Guruvar Vrat गुरुवारचा उपवास अनेकजण ठेवतात. असे मानले जाते की गुरुवारी व्रत केल्यास भगवान विष्णू आणि भगवान बृहस्पती प्रसन्न होतात आणि त्यांचा आशीर्वाद प्राप्त होतो. तसेच लोकांना गुरुवारचे व्रत कसे पाळले जाते आणि या व्रताशी संबंधित अनेक नियम माहित नाहीत. त्यामुळेच त्यांना हे व्रत व्यवस्थित ठेवता येत नाही. आज आम्ही किती गुरुवारचे व्रत पाळावे आणि या उपवासात काय खावे याची माहिती देणार आहोत. सर्वप्रथम जाणून घेऊया कोणत्या लोकांनी हे व्रत ठेवावे.
कोण गुरुवार व्रत करू शकतो ?
ज्यांना भगवान विष्णूची कृपा हवी असेल त्यांनी हे व्रत अवश्य करावे. याशिवाय ज्या लोकांच्या कुंडलीत गुरु ग्रह जड आहे त्यांनीही हे व्रत पाळण्याचा सल्ला दिला जातो. मात्र हे व्रत केवळ काही कारणाने किंवा कृपेनेच ठेवावे असे नाही. मन असले तरी तुम्ही हे व्रत करू शकता. पण लक्षात ठेवा गुरुवारचा उपवास तेव्हाच यशस्वी होतो जेव्हा तुम्ही हे व्रत नियमानुसार ठेवता. आता जाणून घेऊया किती गुरुवार व्रत करावे ते -
गुरुवारी उपवास कधी आणि कसा करावा?
नावाप्रमाणेच हे व्रत गुरुवारी पाळले जाते. उपवासाच्या दिवशी सकाळी लवकर उठून प्रथम स्नान करावे. लक्षात ठेवा आंघोळीच्या पाण्यात थोडी हळद मिसळली पाहिजे.
या दिवशी फक्त पिवळ्या रंगाचे कपडे परिधान करून हळदीचा तिलक लावावा.
मंदिरात जाऊन पूजा करावी. या दिवशी केळीच्या झाडाची विशेष पूजा केली जाते. पूजा करताना केळीच्या झाडावर हरभरा डाळ आणि हळद अर्पित केली जाते.
झाडाजवळ बसून गुरुवारच्या व्रताची कथा वाचावी.
गुरुवारी काय खावे?
गुरुवारच्या उपवासाच्या दिवशी फक्त पिवळ्या रंगाच्या वस्तूच खातात. पूजेनंतर तुम्ही फळे आणि दूध पिऊ शकता. या उपवासात फळे, साबुदाणा, राजगिरी पीठ, बटाटे, शेंगदाणे, बटाट्याच्या चिप्स, बटाटे, रताळे इत्यादी कंद, काजू, डिंक आणि नारळापासून बनवलेल्या पदार्थ, दुधापासून बनवलेल्या मिठाई खाऊ शकता. मात्र यापैकी कोणत्याही पदार्थात धान्य वापरू नये हे लक्षात ठेवा.
उपवास दरम्यान सात्विक अन्न प्रकार
पण सात्विक आहार कसा निवडावा हा मोठा प्रश्न आहे. शास्त्रानुसार दूध, तूप, फळे आणि नट हे सात्विक आहाराच्या श्रेणीत येतात. हे पदार्थ उपवासात वैध आहेत कारण ते देवाला अर्पण केलेल्या वस्तू आहेत.
दुधाचे पदार्थ
याशिवाय वैद्यकीय दृष्टिकोनातूनही हे पदार्थ शरीरातील सात्त्विकता वाढवण्यास उपयुक्त ठरतात. म्हणूनच त्यांचा स्वीकार करणे योग्य मानले जाते. याशिवाय दुधापासून बनवलेले कोणतेही पदार्थही घेता येतात. परंतु याशिवाय इतर कोणतेही अन्न सेवन करणे निषिद्ध मानले जाते.
उपवास करताना कधीही या पदार्थांचे सेवन करू नका
भगवद्गीतेनुसार, मांस, अंडी, आंबट आणि तळलेले मसालेदार आणि शिळे किंवा संरक्षित आणि थंड पदार्थ राजसी-तामसी प्रवृत्तींना प्रोत्साहन देतात. उपवासानुसार मिठाचे सेवन करणेही निषिद्ध आहे, कारण त्यामुळे शरीरात उत्साह निर्माण होतो. त्यामुळे उपवासाच्या वेळी याचे सेवन करू नये.
शारीरिक शुद्धीसाठी हे खा
यासोबतच शारीरिक शुद्धीसाठी तुळशीचे पाणी, आल्याचे पाणी किंवा द्राक्षेही घेऊ शकता. जप करताना ध्यान, सत्संग, दानधर्म आणि धार्मिक मेळाव्यात सहभाग मानसिक शुद्धीसाठी केला पाहिजे.
गुरुवारच्या उपवासात तुम्ही अन्न कधी खाऊ शकता ?
गुरुवारच्या उपवासाच्या दिवशी रात्रीच जेवण केले जाते. या दिवशी फक्त केळी खाल्ली जात नाही हे लक्षात ठेवा. फक्त केळी दान केली जाते.
किती गुरुवारचे उपवास ठेवावेत ?
हे व्रत 16 गुरुवार पाळले जाते आणि 17 व्या गुरुवारी उद्यान केले जाते. तथापि आपली इच्छा असल्यास आपण जीवनभर गुरुवारचा उपवास देखील पाळू शकता.