नीरजा भानोत हे भारतीय इतिहासातील एक नाव आहे, जे प्रत्येक भारतीय अत्यंत अभिमानाने घेतो. आम्ही त्याच नीरजा भानोत बद्दल बोलत आहोत, जी सामान्य मुलींसारखी होती, पण तिची आवड आणि धैर्य इतर मुलींपेक्षा कित्येक पटीने जास्त होते. ज्याने अवघ्या 23 व्या वर्षी अपहरण केलेल्या विमानातून 350 हून अधिक प्रवाशांचे प्राण वाचवून स्वतःचे बलिदान दिले. कदाचित याच कारणामुळे नीरजाची केवळ भारतच नव्हे तर पाकिस्तान आणि अमेरिकन लोकंही आठवण काढतात. आज नीरजा भानोत यांची जयंती आहे. चला तर मग जाणून घेऊया नीरजा भनोत कोण होती आणि लोक तिला का आठवतात?
नीरजा भानोतचे आयुष्य आव्हानांनी भरलेले होते, पण तिने कधीही हार मानली नाही. त्याने आव्हानांचा धैर्याने सामना केला. मात्र, एक आव्हान पेलण्यासाठी तिला आपला जीव द्यावा लागला.
नीरजा भानोत यांचे जीवन
नीरजा भानोत यांचा जन्म 7 सप्टेंबर 1963 रोजी चंदीगड येथे झाला. चंदिगडमध्ये जन्मलेले असल्याने त्यांचे सुरुवातीचे शिक्षणही येथूनच झाले. तथापि, नंतर त्या अभ्यासासाठी मुंबईला गेल्या, कारण त्यांचे वडील हरीश भानोत मुंबईत पत्रकारिता क्षेत्रात कार्यरत होते.
अभ्यासानंतर, कुटुंबातील सदस्यांनी नीरजाचं लग्न लावून दिलं. जेव्हा नीरजाचे लग्न झाले तेव्हा ती 21 वर्षांची होती. लग्नानंतर सासरच्या मंडळींनी हुंडासाठी नीरजावर अत्याचार करण्यास सुरुवात केली. या छळांमुळे नीरजा लग्नाच्या दोन महिन्यांनंतर सासरचे घर सोडून मुंबईला परत आली. यानंतर तिने मॉडेलिंग विश्वात करिअरला सुरुवात केली. या काळात तिला पॅन एम एअरलाइन्समध्ये एअर होस्टेसची नोकरी मिळाली. कदाचित या नोकरीच्या काळात नीरजा शहीद होईल असे कोणालाही वाटले नव्हते.
नीरजाने 350 हून अधिक लोकांचे प्राण वाचवले
5 सप्टेंबर 1986 रोजी म्हणजेच नीरजाच्या 23 व्या वाढदिवसाच्या दोन दिवस आधी नीरजाची ड्युटी पाम एम फ्लाईट 73 मध्ये होती. हे विमान मुंबईहून कराची मार्गे अमेरिकेला जात होते. मुंबईहून उड्डाण केल्यानंतर हे विमान पाकिस्तानच्या कराची येथे थांबले. जिथे दहशतवाद्यांनी हे विमान हायजॅक केले. विमान अपहरण झाल्यानंतर नीरजाने वैमानिकाला याबाबत माहिती दिली, त्यानंतर तो विमान सोडून पळून गेला.
या दरम्यान, दहशतवाद्यांनी पाकिस्तान सरकारवर वैमानिक पाठवण्यासाठी दबाव आणण्यास सुरुवात केली. मात्र, पाकिस्तान सरकारने त्यांच्या मागण्यांना नकार दिला. त्याच वेळी, दहशतवाद्यांनी नीरजा यांना प्रवाशांकडून त्यांचे पासपोर्ट गोळा करण्यास सांगितले, जेणेकरून ते ओळखू शकतील की कोणते प्रवासी अमेरिकन नागरिक आहेत. मात्र, नीरजाने या काळात अमेरिकन नागरिकांचे पासपोर्ट लपवले.
यानंतर, विमानात अंधार झाल्यावर नीरजाने आपत्कालीन गेटमधून प्रवाशांना हळूहळू खाली पाठवले. मात्र, या काळात एक मुलगी विमानात वाचली, बचाव करताना एका दहशतवाद्याने नीरजावर गोळीबार केला. या दरम्यान नीरजा हुतात्मा झाली. शहीद झाल्यानंतर नीरजा 'हीरोइन ऑफ हायजॅक' (heroine of hijack) म्हणून जगात प्रसिद्ध झाली.
अशोक चक्राने सन्मानित केले
या शौर्याबद्दल भारत सरकारने नीरजाला मरणोत्तर अशोक चक्राने सन्मानित केले. यासह, अशोक चक्र, शौर्य पुरस्काराने सन्मानित होणारी ती देशातील पहिली महिला बनली. त्याचबरोबर या शौर्याबद्दल पाकिस्तान सरकारने नीरजाला तमगा-ए-इन्सानियत देऊन सन्मानित केले. अमेरिकेने 2005 मध्ये जस्टिस फॉर क्राइम पुरस्कार प्रदान केला.
नीरजा भानोत वर चित्रपट
2016 मध्ये नीरजा हा चित्रपट प्रदर्शित झाला, हा चित्रपट नीरजा भानोत यांच्या जीवनावर आधारित होता. या चित्रपटाचे दिग्दर्शन राम माधवानी यांनी केले होते. चित्रपटात नीरजाची भूमिका सोनम कपूरने साकारली होती.