Dhanurmas 2021: दरवर्षी धनुर्मास असेल तर मांगलिक कामांवर बंदी आहे. यंदा 16 डिसेंबरपासून धनुसंक्रांतीला सुरुवात होत असून, यासोबतच धनुर्मासमासही एक महिना लागणार आहे. धनुर्मासात सूर्यदेवाची गती कमी होईल, त्यामुळे त्याचा प्रभावही कमी होईल. आज आपण सांगूया की खरमास हे नाव कसे पडले? याला धनुर्मास का म्हणतात? त्याच्याशी संबंधित सूर्यदेवाची पौराणिक कथा आहे, ज्यामध्ये त्याचे वर्णन आढळते. देव की एक पौराणिक कथा आहे, त्याचे वर्णन सूर्यकथा आहे.
धनुर्मासाची कथा
पौराणिक कथेनुसार सूर्यदेव नेहमी गतीमध्ये असतात. त्यांच्या गतिमान अस्तित्वामुळे संपूर्ण सृष्टीही गतिमान राहते. सर्व सजीवांना त्यांच्या उर्जेतून ऊर्जा मिळते, झाडे, वनस्पतींना जीवन मिळते. जर ते गतिहीन झाले, म्हणजे ते कुठेही राहिले, तर मोठी समस्या निर्माण होईल. या कारणास्तव सूर्यदेव नेहमी सात घोड्यांच्या रथावर स्वार होऊन प्रदक्षिणा करीत असतात.
सूर्यदेवाच्या रथाचे घोडे सतत धावल्यामुळे थकतात. हे पाहून सूर्यदेवाला दया आली. तलावाच्या काठी त्याने रथ थांबवला आणि घोड्यांना पाणी प्यायला सोडले. सात घोडे पाणी पिऊन विश्रांती घेऊ लागले. पण अडचण अशी होती की सूर्यदेव एका ठिकाणी राहू शकत नव्हते.
तेव्हाच योगायोगाने दोन खार (गाढवे) त्या तलावाच्या काठी भेटतात. सूर्यदेव त्या दोन गाढवांना आपल्या रथात बसवतात आणि त्यांना प्रदक्षिणा करण्यासाठी बाहेर घेऊन जातात. आता गाढवाचा वेग घोड्यासारखा असू शकत नाही. त्यामुळे सूर्यदेवाची गती मंदावते. सूर्यदेव संपूर्ण महिनाभर गाढवांसह रथावर बसतात, त्यामुळे याला खर महिना (धनुर्मास)म्हणतात.
जेव्हा सूर्यदेव धनुसंक्रांतीपासून मकर संक्रांतीला येतो तेव्हा त्याच्या रथातून खार (गाढव) काढून त्यात सात घोडे जोडले जातात. अशा स्थितीत पुन्हा सूर्यदेवाची गती तीव्र होते, त्याचा प्रभाव वाढतो. अशा प्रकारे खार महिना दिसतो.