या जन्म कार्तिक मासच्या कृष्ण पक्ष अष्टमीला प्रदोष काळमध्ये झाला होता, तेव्हापासून याला भैरव अष्टमी या नावाने ओळखलं जातं. म्हणूनच कालभैरवाची पूजा मध्यान्ह व्यापिनी अष्टमीला करावी.
काशी शहराच्या रक्षणाची जबाबदारी कालभैरवावर सोपवण्यात आली आहे, म्हणूनच त्यांना काशीचा कोतवाल म्हणतात. शिवपुराणानुसार त्यांनी कार्तिक कृष्ण पक्षातील अष्टमीला अवतार घेतला होता. धर्मग्रंथानुसार भैरवाची उत्पत्ती भगवान शिवाच्या रुद्र रूपातून झाली आहे.
नंतर शिवाची दोन रूपे झाली, पहिल्याला बटुक भैरव आणि दुसऱ्याला कालभैरव म्हणतात. बटुक भैरव हे देवाचे बालस्वरूप असून त्यांना आनंद भैरव असेही म्हणतात. तर कालभैरवाची उत्पत्ती एका शापामुळे झाली, म्हणून तो शंकराचा उग्र अवतार मानला जातो. या शिवरूपाची पूजा केल्याने भय आणि शत्रूपासून मुक्ती मिळते आणि संकटांपासून मुक्ती मिळते. कालभैरव हे भगवान शिवाचे अत्यंत भयंकर आणि भयंकर रूप आहे.
भैरव, शिवाचा भाग, दुष्टांना शिक्षा करणारा मानला जातो, म्हणून त्याचे नाव दंडपाणी देखील आहे. शिवाच्या रक्तातून भैरवांचा जन्म झाला असे मानले जाते, म्हणून त्याला काळभैरव म्हणतात.
एकदा भगवान शिवावर अंधकासुरने हल्ला केला, तेव्हा महादेवाने त्याला मारण्यासाठी आपल्या रक्ताने भैरवाची निर्मिती केली. शिव आणि शक्ती या दोघांच्या पूजेमध्ये प्रथम भैरवाची पूजा करावी असे सांगितले जाते. कालिका पुराणात भैरवाचे वर्णन महादेवाचे गण म्हणून केले आहे आणि नारद पुराणात कालभैरव आणि माँ दुर्गा या दोघांचीही पूजा या दिवशी केली जाते असे सांगितले आहे.
दूसरी पौराणिक कथा
काही पुराणानुसार शिवाच्या अपमानामुळे भैरवाचा जन्म झाला. हे जगाच्या प्रारंभाबद्दल आहे. असे म्हणतात की एकदा जग निर्माता ब्रह्मदेवाने, भगवान शंकराचा पोशाख आणि त्यांच्या गणांचे स्वरूप पाहून शिवाला तिरस्कारयुक्त शब्द बोलले. शिवाने स्वतः या अपमानाकडे लक्ष दिले नाही, परंतु त्याच वेळी त्याच्या शरीरातून एक भयंकर आकृती प्रकट झाली, रागाने थरथर कापत आणि एक मोठी काठी घेऊन ती आकृती ब्रह्मदेवाला मारण्यासाठी पुढे आली.
हे पाहून ब्रह्मदेव घाबरून ओरडले. शंकराच्या मध्यस्थीनंतरच ती आकृती शांत झाली, रुद्राच्या शरीरातून जन्मलेल्या याच शरीराला महाभैरव हे नाव पडले. नंतर शिवाने त्यांना आपल्या पुरी, काशीचा कोतवाल म्हणून नियुक्त केले.