रुक्मिणी स्वयंवर प्रसंग सोळावा

श्रीगणेशाय नम: । अंत्रपाट आहे ज्यासी । वेगें सावध करा त्यासी । पळ अक्षर निमिषोन्मिषीं । हरिचरणासी चिंतावें॥ १ ॥

सद्‌गुरु म्हणती सावधान । घटिका हो आली पुर्ण । वचनीं नेदावें प्रतिवचन । सावधान परिसावें ॥ २ ॥

सांडा चौघींची कळकळ । महामौन्येंसी रहा निश्चळ । लग्नघटिका भरे चपळ । अतिसबळ वेगेसीं ॥ ३ ॥

अंगीं धरुनि जाणपण । वचना देती प्रतिवचन । तेणेंचि वचनें त्यांसी दूषण । सावधानपण त्यां नाहीं ॥ ४ ॥

अतिसमयो वर्ते लग्न । दोन्हीं पक्षीं सावधान । अच्युतचिंतनीं राखा मन । सावधान निजबोधें ॥ ५ ॥

ओंपुण्या पडली मिठी । द्वैतभावना सुटली गांठी । सुटला अंत्रपाट दृष्टी । उठाउठी हरीवरी ॥ ६ ॥

भीमकीमाथा एकाएक । कृष्ण अक्षता घाली देख । तोचि मस्तकीं हस्तक । परम सुख पावली ॥ ७ ॥

भीमकी कृष्णाचिया माथां । घालूं जाय जंव अक्षता । कृष्णचि देखे सभोवता । सबाह्यता हरि देखे ॥ ८ ॥

कृष्ण देखे जिकडे तिकडे । अक्षता घाली चहूंकडे । पुरोहित म्हणती लागलें वेडें । कृष्ण निवाडे नोळखसी ॥ ९ ॥

कृष्णालागीं परम पिसी । माळ घालूनि रथीं होतीसी । शेखीं कृष्णासी नोळखसी । केवीं नांदसी संसारीं ॥ १० ॥

ऎसें हें झालें पाणिग्रहण । कृष्णे प्रकृति पाहिली जाण । मग बांधावया कंकण । शुद्ध सुतें सुतविती ॥ ११ ॥

पहिलें सूक्ष्म अति अत्यंत । तेंचि अष्टधा वाढत । स्थूलमानें दृश्य होत । भग तोडित तडातडां ॥ १२ ॥

पहिलें दुखंड केलें जाण । त्रिगुणगुणें घाली वळण । अर्ध स्त्रीनाम कंकण । अर्ध जाण कृष्णपुरुषा ॥ १३ ॥

एकचि तंतू द्वैत झाला । स्त्री अंगीं बाणला । अर्ध पुरुषत्व पावला । करीं बांधला कृष्णाचे ॥ १४ ॥

फेडिलें मायेचें वधूवस्त्र । अष्टपुत्र्या पीतांबर । नेसली कृष्णमय स्वतंत्र । तेणें सुंदर शोभली ॥ १५ ॥

मलिन वाम सांडी प्रकृती । सांडिलें दोहीं पक्ष न घेती । सलोभ उपाध्यें तें नेती । मग भांडती परस्परें ॥ १६ ॥

भीमकिया वरिला नारायण । झळकत दृश्याचें करीं कंकण । सौभाग्यद्रव्यें देतसे वाण । आहेवपणा श्रीकृष्णें ॥ १७ ॥

दिव्य शोभा शोभे कृष्ण । तेथीची शोभा वर्णी कोण । जाणती अनुभवीं सुजाण । सुख संपूर्ण तेथीचे ॥ १८ ॥

जीवी जीवां पडली मिठी । बाह्य पालवां दिधल्या गांठी । भीमकी कृष्ण पाहें दृष्टीं । हरिख पोटीं न समाये ॥ १९ ॥

विवाह होमलागी श्रीहरी । वेगें चला बोहल्यावरीं । कडे घ्यावी जी नोवरी । लहानथोरी वेढिला ॥ २० ॥

नोवरी धरितांचि हाती । नारी मिनल्या नेण किती । प्रकृती वेढिली श्रीपती । अडकले गोविंदा ॥ २१ ॥

बाइल हाती धरिल्यासाठीं । कृष्ण गोविला जगजेठी । येरां जीवांची कायसी गोष्टी । बैसता पाठीं गोड लागे ॥ २२ ॥

कृष्ण विचारी निजव्रती । मजचि वरी माजी प्रकृती । माझेनि गमन इसी निश्चितीं । लाजों किती लटिकाचीं ॥ २३ ॥

हे बैसली माझिये कडिये । जीवेंभावें मज हे पढिये । प्रपंचाचे आंतुलेकडिये । नामरूप इचेनी ॥ २४ ॥

मजवीण हे नोवरी । पुढें न चलें पाऊलभरी । लटकी लाज सांडुनि दूरी । वचन करी वडिलांचे ॥ २५ ॥

आंगां नातळत श्रीहरी । हात न लाविता नोवरी । उचलोनी आणली बोहल्यावरी । नरनारी हांसती ॥ २६ ॥

विवाहहोम झाला संपूर्ण । सप्तपदी पाणिग्रहण । भीमकें दिधली वरदक्षिणा जाण । भूरिदान वांटिलें ॥ २७ ॥

कान पिळू मेहुणे भिती । होईल रुक्मियाची गती । परु विटंबील श्रीपती । याची ख्याती तिहीं लोकीं ॥ २८ ॥

त्यांचा जाणोनियां भावो । कृष्णें फेडिला संदेहो । मेहुणे गौरविले पहा हो । दिव्यांबरी भूषणीं ॥ २९ ॥

भीमक कृष्णासी विनंती करी । चतुर्थहोम आमुचे घरीं । करावा जी कृपेंकरीं । सहपरिवारीं सुदृदेशीं ॥ ३० ॥

पाहावया सुनमुखासी । मूळ पाठवा वरमायेसी । भंवरिया कळस आहे तिजपाशीं । निघें वेगेंसी शुद्धमती ॥ ३१ ॥

कृष्ण वदे ह्रदयासी । धन्य धन्य तिची कुशी । शुद्धमति लागे पायांसी । देवकीसी प्रार्थिलें॥ ३२ ॥

देवकी बैसविली सुखासनीं । लागल्या वाजंत्र्याच्या ध्वनी । विंजणें वारिती दोघीजणी । पायरावणी पदोपदी ॥ ३३ ॥

शुद्धमती देतसे विडिया । पीक धरावया सुवर्णघडिया । श्रीगिरीवरी बोलती गुडिया । पायघडिया पदोपदीं ॥ ३४ ॥

चांदवें मोतिलग विस्तारें । दोहीं बाहीं ढळतीं चवरे । देवकी समारंभें थोरें । आणिली गजरें मांडवा ॥ ३५ ॥

कृष्णरुक्मिणी अतिगोमेटीं । साजिरीं वोहरें देखिलीं दृष्टीं । ऎसा जोडा नाहीं सृष्टीं । माझी दृष्टीं झणी लागे ॥ ३६ ॥

देवकी घेऊनि अपण । दोघां उतरी निंबलोण । कृष्णनिंबलोणा हुताशन । मुख पसरोन धांविन्नला ॥ ३७ ॥

कृष्णनिंबलोण पडतां मुखीं । तेणें मुख सरतें तिहीं लोकीं । हे जाणोनियां याज्ञिकीं । अतिसाक्षेपीं सादर ॥ ३८ ॥

कृष्णनिंबलोण अतिसाक्षेप । करितां हरलें त्रिविधताप । जाऊनि देहसंताप । सुखरूप तो जाला ॥ ३९ ॥

सून बैसवूनि मांडिवरी । कृष्णश्रवण जडित भोवरीं । कानीं घातली निर्धारी । कळस त्यावरी धैर्याचा ॥ ४० ॥

मुक्तमोतिलग गंभीर । श्रवणी बाणल्या साचार । तेणें शोभलीं सुंदर । मनोहर सकळिंकां ॥ ४१ ॥

लग्न लागलिया येरे दिवशी । सोहळा मांडिला वोहरांसी । मूळ पाठविले हळदीसी । यादवांसी भीमकें ॥ ४२ ॥

मूळ पाठविलें सकळां । दोहीं बाहीं बारा सोंळा । करवली सुभद्रा वेल्हाळा । चाले सुढाळा उन्मनी ॥ ४३ ॥

अत्यंत शाहाण्या सुवासिनी । आणीक आल्या नवजणी । कृष्णाची खुतखावणी । त्या जाणोनी वर्तती ॥ ४४ ॥

वडिलपणें अतिश्रेष्ठ । सकळांमाजी वरिष्ठ । शांति चालिली चोखट । अतिलोभिष्ट श्रीकृष्णा ॥ ४५ ॥

सभा बैसली निजबोधें । ढवलळे गाती स्वानंदें । हळदी आरंभिली विनोदे । झालीं सावधे अधिकारें ॥ ४६ ॥

पाहों जाणती कृष्णकौतुक । तेही सावध झाले लोक । अनाधिकारिया लगबग देख । पाहाती मुख वनितांचें ॥ ४७ ॥

वोहरें पाहातां निवे मन । दोन्हीं पक्षी सावधान । कोणा न बोलवे वचन । पडिलें मौन सकळिकां ॥ ४८ ॥

चौघीजणी अतिचपळा । कुजबुजती वेळोवेळां । कैशा झाल्याती तोंडाळा । शब्द्चाळा न सोडा ॥ ४९ ॥

शांति म्हणे परत्या सरा । सांगेन तें तुम्ही करा । कुरवंडी श्रीकृष्णवरा। लोण उतरा सर्वस्वें ॥ ५० ॥

स्नेहें उजळूनियां वाती । भीमकी सन्मुख दाविती । येरी नातळे जी हातीं । स्नेहवृत्ती नावडे ॥ ५१ ॥

कुरवंडी न धरितां हातीं । माय धाय शंकल्या चित्तीं । मग बोलली निजशांती । नव्हे श्रीपती हें योग्य ॥ ५२ ॥

जया दीपाचिये मेळीं । न निघे स्नेहधूम काजळी । तैसा दीप उजळी । मग वोवाळी श्रीकृष्णा ॥ ५३ ॥

ऎकोनि भीमकी झाली सुखी । खूण बाणली नेटकी । जीवीं जीवाची वोळखी । परम पारखी तो जाणे ॥ ५४ ॥

निर्धूम अग्नीच्या निजमेळीं । कृष्णदीपें दीप उजळी । आकाश लोपलें प्रभेतळीं । भावें वोवाळी श्रीकृष्ण ॥ ५५ ॥

न कळे भीमकीचें लाघव । सकळही म्हणती धन्य भाव । आतां घेऊनिया नांव । पाय मागें कृष्णाचे ॥ ५६ ॥

ऎकोनि जनांचियां गोष्टी । भीमकी दचकली पोटीं । काय आतां बोलों वोठीं । न दिसे दृष्टि नामरूप ॥ ५७ ॥

याच्या नामरूपभेदा । व्यक्ति नाणवेचि वेदा । पुढारी वाटले नच शब्दा । नेति अनुवादा परतल्या ॥ ५८ ॥

पाहातां रूपाचा दुकाळ । घालितां साकारतेचा आळ । लाविती नामाचा विटाळ । तेणें गोपाळ शोभेल ॥ ५९ ॥

सवेचि म्हणे कळें चित्ता । गोइंद्रियांचा हा नियंता । यासी गोपाळा म्हणतां । दोष सर्वथा मज नाहीं ॥ ६० ॥

ऎसें विचारूनि वेल्हाळा । लक्ष लाविजे चरणकमळा । वेगीं पाय द्या गोपाळा । भीमकबाळा बोलिली ॥ ६१ ॥

तंव पिटिली टाळिया टाळी । ऎकोनि हांसिजे सकळीं । भीमकीये भली केली रांगोळी । खुण वनमाळी जाणत ॥ ६२ ॥

ऎकोनि भीमकीच्या बोला । कृष्णदेवो मानवला । वर्तत खुणा आपुल्या । देत पाउला स्वानंदें ॥ ६३ ॥

अबला सांगती वडिलां । येणें अभिमान सांडिला । कृष्ण बाइलेआधीन झाला । तिच्या बोलामाजी वर्ते ॥ ६४ ॥

कृष्ण देखोनि बहु काळा । हळदी लाव वेळोवेळां । उठूनिया घनसांवळा । अति सोज्वळा करूं पाहे ॥ ६५ ॥

जें जें कृष्णाअंगीं लावे । तें तें कांहीं केलिया न निघे । भीमकी उटी लागवेगें । मळी न निघे सर्वथा ॥ ६६ ॥

अत्यंत निर्मळ वनमाळी । निज निर्मळ न निघे मळी । चाकाटली भीमकबाळी । न देखे तळीं मळवटू ॥ ६७ ॥

पाहातां कृष्णचरणरेखा । चरणीं देखे तिहीं लोकां । भीमकी कृष्णमय देखा । उटणें हरिखा होतसे ॥ ६८ ॥

कृष्णचरणीं निजस्वरूप । देखतां आला स्वेदकंप । कंठीं दाटला जी बाष्प । विकळरूप मूर्च्छित ॥ ६९ ॥

सद्‌गुरु म्हणती सावधान । कृष्णचरणीं दृढ मन । धैर्य बळें राखोनि जाण । विकळपण येवों नेदीं ॥ ७० ॥

मोहें धांविन्नलो धाये । म्हणे तुज झालें काये । झणीं दिठी लागेल माये । उचलोनि कडिये घेतली ॥ ७१ ॥

कृष्णचरणीं जें अनुभविलें । तें तंव न बोलवे बोलें । भीमकीया शहाणपण केलें । खुणें वारिलें धायेतें ॥ ७२ ॥

पाळी आली कृष्णाकडे । एकेचिं हातें फेडा बिरडें । न फिटे तरी रोकडें । दंडवत घडे भीमकीसी ॥ ७३ ॥

महुणेपणाचे परिपाटीं । विषयतृष्णेचिये दृष्टीं । बिरडा पडिल्या सुबद्ध गांठी । केवीं जगजेठी सोडील ॥ ७४ ॥

मेहुणे म्हणती हा जगजेठी । जाणे बिरडियाची हातवटी । अभ्यास केला यमुनेतटीं । दाटोदाटी गौळणीसीं ॥ ७५ ॥

वर्मेंकर्में बोलती खुणा । यादव म्हणती श्रीकृष्णा । बिरडिया पाडु तो केसणा । तूं देखणा निजदृष्टीं ॥ ७६ ॥

महावीरांचें बिरडें पडलें । तें तुवां एकलेनि फेडिलें । मेहुणे न लाजती बोलतां बोलें । रुक्मिया दिधलें तें यासी दीजे ॥ ७७ ॥

सासुसासरियांची आवडी । देवकीवसुदेवांचिये गोडी । म्हणती कृष्ण बिरडें फेडीं । वचन न मोडीं वडिलांचें ॥ ७८ ॥

कृष्ण अवलोकी कृपादृष्टीं । बिरड्या सुटल्या जी गांठी । द्वैतकांचोळी समदृष्टी । फेडी जगजेठी तत्काळ ॥ ७९ ॥

पहा गे येणें नवल केलें । कृष्णदृष्टीच उगवले । न सोडितां पैं फेडिलें । बिरडें काढिलें निजदृष्टीं ॥ ८० ॥

पाहतां कृष्णदृष्टीकडे । फिटे संसारबिरडें । त्यासी हें दुर्घट केवढें । फेडितां बिरडें नोवरीचें ॥ ८१ ॥

नाना व्रतें तपें दानें । योगयागादि सधनें । करितां शिनले होगिजन । तरी कृष्णचरण न ठाकती ॥ ८२ ॥

भीमकी दैवाची पैं चांग । परम भाग्यें अतिसभाग्य । पावली कृष्णाचें अर्धांग । भावें श्रीरंग भोगित ॥ ८३ ॥

श्रीकृष्णासन्मुख भीमकी । बैसविली जी कौतुकीं । लाज जाली अधोमुखी । कृष्णाकडे पाहे ॥ ८४ ॥

तंव तळवटीं एकाएक । देखती जाली कृष्णमुख । पाठमोरी पाहता देख । देखे सन्मुख श्रीकृष्ण ॥ ८५ ॥

वाम सव्य दोहींकडे । देखे कृष्णाचें रूपडें । आतां मी रिघों कोणीकडे । चहूंकडे हरि दिसे ॥ ८६ ॥

ऎशापरी अतिसंकटीं । लाजतां कृष्ण देखे दृष्टीं । लाज सांडूनि गोरटी । उघटी दृष्टीं हरिरूपीं ॥ ८७ ॥

भीमकी सुकुमार गोमटी । कृष्णा इसीं हळूचि उटीं । कठिणहस्त तूं जगजेठी । मल्ल मुष्टीं मर्दिले ॥ ८८ ॥

तुझा लागतांचि हात । देह बुद्धीचा करिती घात । याचलागीं जीव भीत । तुझी मात न करवे ॥ ८९ ॥

रेवती म्हणे जी यादवा । आधीं घ्यावें इच्या नांवा । मग इसी हळदी लावा । देवाधिदेवा श्रीकृष्ण ॥ ९० ॥

कृष्ण म्हणे हळदीमिसे । मजसी लावूं आल्या पिसें । नांवरूप मज न दिसे । काय म्यां कैसें म्हणावें ॥ ९१ ॥

नामरूपाची व्यवस्था । रुक्मिणीच जाणे तत्त्वतां । माझ्या आंगीं नाहीं सर्वथा । नाम घेता मी नव्हें ॥ ९२ ॥

आग्रह न करावा गोपाळा । नामरूपा तूंचि जिव्हाळा । व्यर्थ चाळविशी अबळा । सुखसोहळा तुझेनी ॥ ९३ ॥

कृष्ण खूण सांगें जीवींची । नामरूपें अतिरूपाची । सगुणगुणें हे गुणाची । प्रिया आमुची निजदृष्टीं ॥ ९४ ॥

कृष्ण म्हणे रुक्मिणी देवी । नामरूप तूंचि अवघी । मजपरीस तूंचि बरवी । हांसिजे सर्वी ऎकोनी ॥ ९५ ॥

हळदी घेऊनि श्रीरंगें । उतित भिमकीची अष्टांगें । येरी निवतसे सर्वांगें । जाणती आगें अनुभवी ॥ ९६ ॥

चरणीं उद्धरली शिळा । ते कर भोगी भीमकबाळा । मृदुपणाचा जिव्हाळा । जाणती कळा निजभक्त ॥ ९७ ॥

हा तंव ब्रह्मादिकांचा ईश । हळदीमिसें ह्रषीकेश । झाला भीमकीचा दास । जगन्निवास जगाचा ॥ ९८ ॥

दासांचेंही दास्य करणें । हें तव श्रीकृष्णचि जाणे । उच्छिष्ट भक्तांचें काढणें । स्वामिपणें फुगों नेणे ॥ ९९ ॥

कृष्ण साचार देवाधिदेवो । फेडी भक्तांचा संदेहो । जैसा जयाचा भक्तिभावो । तैसा देवो तयासी ॥ १०० ॥

भक्तभावाच्या आवडी । धूत रणांगणीं घोडीं । भक्तभावाची निजगोडी । जाणे धडफुडी श्रीकृष्ण ॥ १ ॥

कृष्णचरणीं सत्य समता । सुरंग भावार्थ अक्षता । भीमकीये ठेवीं माथा । लाज सर्वथा न धरावी ॥ २ ॥

ऎकोनि हरिखेली वेल्हाळा । धन्य दशा झाली कपाळा । चरण वंदीन गोपाळा । भीमकबाळा उल्हासली ॥ ३ ॥

हरिखें नमूं पाहे गोरटी । तव पूर्वील सख्या वक्रदृष्टी । देखतां लाज आली पोटीं । भेद उठी शंकेचा ॥ ४ ॥

तेणें चुकविले समचरण । वृथा गेलें जी नमन । मायेसकट हांसती जन । येरी अभिमान धरियेला ॥ ५ ॥

थोर अभिमानली बाळी । धरी अंगुष्ठ करतळीं । नमन चुकों नेदी ये वेळीं । देखोनि वनमाळी हांसत ॥ ६ ॥

येरी मस्तक जंव लोटी । तंव समचर्णा पडली तुटी । अभिमानें केली फुटी । पाय ललाटीं न लागती ॥ ७ ॥

नमस्कारालागीं भलें । येरी मागुती अंगविलें । तंव समसाम्य पाउलें । कांहीं केल्या नातुडती ॥ ८ ॥

जितुकें अभिमानाचें बळ । तितुकें निजदृष्टिपडळ । तेणें चुकविलें चरणकमळ । वेगें वेल्हाळ गजबजली ॥ ९ ॥

वियोग न साहवे पोटीं । ऊर्ध्वश्वासें स्फुंदे गोरटी । चरण न लागती लल्लाटीं । कपाळ पिटीं निजकरीं ॥ ११० ॥

दु:खे म्हणतसे कटकटा । मर मर दुष्टा अदृष्टा । कृष्ण पावलिया गोष्टी फुकटा । चरण लल्लाटा न लागती ॥ ११ ॥

लोक म्हणती सकळ । धन्य भीमकीचें कपाळ । तें हें आजि झालें निर्फळ । श्रीकृष्णचरण नातळती ॥ १२ ॥

मनीं होती ऎसी आस । करूनि उटणियांचे मिस । कृष्ण नमीन सावकाश । तेंही उदास भाग्य जालें ॥ १३ ॥

चरण न पावेचि कपाळ । जीवीं लागली तळमळ । गात्रें जाताती विकळ । परम विव्हळ होतसे ॥ १४ ॥

चंडवाते जैसी कर्दळी । उलथों पाहे जी समूळीं । त्याहून अधिक भीमकबाळीं । गात्रें सकळीं कांपती ॥ १५ ॥

नेत्रीं अश्रूचिया धारा । अंग कांपतसे थरथरा । चरणवियोगें सुंदरा । शरीरभारा उबगला ॥ १६ ॥

गळती अलंकार भूषणें । करमुद्रिका आणि कंकणें । पडली अवशेषित प्राणें । सत्त्वगुणें मूर्च्छित ॥ १७ ॥

जीवनावेगळी मासोळी । तेवी तळमळी भीमकबाळी । उद्धव कळवळिला तये वेळीं । आनंदजळीं वर्षत ॥ १८ ॥

उद्धव म्हणे कृष्णनाथा । तुझी अवस्था शोधित चित्ता । विनोद करिसी भक्तहिता । चरणीं माथा ठेवूं दे ॥ १९ ॥

मग धांवोनियां लवलाहें । धरूनि भीमकीची बाहे । म्हणे उठीं उठीं वो माये । वंदीं पाय कृष्णाचे ॥ १२०॥

सांडीं सांडीं लज्जाभिमान । निर्विकल्प राखीं मन । वृत्ति करूनि सावधान । हरिचरण वंदावें ॥ २१ ॥

मग उद्धवाचे वचनीं । देत विश्वास रुक्मिणी । लाज सांडिली उपडोनी । हरिचरणीं निर्लज्ज ॥ २२ ॥

समचरणाचिये भेटी । सुटल्या अहंसोहं गांठी । उटूं विसरली गोरटी । घातली मिठी हरिचरणीं ॥ २३ ॥

वृत्तीसी जालें समाधान । खुंटला शब्द तुटलें मौन । भोगिताहे चैतन्यघन । समचरण वंदितां ॥ २४ ॥

उपरमली विषयदृष्टी । निजानंदें कोंदली सृष्टी । तेथें हरपली त्रिपुटी । उठाउठी निजलाभ ॥ २५ ॥

कृष्णचरणीं जडली कैसी । देह विदेह नाथवे तिसी । विसरली विवाहसोहळ्यासी । कृष्णसाम्येंसी समरस ॥ २६ ॥

नोवरा नोवरी नाठवे हेतू । आणवाहूनि गेला दृष्टांतू । अर्थ स्वार्थ आणि परमार्थू । झाला अनंतू अनंतीं ॥ २७ ॥

हरि म्हणे वेल्हाळ । दिसे देहभावीं विकळ । माय धाय करिती कोल्हाळ । सोयरे सकळ मिळोनी ॥ २८ ॥

ऎशा करतील पां गोष्टी । पायां लागलियासाठीं । जीवभावा पडली तुटी । वर जगजेठी वरूं नये ॥ २९ ॥

लौकिक परमार्थासी सळ । दोहीं पक्षीं पडेल विकळ । मजवरी रचिती किडाळ । नानाशब्द जाळ तर्काचे ॥ १३० ॥

ऎसी उफराटी विकडी । पडली देवांसी सांकडी । सावधान हे धडफुडी । केवीं तांतडी होईल ॥ ३१ ॥

भीमकी निजसुखा अंतरीं । वेगें प्रवेशला श्रीहरी । तोही विसरला सुंदरी । सावधान करावया ॥ ३२ ॥

देवो देवी झालीं एक । भेद फिटला नि:शंक लागली निजसुखटकमक । चेतवि देख कोण कोणा ॥ ३३ ॥

सहजीं सहजमेळीं । निजबोधें वनमाळी । स्वभावें भीमकबाळी । सावध करी सवेगें ॥ ३४ ॥

निजीं निजसुखावेगीं । न निवडे कवणें काळीं । करूनि अहंकाराची होळी । होय वेल्हाळी सावध ॥ ३५ ॥

तिसी देहावर जरी येणें । तरी मी देह ऎसें न म्हणे । अवघें आंगेंचि आंगवणें । पूर्णपणें रचिलीसे ॥ ३६ ॥

चराचर जें जें दिसे । तें तें अवघें मीच असें । जीव शिव झाले मदंशें । रितें न दिसे मजविण ॥ ३७ ॥

यापरी कृष्णरुक्मिणी । सावध झालीं ऎक्यपणीं । माया गेली निंबलोण करूनी । वोंवाळूनि सर्वस्वें ॥ ३८ ॥

ऎक्याचिया बहुल्यावरी । दोघें वोहरे साजिरीं । बैसलीं अभिनव प्रीतिकरीं । निजनिर्धारीं स्वलीला ॥ ३९ ॥

सरली नमस्काराची वारी । तंव श्रीकृष्णें केली चोरी । लिंगदेहाचे गांठीभीतरीं । डाव श्रीहरीं चोरिला ॥ १४० ॥

पालवा पालव बांधल्या साठी । चहूं देहांच्या सोडिल्या गांठी । पायां लागतां गोरटी । नेदी महाहटी हटवादी ॥ ४१ ॥

चैतन्य चोर हा निजदृष्टीं । सोडीत अभ्यंतरींच्या गांठीं । घेतले देऊं नेणे जगजेठी । व्यर्थ चावटी कां करावी ॥ ४२ ॥

आंबा शिंपावया गोरटी । कडे घेऊनि कृष्ण उठी । आइती केलीसे गोमटी । कुंकुमें वाटी परिपूर्ण ॥ ४३ ॥

ओंकार आळां दृढमूळ । सहज वृक्ष तो सुनीळ । वाढिन्नला सकोमळ । अर्धमात्रापरियंत ॥ ४४ ॥

आगमनिगम तेचि पानें । वैराग्यमोहराचीं सुमनें । मोहरला कवणें मानें । श्रद्धाजीवें सपोष ॥ ४५ ॥

परिमळा लोधले साचार । रुंजी करिती मुमुक्षुभ्रमर । आमोदरस भाव सादर । झणत्कार सांडूनी ॥ ४६ ॥

स्वानंदवसंताचें रिघवणें । वृक्ष नित्य नवा तेणें गुणें । संतकोकिळचीं सुटलीं मौनें । टाहो करिती निजबोधे ॥ ४७ ॥

सकळ फळें फळल्यापाठी । आम्रवृक्ष फळे शेवटीं । रसास्वादाचिय खोटी । पोटींची आंठी सांडिलिया ॥ ४८ ॥

निजसेजे जो मुराला । तोचि सज्जनीं सेविला । बहु काय बोलों बोला । आंबा शिंपों आला श्रीकृष्ण ॥ ४९ ॥

तेथें केली नवलकुसरी । सन्मुख पाहतां नोवरा श्रीहरी । विन्मुख पाहतांचि नोवरी । मांडियेवरी बैसविली ॥ १५० ॥

शेंड्याहूनि समूळीं । अखंड एक धार लागली । आंबा शिंपी भीमकबाळी । चौघी वेल्हाळ तेथें गाती ॥ ५१ ॥

प्रकृती पुरुष दोघेंजणें । आंबा शिंपिती एकपणें । चूत विस्तारला अच्युतपणे । आंबा म्हणवणें जगाचा ॥ ५२ ॥

आंबा शिंपोनी गोरटी । कृष्णसहित वेगें उठी । हातींची रिती नव्हे वाटी । कृष्ण पूर्णदृष्टीं पाहातसे ॥ ५३ ॥

त्रिगुण गुणातीत जाण । तिसरे दिवशीं तेलवण । करूनि नोवरीसी अर्पण । वाणपालटण चतुर्थी ॥ ५४ ॥

श्रीकृष्णासी वाणपालटण । नामरूपाचें वास संपूर्ण । स्थितिकाळासी देऊनि मान । लीला श्रीकृष्ण नेसला ॥ ५५ ॥

वाणपालटण नोवरीस । अक्षयाचे सपूर वास । नेसोनियां सावकाश । निजसुखेसी वर्तती ॥ ५६ ॥

वोहरें बैसवोनि वाडेंकोडें । समसाम्य वाहूनि साडे । ऎरणी विस्तारावया पुढें । शुद्धमती सावध ॥ ५७ ॥

व्याही गौरवितां कौतुक । कृष्णासमान मानी भीमक । सकळिकां देऊनि सुख । एकेंएक गौरविलें ॥ ५८ ॥

भीमकें मांडिलें विंदान । भवऎरणी संपादून । कृष्णासी वंशपात्रदान । विधीविधान वेदोक्त ॥ ५९ ॥

वंश विस्तारितां सुख । सोळा कळांचे सोळा कर्क । प्रकृतिस्वभाव सुपल्या देख । ज्ञानदीपें सोज्वळ ॥ १६० ॥

शुद्धमतीनें तत्त्वता । एका जनार्दन पाहतां । वंश ठेविला कृष्णसमर्था । जुनाट कथा परिसिजे ॥ ६१ ॥

पूर्वी पितामहाचा पिता । तयासी प्रसन्न सुभानु होता । तेणें भानुदासें वंश सरतां । केला तत्त्वता हरिचरणीं ॥ ६२ ॥

प्रल्हादाचे कृपेसाठीं । बळींचें द्वार राखी जगजेठी । तैसीच हेही आहे गोष्टी । कृपादृष्टी कृष्णाची ॥ ६३ ॥

सांगतां वंशपात्रदान । लागलें निजयशाचें अनुसंधान । आमुचे वंशी वरदान । परम भक्त कृष्णाचे ॥ ६४ ॥

मी जन्मलों धन्य वंशीं । म्हणोनि हरिभक्ति आम्हांसी । संत सोयरे निजमुखासी । वश कृष्णासी निरविला ॥ ६५ ॥

जें जें जयासी निरविलें । तेणें तें पाहिजे सांभाळिलें । आमुचें चाळकपण कृष्णासी आलें । कांसे लाविलें जनार्दन ॥ ६६ ॥

कथेसी झाली आडकथा । म्हणोनि न कोपावें श्रोतां । धेंडा नाचवील कृष्णनाथा । रसाळ कथा पुढें आहे ॥ ६७ ॥

इति श्रीमद्भागवते महापुराणे दशमस्कंधे हरिवंशसंहितासंमते रुक्मिणीस्वयंवरे विवाहसंभ्रमो नाम षोडश: प्रसंग ॥ १६८ ॥

॥ श्रीगोपालकृष्णार्पणमस्तु ॥