भारताच्या स्वातंत्र्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावणारे महान क्रांतिकारक चंद्रशेखर आझाद यांची आज पुण्यतिथी आहे.27 फेब्रुवारी 1931 रोजी अलाहाबादमधील अल्फ्रेड पार्क येथे इंग्रजांशी लढताना ते शहीद झाले. आजही इंग्रज ‘आझाद’ हे नाव मोठ्या आदराने घेतात.
भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील महान नेते चंद्रशेखर आझाद यांचा जन्म 23 जुलै 1906 रोजी मध्य प्रदेशातील झाबुआ जिल्ह्यातील भाबरा नावाच्या ठिकाणी झाला. वडिलांचे नाव पंडित सीताराम तिवारी आणि आईचे नाव जगदानी देवी होते.
जिवंत इंग्रजांच्या हाती येणार नाही. त्यामुळे 27 फेब्रुवारी 1931 रोजी अलाहाबादच्या अल्फ्रेड पार्कवर इंग्रजांनी त्यांना चारही बाजूंनी वेढले तेव्हा त्यांनी एकट्याने ब्रिटिश सैनिकांशी लढा दिला. शेवटची गोळी त्याच्या रिव्हॉल्व्हरमध्ये राहिल्यावर जिवंत पकडले जाऊ नये म्हणून त्याने स्वतःवर गोळी झाडली. जर आपण जिवंत पकडले गेले तर ब्रिटीश राजवट उखडून टाकण्याचे आपले स्वप्न अपूर्ण राहील, अशी भीती आझादला होती. जेणेकरून जिवंत पकडले जाऊ नये. जर आपण जिवंत पकडले गेले तर ब्रिटीश राजवट उखडून टाकण्याचे आपले स्वप्न अधुरे राहील, अशी भीती आझादला होती.
खरंतर आल्फ्रेड पार्कमध्ये 'भगत सिंग यांना तुरुंगातून बाहेर काढण्यासह अनेक महत्त्वाच्या विषयांवर सहकार्यां सोबत बैठक घेत होते, पण नंतर त्यांना बातमी मिळाली की ब्रिटिशांनी उद्यानाला चारही बाजूंनी वेढा घातला आहे. आझादने इंग्रजांशी एकहाती मुकाबला केला आणि आपल्या साथीदारांना उद्यानातून हाकलून दिले, जेणेकरून भारताच्या स्वातंत्र्याच्या त्यांच्या योजनांवर कोणताही परिणाम होऊ नये. रिव्हॉल्व्हरमध्ये शेवटची गोळी राहिल्यावर त्यांनी इंग्रजांच्या हाती न पडता आपले जीवन संपवणे पसंत केले आणि त्या शेवटच्या गोळीने आपले जीवन संपवले.
खरंतर आल्फ्रेड पार्कमधला 'आझाद'सिंग यांना तुरुंगातून बाहेर काढण्यासह अनेक महत्त्वाच्या विषयांवर भगत त्यांच्या सोबत्यांसोबत बैठक घेत होते, पण नंतर त्यांना बातमी मिळाली की ब्रिटिशांनी उद्यानाला चारही बाजूंनी वेढा घातला आहे. आझादने इंग्रजांशी एकहाती मुकाबला केला आणि आपल्या साथीदारांना उद्यानातून हाकलून दिले, जेणेकरून भारताच्या स्वातंत्र्याच्या त्यांच्या योजनांवर कोणताही परिणाम होऊ नये. रिव्हॉल्व्हरमध्ये शेवटची गोळी राहिल्यावर त्यांनी इंग्रजांच्या हाती न पडता आपले जीवन संपवणे पसंत केले आणि त्या शेवटच्या गोळीने आपले जीवन संपवले.
गावात घडली. त्यांचे पूर्ण नाव चंद्रशेखर तिवारी होते. देशासाठी त्यांनी केलेल्या बलिदानाची दखल घेऊन त्यांच्या गावाचे नाव आझादपुरा ठेवण्यात आले आहे. 1922 मध्ये आझाद राम प्रसाद बिस्मिल यांना भेटले, त्यानंतर त्यांचे आयुष्य बदलले आणि त्यांनी देशाला इंग्रजांपासून मुक्त करण्याची शपथ घेतली. इंग्रजी सरकार त्यांच्या नावाने हादरत असे. मुक्त होण्यासाठी नवस करा. इंग्रजी सरकार त्यांच्या नावाने हादरत असे. मुक्त होण्यासाठी नवस करा. इंग्रजी सरकार त्यांच्या नावाने हादरत असे.
पुन्हा कधीही पोलिसांच्या हाती येणार नाही, अशी शपथ आझादने घेतली होती. ते अनेकदा गुणगुणायचे... 'आम्ही शत्रूच्या गोळ्यांचा सामना करू... आम्ही मुक्त झालो आहोत, आम्ही स्वतंत्र राहू'. काकोरीच्या घटनेत सर्व क्रांतिकारक पकडले गेले असतानाही चंद्रशेखर आझाद यांना कोणीही पकडू शकले नाही.
चंद्रशेखर यांचा जन्म 23 जुलै 1906 रोजी मध्यप्रदेशातील भावरा गावात झाला. त्यांचे पूर्ण नाव चंद्रशेखर तिवारी होते. देशासाठी त्यांनी केलेल्या बलिदानाची दखल घेऊन त्यांच्या गावाचे नाव आझादपुरा ठेवण्यात आले आहे. 1922 मध्ये आझाद राम प्रसाद बिस्मिल यांना भेटले, त्यानंतर त्यांचे आयुष्य बदलले आणि त्यांनी देशाला इंग्रजांपासून मुक्त करण्याची शपथ घेतली. इंग्रजी सरकार त्यांच्या नावाने हादरत असे. मुक्त होण्यासाठी नवस करा. इंग्रजी सरकार त्यांच्या नावाने हादरत असे
पुन्हा कधीही पोलिसांच्या हाती येणार नाही, अशी शपथ आझादने घेतली होती. ते अनेकदा म्हणायचे. 'आम्ही शत्रूच्या गोळ्यांचा सामना करू..आम्ही मुक्त झालो आहोत, आम्ही स्वतंत्र राहू'. काकोरीच्या घटनेत सर्व क्रांतिकारक पकडले गेले असतानाही चंद्रशेखर आझाद यांना कोणीही पकडू शकले नाही.
चंद्रशेखर आझाद यांनी संकल्प केला होता की त्यांना कधीही पकडले जाणार नाही आणि ब्रिटिश सरकार त्यांना फाशी देऊ शकणार नाही. त्यामुळे हा संकल्प पूर्ण करण्यासाठी त्यांनी 27 फेब्रुवारी 1931 रोजी अल्फ्रेड पार्क, अलाहाबाद येथे स्वत:वर गोळी झाडून मातृभूमीसाठी बलिदान दिले. आपल्या राष्ट्रीय इतिहासात चंद्रशेखर आझाद यांचे योगदान अमूल्य आहे.