APJ Abdul Kalam Birthday : मिसाईल मॅन डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम यांचे जीवन परिचय

APJ Abdul Kalam Birthday2024: आज भारताचे 11 वे राष्ट्रपती आणि महान शास्त्रज्ञ डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम यांची जयंती आहे. दरवर्षी 15 ऑक्टोबर रोजी डॉ. अब्दुल कलाम यांचा जन्मदिवस विद्यार्थी दिन म्हणून साजरा केला जातो. डॉ. कलाम यांनी विद्यार्थी आणि शिक्षणासाठी केलेल्या प्रयत्नांमुळे त्यांचा सन्मान करण्यासाठी या दिवशी जागतिक विद्यार्थी दिन साजरा केला जातो. कलाम साहेब मिसाईल मॅन म्हणून जगभर प्रसिद्ध आहेत.

रामेश्वरममध्ये जन्मलेल्या कलाम यांना बालपणी पायलट व्हायचे होते पण कौटुंबिक कारणांमुळे ते शक्य झाले नाही. निराश कलाम ऋषिकेशला गेले, तिथे त्यांची भेट स्वामी शिवानंदांना झाली. त्यांच्या शिक्षणानंतर आणि मार्गदर्शनानंतर कलाम साहेबांनी वैज्ञानिक होण्याचा निर्णय घेतला. डॉ.कलाम हे एक शास्त्रज्ञ बनले ज्यांनी संपूर्ण जगात भारताचा गौरव केला. भारत क्षेपणास्त्र कार्यक्रमात आघाडीवर असलेल्या देशांपैकी एक बनण्यात त्यांचे मोठे योगदान होते.

त्यांचे विचार आणि त्यांनी दिलेले अनमोल शब्द हे प्रत्येक विद्यार्थी, तरुण आणि किशोरवयीन मुलांसाठी प्रेरणादायी आहेत. 

अब्दुल कलाम हे भारताचे अकरावे आणि पहिले गैर-राजकीय राष्ट्रपती होते, ज्यांना तंत्रज्ञान आणि विज्ञानातील त्यांच्या विशेष योगदानामुळे हे पद मिळाले. ते एक अभियंता आणि शास्त्रज्ञ होते, कलाम जी 2002-07 पर्यंत भारताचे राष्ट्रपतीही होते. राष्ट्रपती झाल्यानंतर कलामजी हे सर्व देशवासीयांच्या दृष्टीने अत्यंत आदरणीय आणि कर्तृत्ववान व्यक्ती आहे.

कलाम जी यांनी जवळपास चार दशके वैज्ञानिक म्हणून काम केले आहे, ते अनेक प्रतिष्ठित संस्थांचे प्रशासकही राहिले.

अब्दुल कलाम जन्म आणि शैक्षणिक जीवन - कलाम यांचा जन्म 15 ऑक्टोबर 1931 रोजी धनुष्कोडी गावात रामेश्वरम, तामिळनाडू येथे एका मच्छीमार कुटुंबात झाला होता, ते तमिळ मुस्लिम होते. त्यांचे पूर्ण नाव डॉ अवुल पाकीर जैनउल्लाब्दीन अब्दुल कलाम आहे. त्यांच्या वडिलांचे नाव जैनुलाब्दीन होते. ते एका मध्यमवर्गीय कुटुंबातील होते. वडील मच्छीमारांना बोट देऊन घर चालवत असत. 

बाल कलाम यांनाही त्यांच्या शिक्षणासाठी खूप संघर्ष करावा लागला. ते घरोघरी वर्तमानपत्रे वाटायचे आणि त्या पैशातून शाळेची फी भरायचे. अब्दुल कलामजी यांनी त्यांच्या शिस्त, प्रामाणिकपणा आणि उदार स्वभावाने जगण्याची शिकवण त्यांना वडिलांकडून मिळाली. त्यांच्या आईची देवावर अपार श्रद्धा होती. कलामजींना 3 मोठे भाऊ आणि 1 मोठी बहीण होती. या सर्वांशी त्यांचे अतिशय जवळचे नाते होते.

अब्दुल कलाम यांचे सुरुवातीचे शिक्षण रामेश्वरम प्राथमिक शाळेत झाले. 1950 मध्ये कलाम यांनी बीएससीची परीक्षा st. Joseph’s college येथून पूर्ण केली. यानंतर त्यांनी 1954-57 मध्ये मद्रास इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (एमआयटी) मधून एरोनॉटिकल इंजिनिअरिंगमध्ये डिप्लोमा केला. लहानपणी फायटर पायलट होण्याचे त्यांचे स्वप्न होते. पण हे स्वप्न काळानुसार बदलले.

कलाम यांच्या कारकिर्दीची सुरुवात –1958 मध्ये कलाम जी डी.टी.डी. आणि पी. मधील तांत्रिक केंद्रात वरिष्ठ शास्त्रज्ञ म्हणून काम करू लागले. येथे राहून त्यांनी prototype hover craft साठी तयार केलेल्या वैज्ञानिक संघाचे नेतृत्व केले. आपल्या कारकिर्दीच्या सुरुवातीला अब्दुल कलामजींनी भारतीय लष्करासाठी एक छोटे हेलिकॉप्टर डिझाइन केले होते.

1962 मध्ये अब्दुल कलाम यांनी संरक्षण संशोधन सोडून भारताच्या अंतराळ संशोधनात काम करायला सुरुवात केली. 1962 ते 82 या काळात त्यांनी या संशोधनाशी संबंधित अनेक पदे भूषवली. 1969 मध्ये, कलाम भारताच्या पहिल्या SLV-3 (रोहिणी) च्या वेळी इस्रोचे प्रकल्प प्रमुख बनले.

अब्दुल कलाम यांच्या नेतृत्वाखाली 1980 मध्ये रोहिणीची पृथ्वीजवळ यशस्वीपणे स्थापना झाली. त्यांच्या महत्त्वपूर्ण योगदानाबद्दल, त्यांना 1981 मध्ये भारत सरकारने भारताच्या राष्ट्रीय पुरस्कारांपैकी एक पद्मभूषण देऊन सन्मानित केले. अब्दुल कलाम यांनी आपल्या यशाचे श्रेय नेहमी आपल्या आईला दिले. ते म्हणाले की त्यांच्या आईनेच त्यांना चांगले आणि वाईट समजून घ्यायला शिकवले. ते म्हणायचे, “माझा अभ्यासाकडे असलेला कल पाहून आईने मला एक छोटा दिवा आणून दिला, जेणेकरून मी रात्री अकरा वाजेपर्यंत अभ्यास करू शकेन. आईने मला साथ दिली नसती तर मी इथपर्यंत पोहोचू शकलो नसतो.

अग्नी, पृथ्वी आणि आकाशच्या लॉन्चिंगमध्ये कलाम यांची फार महत्त्वाची भूमिका होती. 1992 मध्ये, एपीजे अब्दुल कलामजी संरक्षण मंत्र्यांचे विज्ञान सल्लागार आणि सुरक्षा संशोधन आणि विकास विभागाचे सचिव बनले. 1999 पर्यंत त्यांनी या पदावर काम केले. 

 एपीजे अब्दुल कलाम यांना मुलांबद्दल खूप आपुलकी आहे. आपल्या देशातील तरुणांना ते नेहमीच चांगले धडे देत आले आहेत, तरुणांची इच्छा असेल तर संपूर्ण देश बदलू शकतो, असे ते म्हणायचे. देशातील सर्व लोक त्यांना 'मिसाईल मॅन' या नावाने संबोधतात. डॉ एपीजे कलाम यांना भारतीय क्षेपणास्त्रांचे जनक म्हणून ओळखले जाते. कलाम जी हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती आहेत,

पद सोडल्यानंतरचा प्रवास- राष्ट्रपतीपद सोडल्यानंतर कलाम भारतीय अंतराळ विज्ञान आणि तंत्रज्ञान संस्थेचे तिरुवनंतपुरमचे कुलपती झाले. तसेच अण्णा विद्यापीठाचे एरोस्पेसअभियांत्रिकी महाविद्यालयात प्राध्यापक झाले. याशिवाय त्यांना देशातील अनेक महाविद्यालयांमध्ये व्हिजिटिंग प्रोफेसर म्हणून बोलावण्यात आले.

अब्दुल कलामांना मिळालेले पुरस्कार व सन्मान

1981 : पद्मभूषण

1990 : पद्मविभूषण

1997 : भारतरत्‍न

1997 : इंदिरा गांधी राष्ट्रीय एकात्मता पुरस्कार

1998 : वीर सावरकर पुरस्कार

2000 : रामानुजन पुरस्कार

2007 : किंग्ज चार्ल्स (दुसरा) पदक

2007 : ब्रिटन येथील वॉल्व्हरहॅम्प्टन विद्यापीठाची डॉक्टर ऑफ सायन्स ही मानद पदवी

2008 : सिंगापूर येथे डॉक्टर ऑफ इंजिनिअरिंग ही मानद पदवी

2009 : अमेरिकन सोसायटी ऑफ मेकॅनिकल इंजिनिअर्सचे हूव्हर पदक

2010 : वॉटर्लू विद्यापीठाची डॉक्ट ऑफिंजिनिअरिंग ही मानद पदवी

2011 : न्य़ूयॉर्कच्या आयईईई या संस्थेचे सभासदत्व

2012 : आऊटलुक इंडियाच्या ‘द ग्रेटेस्ट इंडियन’ या आंतरराष्ट्रीय सर्वेक्षणामध्ये कलाम दुसऱ्या क्रमांकावर होते.

2015 सप्टेंबर : बंगालच्या उपसागरात ओरिसाच्या किनाऱ्याजवळ असलेल्या व्हीलर आयलंडचे प्रचलित नाव बदलून ते अब्दुल कलाम बेट असे करण्यात आले.

एपीजे अब्दुल कलाम यांचे निधन-  27 जुलै 2015 रोजी शिलाँगला IIM मध्ये एका कार्यक्रमादरम्यान अब्दुल कलाम साहेबांची तब्येत बिघडली होती, ते तिथल्या एका कॉलेजमध्ये मुलांना लेक्चर देत होते, तेवढ्यात अचानक ते पडले. त्यानंतर त्यांना शिलाँग येथील रुग्णालयात दाखल करण्यात आले आणि त्यांची प्रकृती चिंताजनक असल्याने त्यांना आयसीयूमध्ये ठेवण्यात आले. त्यानंतर त्यांनी अखेरचा श्वास घेऊन जगाचा निरोप घेतला.

या दुःखद वृत्तानंतर सात दिवसांचा राजकीय दुखवटा जाहीर करण्यात आला. वयाच्या 84 व्या वर्षी त्यांनी जगाचा निरोप घेतला. त्यांच्या मृत्यूनंतर, 28 जुलै रोजी, त्यांना गुवाहाटीहून दिल्लीत आणण्यात आले, तेथे त्यांना दिल्लीतील घरी जनतेच्या दर्शनासाठी ठेवण्यात आले. इथे सगळे बडे नेते आले आणि त्यांना श्रद्धांजली वाहिली. यानंतर त्यांना एअरबसने त्यांच्या गावी नेण्यात आले. 30 जुलै 2015 रोजी कलाम यांच्यावर त्यांच्या मूळ गावी रामेश्वरमजवळ अंत्यसंस्कार करण्यात आले.

अब्दुल कलाम साहेब ज्यांना मिसाईल मॅन म्हटले जाते, त्यांनी प्रत्येक युगात देशाची सेवा केली, त्यांच्या ज्ञानातून त्यांनी देशाला अनेक क्षेपणास्त्रे दिली आणि देशाला शक्तिशाली बनवले.

भारत सुरक्षित व्हावा या उद्देशाने त्यांनी पृथ्वी, अग्नी अशी क्षेपणास्त्रे दिली. ज्ञानविज्ञान क्षेत्रात प्रसिद्ध असलेल्या कलाम साहेबांनी देशाला शक्तिशाली आणि स्वावलंबी बनवले. त्यांनी देशाला तत्वज्ञानात स्वावलंबी बनवले.

Edited by - Priya Dixit