पंजाब दौऱ्यात पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या ताफ्याला उड्डाणपुलावर 15 ते 20 मिनिटे थांबावे लागले. वास्तविक, काही आंदोलकांनी रास्ता रोको केल्याने पंतप्रधानांचा ताफा बराच वेळ पुढे जाऊ शकला नाही. पंतप्रधानांच्या सुरक्षेतील या त्रुटींनंतर पुन्हा एकदा पंतप्रधानांच्या सुरक्षेची चर्चा होत आहे. आम्ही तुम्हाला सांगतो की पंतप्रधानांना विशेष SPG संरक्षण मिळते, जे पंतप्रधानांचे संरक्षण करते.
ही सुरक्षा देखील झेड प्लस आणि सीआरपीएफ सुरक्षेपेक्षा खूप वेगळी आहे जी देशाच्या पंतप्रधानांना दिली जाते. अशा परिस्थितीत, एसपीजी सुरक्षेमध्ये काय विशेष आहे आणि ते सामान्य सुरक्षेपेक्षा वेगळे कसे आहे हे जाणून घ्या. पंतप्रधानांच्या सुरक्षेशी संबंधित सर्व काही जाणून घ्या.
SPG संरक्षण कोणाला मिळते?
तसे, देशाचे पंतप्रधान, देशाचे माजी पंतप्रधान आणि त्यांच्या कुटुंबियांना SPG संरक्षण उपलब्ध आहे. मात्र, अलीकडेच काँग्रेसच्या अनेक नेत्यांकडून ही सुरक्षा काढून घेण्यात आली असून, त्यानंतर पंतप्रधान हे एकमेव व्यक्ती आहेत ज्यांना एसपीजी सुरक्षा देण्यात आली आहे. फेब्रुवारी 2020 मध्ये संसदेत विचारलेल्या प्रश्नात तत्कालीन केंद्रीय गृह राज्यमंत्री जी. किशन रेड्डी यांनी सांगितले होते की, सध्या फक्त एकाच व्यक्तीला एसपीजी संरक्षण मिळाले आहे. मात्र, केंद्रीय गृहराज्यमंत्री रेड्डी यांनी कोणाचेही नाव घेतले नाही.
झेड प्लस वगैरे पेक्षा वेगळे कसे आहे?
आम्ही तुम्हाला सांगतो की देशातील प्रतिष्ठित व्यक्तींना सरकारकडून सुरक्षा पुरवली जाते, ज्यामध्ये अनेक स्तरांची सुरक्षा समाविष्ट असते. सुरक्षेच्या या स्तरांमध्ये सर्वात वरची SPG सुरक्षा असते, जी केवळ पंतप्रधानांना उपलब्ध असते आणि यामध्ये अनेक सैनिक पंतप्रधानांचे संरक्षण करतात. यानंतर झेड प्लस सुरक्षेचा क्रमांक येतो, ज्यामध्ये कोणत्याही व्यक्तीच्या सुरक्षेसाठी 55 कर्मचारी तैनात असतात. त्याचवेळी झेड सुरक्षेत 22 सुरक्षा कर्मचारी, वाय सुरक्षेत 11 आणि एक्समध्ये 2 सुरक्षा कर्मचारी तैनात आहेत.
SPG संरक्षण म्हणजे काय?
देशाची सुरक्षा एजन्सी NSG, ITBP आणि CRPF प्रमाणे SPG ही देखील एक सुरक्षा एजन्सी आहे. देशाच्या महत्त्वाच्या पदांवर बसलेल्या मान्यवरांना सुरक्षा प्रदान करणे हे त्याचे काम आहे. आता पंतप्रधानांच्या संरक्षणाची जबाबदारी एसपीजीकडे आहे. सध्या एसपीजीमध्ये सुमारे 3000 जवान आहेत. ते विशेष प्रशिक्षित आहेत आणि शस्त्रास्त्रांच्या बाबतीतही त्यांच्याकडे प्रगत शस्त्रे आहेत आणि ते पंतप्रधानांच्या सुरक्षेसाठी सदैव तत्पर असतात.
ते कसे तयार झाले?
1981 पूर्वी भारताच्या पंतप्रधानांच्या निवासस्थानाच्या सुरक्षेची जबाबदारी दिल्ली पोलिसांच्या पोलिस उपायुक्तांकडे होती. यानंतर सुरक्षेसाठी एसटीएफची स्थापना करण्यात आली. तथापि, 1984 मध्ये माजी पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांच्या हत्येनंतर, एक समिती स्थापन करण्यात आली आणि 1985 मध्ये एक विशेष युनिट स्थापन करण्यात आली, ज्याला विशेष संरक्षण युनिट असे नाव देण्यात आले. या युनिटला पंतप्रधानांच्या सुरक्षेची जबाबदारी मिळाली. आता हे युनिट देशातील अनेक लोकांना विशेष संरक्षण देते.
एसपीजी सुरक्षा विशेष का आहे?
एसपीजी सुरक्षेबद्दल बोलायचे तर, एसपीजी कमांडोना फिजिकल, शूटिंग, वॉर, प्रॉक्सिमिटी प्रोटेक्शन (क्लोज सिक्युरिटी स्ट्रॅटेजी) चे विशेष प्रशिक्षण दिले जाते. पंतप्रधानांच्या सुरक्षेत गुंतलेले सुरक्षा कर्मचारी बिझनेस सूट, स्पेशल ग्लासेस, कम्युनिकेशन इअरपीस परिधान करतात. याशिवाय कमांडोना खास बंदुका दिल्या जातात, त्या अतिशय अत्याधुनिक गन असून त्या खास तयार केल्या जातात. कमांडो त्यांच्या सुरक्षिततेसाठी कमी वजनाचे बुलेटप्रूफ जॅकेट देखील घालतात आणि सहकारी कमांडोशी संवाद साधण्यासाठी इअर प्लग किंवा वॉकी-टॉकी वापरतात.
पंतप्रधान कुठे जात असतील तर तिथल्या सुरक्षेची जबाबदारीही एसपीजीची असते. त्यावेळी ते स्थानिक पोलिसांच्या मदतीने पंतप्रधानांचे संरक्षण करतात. यादरम्यान, ते प्रथम मार्ग, घटनास्थळाच्या सुरक्षेची माहिती घेतात आणि संपूर्ण व्यवस्था पाहिल्यानंतर पंतप्रधान तेथे पोहोचतात.