जर तुम्हाला विचारले गेले की वांग्याच्या रोपामध्ये काय वाढेल? किंवा विचारले टोमॅटोच्या रोपावर कोणती भाजी वाढते? तर हे स्पष्ट आहे की तुमचे उत्तर असेल - वांग्याच्या झाडामध्ये वांगी आणि टोमॅटोच्या झाडामध्ये टोमॅटो. पण वाराणसीतील भारतीय भाजी संशोधन संस्थेने संशोधनानंतर अशी झाडे उगवली आहेत, ज्यामध्ये दोन भिन्न वनस्पती वाढत आहेत.
विश्वास बसत नसेल तर चित्रे पहा. हे उद्यान वाराणसीच्या शहानशहापूर येथे असलेल्या भारतीय भाजी संशोधन संस्थेचे आहे. चित्रांमध्ये तुम्ही पाहिले असेल की वांगी आणि टोमॅटो एकाच रोपामध्ये वाढले आहेत. तेही लक्षणीय प्रमाणात.
एवढेच नाही तर एकाच वनस्पतीमध्ये दोन भाज्या आहेत. जमिनीखाली मुळावर बटाटे आणि स्टेमच्या वर टोमॅटो. ज्याला पोमंटो असे नाव देण्यात आले आहे. म्हणजे, बटाट्यासह टोमॅटो. संशोधनानंतर, हे कलम तंत्राने आश्चर्यकारक आहे.
संस्थेचे संचालक डॉ.जगदीश सिंह यांच्या देखरेखीखाली प्रधान शास्त्रज्ञ डॉ.अनंत बहादूर सिंह आणि त्यांच्या टीमने विज्ञानाच्या मदतीने हा करिष्मा दाखवला आहे. एका झाडापासून सुमारे 3 किलो वांगी आणि दोन किलो टोमॅटो तयार होतात. या विशिष्ट वनस्पतीमध्ये वांग्याच्या रोग प्रतिरोधक रोपावर कलमी काढण्यात आली होती काशी संदेश आणि टोमॅटोची काशी आमन या संकरित जातींची ग्राफ्टिंग केली गली.
संस्थेने बटाट्यासह टोमॅटो आणि आता वांग्यासह टोमॅटोचे यशस्वी प्रात्यक्षिक केले आहे. आता सिक्वेलमध्ये बटाटे, टोमॅटो आणि वांगी एकाच रोपामध्ये किंवा टोमॅटो, वांगी असलेल्या मिरच्या पिकवण्यासाठी संशोधन चालू आहे.
हे संशोधन करणाऱ्या संस्थेचे प्रमुख शास्त्रज्ञ डॉ.अनंत बहादूर सिंह म्हणाले की, अशी विशेष वनस्पती तयार करण्यासाठी, हे नर्सरी अवस्थेत 24-28 अंश तापमानात 85 टक्क्यांपेक्षा जास्त आर्द्रता आणि प्रकाशाशिवाय तयार केले जाते.
हे कलम लावल्यानंतर 15-20 दिवसांनी शेतात पेरले जाते. योग्य प्रमाणात खत, पाणी आणि रोपांची छाटणी केल्यानंतर ही झाडे लावणीनंतर 60-70 दिवसांनी फळे देतात.
संस्थेचे संचालक डॉ जगदीश सिंह म्हणाले की, कलम तंत्राचा वापर 2013-14 मध्ये सुरू झाला. याचा सर्वात मोठा फायदा शेतकऱ्यांना होणार आहे. विशेषत: त्या भागातील शेतकरी, जिथे पावसानंतर बरेच दिवस पाणी भरून राहते. सध्या, सुरुवातीला ही वनस्पती शहरात राहणाऱ्या लोकांसाठी तयार करण्यात आली आहे. ज्यांच्याकडे जागा कमी आहे आणि त्यांना बाजारातील रासायनिक भाज्या टाळायच्या आहेत आणि त्यांना घरी वाढवून भाज्या खायच्या आहेत. किंवा टेरेस गार्डनची आवड असलेल्या लोकांसाठी. यासाठी ही विशेष रोपे शहरात उपस्थित असलेल्या नर्सरी ऑपरेटर्सना प्रशिक्षण देऊन देण्यात येतील. जेणेकरून सामान्य लोकांना ही रोपे मिळतील.