दरवर्षी श्रावण कृष्ण अष्टमीच्या दिवशी श्री कृष्ण जन्माष्टमी हा सण भगवान श्री कृष्णाचा वाढदिवस म्हणून साजरा केला जातो.हा सण जगभर संपूर्ण श्रद्धेने आणि भक्तीने साजरा केला जातो.श्रीकृष्ण युगा- युगापासून आपल्या श्रद्धेचे केंद्र आहेत. कधी ते यशोदा मैयाचे लाल असतात, तर कधी ब्रजचा खोडकर कान्हा.जन्माष्टमी केवळ भारतातच नव्हे तर परदेशात स्थायिक झालेले भारतीय देखील पूर्ण श्रद्धेने आणि उत्साहाने साजरी करतात.असे मानले जाते की जन्माष्टमी व्रताची पूजा केल्याने व्यक्ती मोक्षाला प्राप्त होतो आणि व्यक्ती वैकुंठ धाम मिळवतो.
जन्माष्टमी कधी आणि का साजरी करतात - भगवान श्री कृष्णाच्या जयंतीचा दिवस मोठ्या थाटामाटात आणि उत्साहात साजरा केला जातो.श्रीकृष्ण देवकी आणि वासुदेव यांचे 8 वे पुत्ररत्न असे. मथुरा शहराचा राजा कंस होता जो अत्यंत अत्याचारी होता. त्याचे अत्याचार दिवसेंदिवस वाढत होते.एकदा आकाशातून आकाशवाणी झाली की त्याची बहीण देवकीचा 8 वा मुलगा त्याचे वध करेल. हे ऐकून कंसाने आपली बहीण देवकी हिला पती वासुदेवसह अंधार कोठडीत ठेवले. कंसाने कृष्णाच्या आधी देवकीच्या 7 मुलांना मारले.
जेव्हा देवकीने श्री कृष्णाला जन्म दिला, तेव्हा भगवान विष्णूने वासुदेवाला आदेश दिले की ते श्रीकृष्णाला गोकुळात यशोदा माता आणि नंद बाबांकडे घेऊन जावं, तिथे ते आपल्या मामा कंसपासून सुरक्षित राहतील.यशोदा माता आणि नंद बाबांच्या देखरेखीखाली श्री कृष्णाचे संगोपन झाले. कृष्णाच्या जन्माच्या आनंदात तेव्हापासून दरवर्षी जन्माष्टमीचा सण साजरा केला जातो. जन्माष्टमी सण भगवान श्री कृष्णाचा वाढदिवस म्हणून साजरा केला जातो, हा सण रक्षाबंधन नंतर येणाऱ्या अष्टमी तिथीला साजरा केला जातो.
जन्माष्टमीची तयारी- श्री कृष्ण जन्माष्टमीच्या दिवशी मंदिरांची विशेष आरास केली जाते. जन्माष्टमीला संपूर्ण दिवस उपवास करण्याचा नियम आहे.जन्माष्टमीच्या दिवशी प्रत्येक जण दुपारी 12 पर्यंत उपवास करतात.या दिवशी मंदिरां मध्ये झांकी सजवतात आणि भगवान श्रीकृष्ण झोपाळ्यावर बसलेले असतात आणि रासलीला आयोजित केली जाते. घरांमध्ये बाल कृष्णाची मूर्ती पाळण्यात ठेवून आणि भजन करून हा पर्व साजरा करतात. या दिवशी सर्व प्रकारची हंगामी फळे, दूध, लोणी, दही, पंचामृत, धणे, सुकामेवा ची पंजरी,हलवा,अक्षत,चंदन,रोली,गंगाजल, तुळस,खडीसाखर,इत्यादी देवाला नैवेद्य अर्पण करून रात्री 12:00 वाजता पूजा करतात.
दही-हंडी/मटकी फोड स्पर्धा-
जन्माष्टमीच्या दिवशी देशात अनेक ठिकाणी दही-हंडी स्पर्धा आयोजित केली जाते.सर्व ठिकाणचे बाल-गोविंदा दही-हंडी स्पर्धेत सहभागी होतात.ताक-दही इत्यादीने भरलेली मटकी दोरीच्या मदतीने आकाशात टांगली जाते आणि ही मटकी फोडण्याचा प्रयत्न बाल-गोविंदांकडून केला जातो.दही-हंडी स्पर्धेत विजेत्या संघाला योग्य बक्षिसे दिली जातात.मटकी फोडण्यात विजयी संघ बक्षिसांचा हक्कदार असतो.
निष्कर्ष- जन्माष्टमीच्या दिवशी उपवास करण्याचा कायदा आहे. एखाद्याच्या क्षमतेनुसार फळे खावीत.कोणताही देव आपल्याला उपाशी राहण्यास सांगत नाही,आपण आपल्या श्रद्धेनुसार उपवास करावे.दिवसभर काहीही न खाल्ल्याने आपल्या आरोग्यावर त्याचा वाईट परिणाम होतो.म्हणूनच आपण श्रीकृष्णाचे संदेश आपल्या जीवनात स्वीकारले पाहिजेत.धार्मिक श्रद्धेच्या या सणात अवघा भारत देशभक्तीने चिंब भिजतो.