Herpes नागीण आजार लक्षणे, कारणे आणि उपचार

Herpes असे अनेक रोग आहेत, ज्याचे कारण कमकुवत प्रतिकारशक्ती आहे. कमकुवत प्रतिकारशक्तीमुळे संसर्ग, ताप आणि सर्दी होते. त्यामुळे शिंगल्सचा धोकाही वाढतो. हा आजार साधारणपणे 50 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांना बळी पडतो.

शिंगल्स हा संसर्ग आहे. कांजिण्या व्हॅरिसेला झोस्टर (Varicella Zoster) या विषाणूमुळे शिंगल्स होतो. यामध्ये तुम्हाला लहानपणी चिकन पॉक्सचा त्रास झाला असेल किंवा हा विषाणू तुमच्या शरीरात वैद्यकीयदृष्ट्या प्रवेश केला असण्याची शक्यता आहे.

शिंगल्स (हर्पीस झोस्टर herpes zoster) हा एक विषाणूजन्य संसर्ग आहे ज्यामुळे त्वचेवर वेदनादायक पुरळ किंवा फोड येतात. हे व्हेरिसेला-झोस्टर विषाणूमुळे होते, जो त्याच विषाणूमुळे कांजण्या होतो. पुरळ अनेकदा तुमच्या शरीराच्या एका भागात पुरळ किंवा फोडांच्या पट्टीच्या रूपात दिसून येते.

शिंगल्स हा त्याच विषाणूमुळे होतो ज्यामुळे चेचक किंवा चिकनपॉक्स होतो. शिंगल्सला सामान्यतः दाद म्हणतात. यामुळे, ज्यांना याआधी चिकन पॉक्सचा त्रास झाला असेल अशा लोकांना जास्त धोका आहे, अशा स्थितीत आपली रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होताच ती पुन्हा सक्रिय होते.

सोप्या भाषेत, हा विषाणू मज्जातंतूंच्या नोड्समध्ये जाऊन झोपून जातो. आपल्या शरीरात अनेक नर्व्ह गँगलियन्स असतात, ते स्लीप मोडमध्ये जातात आणि जेव्हा हे व्हायरस त्या स्लीप मोडमधून जागे होतात तेव्हा ते वेगाने वाढू लागतात. त्यामुळे शरीरावर छोटे-छोटे फोड येऊ लागतात. या स्थितीमुळे शरीरावर पुरळ उठू लागते.

कारण काय-

शिंगल्स येण्याची अनेक कारणे असू शकतात, जसे की जेव्हा शरीरात काही ताण असतो, जसे की कोविडच्या दिवसांत, आपण पाहिले की हे खूप सामान्य झाले आहे. लोकांमध्ये कोणत्याही प्रकारचा मानसिक किंवा शारीरिक ताण तो वाढतो किंवा म्हातारपण किंवा यामागे दुसरे काही कारण असू शकते. औषधांच्या दुष्परिणामांमुळेही असे होण्याची शक्यता असते.

एकापेक्षा जास्त वेळा शिंगल्स येऊ शकतात का? 

होय कोणालाही एकापेक्षा जास्त वेळा शिंगल्स येऊ शकतात. शिंगल्सबद्दलची सर्वात मोठी मिथक म्हणजे ती एकदाच होऊ शकते. हे खरे नाही. पुन्हा शिंगल्स आल्यास त्याच ठिकाणी पुरळ सहसा येत नाही.

शिंगल्स होण्यामागील कारण?

शिंगल्स व्हेरिसेला-झोस्टर विषाणूमुळे होतो, त्याच विषाणूमुळे कांजण्या होतात.

शिंगल्सची लक्षणे काय आहेत?

शिंगल्सच्या सुरुवातीच्या लक्षणांमध्ये हे समाविष्ट असू शकते-

ताप

थंडी

डोकेदुखी

थकवा

प्रकाशाची संवेदनशीलता

पोट बिघडणे

इतर चिन्हे आणि लक्षणे जी सुरुवातीच्या लक्षणांनंतर काही दिवसांनी दिसू शकतात त्यात हे समाविष्ट असू शकते- 

त्वचेच्या भागात खाज सुटणे, मुंग्या येणे किंवा जळजळ होणे.

प्रभावित भागात आपल्या त्वचेवर लालसरपणा.

त्वचेच्या छोट्या भागात पुरळ उठणे.

द्रवाने भरलेले फोड फुटणे आणि खरुज तयार होणे.

प्रभावित त्वचेच्या भागात सौम्य ते तीव्र वेदना.

50 आणि त्याहून अधिक वयाच्या लोकांना जास्त धोका का असतो?

प्रथम ज्याला कांजिण्या (चिकनपॉक्स) झाला आहे त्याकडे आधीच हा विषाणू आहे ज्यामुळे शिंगल्स होऊ शकतात. काही लोकांना कांजिण्या झाल्या आहेत आणि त्यांना ते आठवत नाही किंवा ते लक्षात येत नाही. कोणत्याही प्रकारे, व्हायरस पुन्हा सक्रिय झाल्यास त्यांना शिंगल्स विकसित होऊ शकतात, त्यांना कितीही निरोगी वाटत असले तरीही.

कमकुवत प्रतिकारशक्ती असलेल्या लोकांना नागीण (शिंगल्स) होण्याचा धोका जास्त असतो. आणि वयानुसार रोगप्रतिकारक शक्ती नैसर्गिकरित्या कमकुवत होत असल्याने, वयाच्या 50 नंतर लोकांना अधिक धोका असतो. वृद्धांना पोस्ट-हर्पेटिक न्यूराल्जिया (PHN) सारख्या गुंतागुंत होण्याचा धोका वाढतो.

नागीण (हर्पीस) संसर्गजन्य आहे का?

नागीण (शिंगल्स) कारणीभूत असलेला विषाणू जेव्हा तुम्हाला कांजिण्याने संक्रमित होतो तेव्हा शरीरात आधीपासूनच असतो. पुन्हा सक्रिय होईपर्यंत ते निष्क्रिय राहते. म्हणून आपण ते इतरांना देऊ शकत नाही. 

तथापि त्यांना कांजिण्या झाल्या नसल्यास किंवा त्यापासून संरक्षण नसल्यास ते इतरांना संक्रमित करू शकते. एखाद्या व्यक्तीचा नागीण (शिंगल्स) असलेल्या व्यक्तीच्या फोडांच्या थेट संपर्कात आल्यास, विषाणूचा प्रसार होऊ शकतो आणि त्याचा परिणाम कांजण्या देखील होऊ शकतो.

नागीण पुरळ किती काळ टिकतात?

नागीण (शिंगल्स) सहसा वेदनादायक पुरळ निर्माण करतात जे 10 ते 15 दिवसांत अनेकदा फोड आणि खरुज होतात आणि 2 ते 4 आठवड्यांत साफ होतात. पुरळ सामान्यतः शरीराच्या किंवा चेहऱ्याच्या एका बाजूला दिसून येते. पुरळ दिसण्याच्या 48-72 तास आधी लोकांना पुरळ भागात वेदना, खाज सुटणे, मुंग्या येणे किंवा बधीरपणा जाणवू शकतो.

नागीण (शिंगल्स) टाळण्यासाठी सर्वोत्तम मार्ग कोणते आहेत?

लसीकरणामुळे नागीण (शिंगल्स) टाळण्यासाठी मदत होऊ शकते. नागीण (शिंगल्स) आणि त्याच्या प्रतिबंधाबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी तुमच्या डॉक्टरांशी बोला.

नागीण (शिंगल्स) वर उपचार कसे करावे?

उपचारांमुळे आजाराची तीव्रता आणि कालावधी कमी होऊ शकतो आणि तुमच्या लक्षणांवर अवलंबून, व्हायरस कमकुवत करणे आणि/किंवा वेदना कमी करणे समाविष्ट असू शकते. तुम्हाला नागीण (शिंगल्स) आहे असे वाटत असल्यास, कृपया शक्य तितक्या लवकर तुमच्या डॉक्टरांशी बोला. तुमच्या लक्षणांची तीव्रता आणि कालावधी कमी करण्यासाठी ते योग्य औषधे लिहून देऊ शकतात.

सामान्य सल्ला-

संसर्गाचा धोका कमी करण्यासाठी पुरळ स्वच्छ आणि कोरडी ठेवा.

सैल कपडे घाला.

दिवसातून अनेक वेळा कोल्ड शेक घ्या.