5th October Dolphin Day: भारतात दरवर्षी 5 ऑक्टोबरला राष्ट्रीय डॉल्फिन दिवस साजरा केला जातो. डॉल्फिनच्या संवर्धन आणि संरक्षणाबाबत जागरूकता निर्माण करण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो. गंगा नदीतील डॉल्फिन किंवा प्लॅटनिस्टा गँगेटिका, ज्याला सामान्यतः सुआन्स असेही म्हणतात, ही एक प्रजाती आहे जी नष्ट होण्याचा धोका वाढवते. हे गंगा, ब्रह्मपुत्रा, मेघना आणि कर्णफुली आणि भारत आणि बांगलादेशातील सांगू नद्यांच्या संगमावर आढळते. डॉल्फिनबद्दलच्या 5 मनोरंजक गोष्टी जाणून घेऊया.
1. सर्वात जास्त स्मरणशक्ती: अमेरिकन शास्त्रज्ञांच्या मते, मानवानंतर डॉल्फिन माशांची स्मरणशक्ती सर्वात जास्त असते. एकमेकांपासून विभक्त होऊन 20 वर्षानंतरही, डॉल्फिन अजूनही त्यांच्या पूर्वीच्या साथीदारांच्या शिट्टीसारखा आवाज ओळखतात.
2. तीक्ष्ण मेंदू: डॉल्फिनचा मेंदू सर्वात तीक्ष्ण मानला जातो कारण तो एकाच वेळी अनेक भाषा शिकण्यास सक्षम आहे. यासोबतच अनेक चित्रे एकाच वेळी लक्षात ठेवता आणि ओळखता येतात. ते त्याच्याशी जोडलेल्या प्रत्येक व्यक्तीला चांगले ओळखण्यास सक्षम आहे. ती मानवी भाषा समजते आणि त्यांच्या आदेशाचे पालन करते. ज्याप्रमाणे प्रशिक्षित कुत्रा मानवी सिग्नल समजतो, त्याचप्रमाणे डॉल्फिन ते अनेक पटीने वेगाने पाहतात आणि समजतात.
3. सामाजिक प्राणी: दीर्घ स्मरणशक्तीमुळे, ही एक सामाजिक प्राणी आहे जो नातेसंबंधांची संवेदनशीलता समजते. संशोधकांच्या मते, डॉल्फिनचे हे वैशिष्ट्य त्यांना मानव, चिंपांझी आणि हत्ती यांच्या सांसारिक जीवनाच्या आकलनाच्या जवळ आणते. ते क्लिक आणि शिट्ट्यांच्या भाषेत आपापसात संवाद साधतात. माता वर्षानुवर्षे आपल्या मुलांसोबत राहतात आणि त्यांना महत्त्वाच्या गोष्टी शिकवतात.
4. नावाने हाक मारणारा एकमेव प्राणी: बॉटलनोज डॉल्फिनचा मेंदू माणसासारखा असतो. त्यांची वेगवेगळी नावे आहेत आणि ते एकमेकांना या नावांनी हाक मारतात. मानवांनंतर, ते एकमेव प्राणी आहेत जे एकमेकांना नावाने हाक मारतात. संशोधक स्टेफनी यांचे म्हणणे आहे की, लहान कळपांमध्ये राहणारे हे नर डॉल्फिन एकमेकांना विशेष आवाजाने हाक मारतात आणि शत्रूच्या छावणीतील मादी डॉल्फिनला आकर्षित करण्यासाठी आणि त्यांना आकर्षित करण्यासाठी ते असे करतात.
5. गंगा डॉल्फिन: गंगा डॉल्फिनला भारतातील जलचर प्राणी म्हणून घोषित करण्यात आले आहे. चीनमधील यांगत्से नदीत बाईजी डॉल्फिन, पाकिस्तानमधील सिंधू नदीत भुलन डॉल्फिन आणि दक्षिण अमेरिकेतील अॅमेझॉन नदीत बोटो डॉल्फिन देखील आढळतात, जे नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहेत. समुद्रात डॉल्फिनच्या इतर प्रजाती आहेत. गोड्या पाण्यातील डॉल्फिन अनेक कारणांमुळे धोक्यात आले आहेत. तेल मिळविण्यासाठी शिकार करण्याबरोबरच मच्छिमारांच्या जाळ्यात अडकून त्यांचा मृत्यू होतो. याशिवाय नद्या प्रदूषित होत आहेत आणि बंधारे बांधल्यामुळे त्या एकमेकांपासून विलग होऊन पुनरुत्पादन करू शकत नाहीत.