उष्माघात ही उन्हाळ्यातील एक सामान्य समस्या आहे. हे तीव्र सूर्यप्रकाश किंवा उष्णतेच्या दीर्घकाळापर्यंत संपर्कात राहिल्यामुळे होऊ शकते. साधारणपणे घामाच्या रूपात शरीरातून उष्णता बाहेर पडते, परंतु या समस्येमध्ये शरीरातील नैसर्गिक शीतकरण प्रणाली काम करणे थांबवते, ज्यामुळे तापमान 100 डिग्री फॅरेनहाइटच्या पुढे जाऊ शकते. याला उष्माघात म्हणतात. जर शरीराचे तापमान 102 डिग्री फॅरेनहाइटपेक्षा जास्त होऊ लागले, तर ताबडतोब डॉक्टरांशी संपर्क साधणे आवश्यक आहे.
कारण
* तीव्र सूर्यप्रकाश किंवा अति उष्णतेमुळे उष्माघात होतो. यामुळे शरीराचे तापमान सामान्यपेक्षा जास्त होते.
* हे थायरॉईड असंतुलन आणि शरीरातील रक्तातील साखरेची पातळी कमी झाल्यामुळे (विशेषतः मधुमेही रुग्णांमध्ये) होऊ शकते.
* मद्यपान, उच्च रक्तदाब किंवा हृदयविकार यासोबतच अवसादविरोधी औषधांचा नियमित वापर केल्यानेही उष्माघात होऊ शकतो.
लक्षणं
1. डोकेदुखी होणे
2. चक्कर येणे
3. त्वचा आणि नाक कोरडे होणे
4. जास्त घाम येणे
5. स्नायू पेटके आणि कमजोरी
6. उलट्या होणे
7. रक्तदाब वाढणे
8. मूर्च्छा येणे
9. वागणूक बदलणे किंवा चिडचिड होणे.
काय करायचं
उष्माघात टाळण्यासाठी भरपूर पाणी प्या. जर तुम्ही अल्कोहोल घेत असाल तर ते ताबडतोब बंद करा आणि टरबूज, लिंबूपाणी, नारळपाणी, लिची, किवी, काँटालूप, द्राक्षे, ताक इत्यादींचे सेवन करा. रुग्णाला कच्चा आंबा आणि इलेक्ट्रॉलचे द्रावण प्या. चहा आणि कॉफी द्यायला विसरू नका. रुग्णाला थंड पाण्याने आंघोळ द्या.
काळजी घ्या
उन्हाळ्यात जास्त प्रमाणात पाणी प्या. पाण्यात थोडे मीठ मिसळून प्यायल्याने शरीरातील मीठाची कमतरता दूर होत नाही.
तळलेले आणि जड अन्न खाणे टाळा. याशिवाय उन्हाळ्यात बाहेरचे खाणे टाळावे. उष्माघाताच्या रुग्णांना हलका आहार द्यावा.
कडक सूर्यप्रकाशात बाहेर जाणे टाळा. बाहेर जायचेच असेल तर पाण्याची बाटली, लिंबू, छत्री, ग्लुकोज, सनग्लासेस जरूर ठेवा.
उन्हाळ्यात लिंबू आणि साखर-मीठ मिसळून थंड पाणी प्यायल्याने उष्माघाताचा धोका कमी होतो.
दह्याचे सेवन जरूर करा. तहान लागली नाही तरी पाणी प्यायचे आणि उष्माघाताच्या रुग्णाला दर दोन-तीन तासांनी ताक देत राहा. त्यामुळे उष्णतेचा प्रभाव कमी होईल आणि रुग्ण हळूहळू बरा होऊ लागेल.