अवयव दान हे महान गुणवत्तेचे कार्य असल्याचे म्हटले जाते. कारण आपले अवयव दान केल्याने अनेकांचे जीव वाचू शकतात. किंवा काही कारणामुळे त्यांना आयुष्य जगण्याची आणखी एक संधी मिळते. अवयव दान कधीही केले जाऊ शकते. अनेकदा लोक जिवंत असताना अवयव दान करतात. पण तरीही त्याबाबत जनजागृतीचा अभाव आहे. जागतिक अवयव दान दिवस दरवर्षी 13 ऑगस्ट रोजी साजरा केला जातो. हा दिवस साजरा करण्याचा उद्देश लोकांना अवयव दानाबद्दल जागरूक करणे हा आहे. अवयव दान बद्दल महत्वाची माहिती जाणून घेऊया -
अवयव दान दिन साजरा करण्याची सुरुवात कधी झाली?
अवयव दान आणि प्रत्यारोपण 'मानवी अवयवांचे प्रत्यारोपण कायदा 1994' अंतर्गत येते. फेब्रुवारी 1995 पासून कायदेशीररित्या अंमलात आला. यानंतर, 2011 मध्ये कायद्यात सुधारणा करून, ऊतक देखील त्या अंतर्गत आणले गेले. तथापि, आजही देशात अवयव दानाबद्दल लोक फार जागरूक नाहीत. अहवालानुसार, दरवर्षी देशात लाखो लोक शरीराच्या अवयवांना झालेल्या नुकसानीमुळे मरतात.
कोणते अवयव आणि ऊतक दान केले जाऊ शकतात?
सर्वप्रथम, सांगायचे तर अवयव आणि ऊतक दोन्ही भिन्न गोष्टी आहेत. अवयव (organ)आणि उती (tissue)काय आहेत? वास्तविक अवयव हा शरीराचा एक भाग आहे. जे विशिष्ट काम करतात. हृदय, फुफ्फुसे, मूत्रपिंड, यकृत आणि आतडे प्रत्यारोपण आणि अवयवांना दान केले जाऊ शकतात. हाडे, कॉर्निया, हृदयाचे झडप, नसा, त्वचा, रक्तवाहिन्या आणि कंडरा यांसारखे प्रत्यारोपण करता येणारे ऊतक.
कोण कधी दान करू शकतो?
ज्यांना जन्मापासून 65 वर्षे वयापर्यंत ब्रेन डेड घोषित केले जाते त्यांना दान करता येते.
किडनी 6-12 तास
यकृताला 6 तास
हृदयाला 4 तास
स्वादुपिंडासाठी 24 तास
उती सुमारे 4 ते 5 वर्षे संरक्षित केल्या जाऊ शकतात.
जर नैसर्गिक मृत्यू असेल तर कॉर्निया, हृदयाचे झडप आणि हाड दान केले जाऊ शकते. 18 वर्षांखालील मुलांनाही अवयव दान करता येते. परंतु पालकांची परवानगी आवश्यक आहे. दुसरीकडे, जर तुम्ही कर्करोग, एचआयव्ही, मधुमेह, हृदयाचे रुग्ण असाल तर अवयव दान करण्यापूर्वी डॉक्टरांशी नक्की चर्चा करा.