दिवसेंदिवस ऑनलाईन फसवणूकीचे प्रमाण अगदी मोठ्या प्रमाणात वाढत चालले आहे. वाढत्या गुन्ह्यांमुळे बँकिंग क्षेत्रावर देखील परिणाम होत असल्याचे दिसत आहे. हॅकर्स अगदी काही सेकंदातच नागरिकांचं बँकिंग खात रिकामं करतो. अगदी त्या नागरिकाला कोणत्याही गोष्टीची कल्पना नसताना देखील असे घडत आहे.
इंटरनेट आणि सोशल मीडियाच्या या काळात यूजर्सना जितके फायदे आहेत तितकेच त्याचे नुकसानही झालं आहे. इंटरनेटद्वारे लोकांची अनेक कामे सुरळीत आणि सोपी तर होतात. पण, यामुळे सायबर गुन्हेगारीचं देखील प्रमाण वाढत चाललं आहे. हीच बाब लक्षात घेऊन भारत सरकारने सायबर क्राईम आणि गुन्हेगारांना आळा घालण्यासाठी एक नवीन पोर्टल सुरु केलं आहे. या पोर्टलचं नाव "चक्षु" असं ठेवण्यात आलं आहे. या प्लॅटफॉर्मवर, भारतातील सर्व नागरिक सायबर फसवणुकीच्या तक्रारी नोंदवू शकतात.
सरकारच्या या नवीन उपक्रमाचा उद्देश सोशल मीडियावर पसरवले जाणारे खोटे आणि फसवे संदेश रोखणे हा आहे. भारत सरकारच्या चक्षू या नवीन ऑनलाईन पोर्टलद्वारे भारतातील प्रत्येक व्यक्ती कोणत्याही प्रकारच्या ऑनलाईन फसवणुकीबाबत किंवा फसवणुकीसाठी आलेले संदेश किंवा कॉल याबाबत थेट सरकारकडे तक्रार करू शकणार आहे.
सरकार सर्व तक्रारींवर बारकाईने लक्ष ठेवणार आहे तसेच, फसवणूक करणाऱ्यांवर पुरेशी कारवाई देखील करणार आहे. जेणेकरून देशात ऑनलाईन माध्यमातून होणारे घोटाळे कमी करता येतील.
भारत सरकारचे हे पोर्टल, दूरसंचार विभाग द्वारे संचालित अधिकृत संचार साथी वेबसाईटवर उपलब्ध आहे. व्हॉट्सॲप, एसएमएस आणि कॉल्सवरील बनावट संदेशांमुळे होणारी सायबर फसवणूक लक्षात घेऊन हे पोर्टल तयार करण्यात आलं आहे. पोर्टलद्वारे, लोक आर्थिक घोटाळे, बनावट ग्राहक समर्थन, बनावट सरकारी अधिकारी, बनावट नोकऱ्या आणि कर्ज ऑफर अशी तोतयागिरी करणारे कॉल संदेश पाठवणारे लोक सर्व प्रकारच्या घोटाळ्यांना सामोरे जात आहेत. तुम्ही संशयास्पद कॉल, संदेश किंवा संभाषणाची तक्रार करू शकता.
चक्षु पोर्टलवर फसवणुकीची तक्रार आल्यास पोलीस, बँका आणि इतर तपास यंत्रणा सक्रिय होतील. तक्रार केल्यानंतर काही तासांत कारवाईही सुरू होईल. या प्रकरणाची सखोल चौकशी केली जाईल आणि फसवणुकीशी संबंधित क्रमांक त्वरित ब्लॉक केला जाईल.
चक्षु काय आहे?
चक्षु प्लॅटफॉर्मसह, भारतीय नागरिकांना सायबर गुन्हे, पैशांशी संबंधित फसवणूक, कॉल, एसएमएस किंवा व्हॉट्सॲपद्वारे पाठवलेले संदेश याची तक्रार करण्याची सुविधा मिळते. संशयास्पद फसव्या काही उदाहरणांमध्ये बँक खाते, पेमेंट वॉलेट, सिम, गॅस कनेक्शन, वीज कनेक्शन, केवायसी अपडेट, एक्सपायरी, निष्क्रिय करणे, सेक्सटोर्शन यांचा समावेश आहे.
चक्षु पोर्टल कशासाठी?
चक्षु पोर्टल, संचार साथी उपक्रमाचा एक महत्त्वाचा घटक आहे. डिजिटल कम्युनिकेशन प्लॅटफॉर्म वापरुन वापरकर्त्याला म्हणजेच युजर्सला त्रास देणारे सायबर गुन्हेगार, त्यांचे सायबर क्राईम आणि फसव्या कारवायांविरुद्ध गंभीर उपाययोजना करणे आणि या सर्व प्रकाराला आळा घालण्यासाठी हा मंच सक्रीय भूमिका बजावेल. पाठिमागील नऊ महिन्यांत फसवणुकीशी संबंधीत अनेक घटनांमध्ये 1 कोटींहून अधिक मोबाइल क्रमांक आधीच डिस्कनेक्ट करून, गुन्हेगारांविरुद्ध त्वरीत कारवाई करण्याची हे पोर्टल खात्री देते, असे पोर्टलबाबत माहिती देताना केंद्रीय मंत्री वैष्णव म्हणाले. (हेही वाचा, Investment Scam: गुंतवणूक घोटाळा; 73 वर्षीय उद्योजकाची 3.6 कोटी रुपयांची फसवणूक; कापड कारखाना मालकास अटक)
DIP म्हणजे काय?
दरम्यान, दूरसंचार विभागाने सुरू केलेला आणखी एक महत्त्वाचा उपक्रम म्हणजे डिजिटल इंटेलिजेंस प्लॅटफॉर्म (DIP), ज्याचा उद्देश कायद्याची अंमलबजावणी करणाऱ्या एजन्सी, बँका आणि वित्तीय संस्थांमध्ये फसवणुकीचा सर्वसमावेशकपणे सामना करण्यासाठी सहकार्य वाढवणे आहे. मंत्री वैष्णव यांनी सायबर फसवणूक शोधण्यात आणि रोखण्यात Chakshu आणि DIP च्या कार्यक्षमतेबद्दल आशावाद व्यक्त केला, ज्यामुळे देशाची सायबर सुरक्षा फ्रेमवर्क मजबूत होईल. फसवणुकीने हस्तांतरित केलेल्या निधीची वसुली करण्यासाठी आणि गुंतलेली खाती गोठवण्याच्या उपाययोजनांसह तपास त्वरित केला जाईल. याच काळात फसवणुकीसाठी वापरण्यात आलेले १७ लाख मोबाइल क्रमांक ब्लॉक करण्यात आल्याचा खुलासाही वैष्णव यांनी केला आहे. (हेही वाचा, Chakshu Portal: सायबर क्राईम मध्ये स्पॅम फोन, SMS, WhatsApp द्वारा फसवणूक करणार्‍यांवर चाप बसवण्यासाठी सरकारकडून नवं चक्षू पोर्टल)
दळणवळण राज्यमंत्री, देवुसिंह चौहान यांनी सायबर सुरक्षा धोक्यांचा सामना करण्यासाठी दूरसंचार विभागाचे कौतुक करत विकसित होत असलेल्या फसवणुकीला संबोधित करण्याच्या उद्देशाने सुरू असलेल्या प्रकल्पांवर प्रकाश टाकला. दूरसंचार सचिव नीरज मित्तल यांनी नागरिकांच्या डिजिटल मालमत्तेचे रक्षण करण्यासाठी चक्षु पोर्टल आणि डीआयपीच्या महत्त्वावर भर दिला, ज्यामुळे फसव्या पद्धतींपासून देशाच्या संप्रेषण पायाभूत सुविधा सुरक्षित करण्यात महत्त्वपूर्ण प्रगती झाल्याचे त्यांनी म्हटले.