Vasant Panchami 2024 वसंत पंचमी हा एक हिंदू सण आहे, जो वसंत ऋतूमध्ये, साधारणपणे फेब्रुवारीमध्ये साजरा केला जातो. या शुभ दिवशी देवी सरस्वतीची पूजा केली जाते, जी ज्ञान, संगीत आणि शिक्षणाची देवी आहे. बसंत पंचमीला श्री पंचमी, ज्ञानपंचमी असेही म्हणतात. हा सण माघ महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या पाचव्या दिवशी येतो. हिंदू परंपरेनुसार, संपूर्ण वर्ष सहा ऋतूंमध्ये विभागले गेले आहे, ज्यात वसंत, ग्रीष्म, वर्षा, शरद, हेमंत आणि शिशिर ऋतु समाविष्ट आहे. या ऋतूंमध्ये वसंत ऋतूला सर्व ऋतूंचा राजा म्हटले जाते आणि म्हणूनच ज्या दिवशी वसंत ऋतु सुरू होतो तो दिवस बसंत पंचमीचा सण म्हणून साजरा केला जातो. यावर्षी 14 फेब्रुवारी 2024 रोजी बसंत पंचमी साजरी होणार आहे. चला जाणून घेऊया बसंत पंचमी का साजरी केली जाते आणि या सणाची सुरुवात कधी झाली.
वसंत पंचमी का साजरी केली जाते?
वसंत पंचमी हा जीवनातील नवीन गोष्टी सुरू करण्याचा शुभ दिवस आहे. गृहप्रवेश करत या दिवशी अनेकजण नवीन घरात प्रवेश करतात, नवीन व्यवसाय सुरू करतात किंवा महत्त्वाचे प्रकल्प सुरू करतात. हा सण समृद्धी आणि सौभाग्याशी संबंधित असतो. बसंत पंचमीने असे मानले जाते की वसंत ऋतु सुरू होतो, जो पिके आणि कापणीसाठी चांगला काळ असतो. हा सण कडाक्याच्या थंडीनंतर वसंत ऋतूचा पहिला दिवस, कापणीचा काळ मानला जातो. भारत हा प्रामुख्याने कृषीप्रधान देश असल्याने, या सणाचे भारतीयांच्या हृदयात खूप महत्त्वाचे स्थान आहे याचा अर्थ असा होतो. या दिवशी माता सरस्वतीचे दर्शन झाले होते, अशी धार्मिक श्रद्धा आहे, त्यामुळे या दिवशी बसंत पंचमीच्या दिवशी सरस्वती देवीची विशेष पूजा केली जाते. माता सरस्वती ही ज्ञान आणि बुद्धीची देवी मानली जाते. बसंत पंचमीच्या दिवशी माता सरस्वती हे ज्ञान, बुद्धी, कला आणि विद्येचे वरदान मानले जाते, म्हणून या दिवशी लोकांनी पिवळ्या रंगाचे कपडे परिधान करून देवी सरस्वतीची पिवळ्या फुलांनी पूजा करावी.
वसंत पंचमीचा उत्सव कसा सुरू झाला?
हिंदू पौराणिक कथेनुसार, असे मानले जाते की भगवान ब्रह्मदेवाने या दिवशी विश्वाची निर्मिती केली. विश्वाची निर्मिती केल्यानंतर त्याने जगाकडे पाहिले तेव्हा त्याला सर्व काही उजाड आणि निर्जन दिसले. कोणीच बोलत नसल्यासारखं वातावरण एकदम शांत वाटत होतं. हे सर्व पाहून ब्रह्माजींचे समाधान झाले नाही, तेव्हा ब्रह्माजींनी भगवान विष्णूंची परवानगी घेतली आणि आपल्या कमंडलूतून पृथ्वीवर पाणी शिंपडले. पाणी शिंपडल्यानंतर एक देवी प्रकट झाली. देवीच्या हातात वीणा होती. भगवान ब्रह्मदेवाने त्याला काहीतरी खेळण्याची विनंती केली जेणेकरून पृथ्वीवरील सर्व काही शांत होऊ नये. त्यामुळे देवी काही संगीत वाजवू लागली. तेव्हापासून ती देवी सरस्वती ऋतु, वाणी आणि ज्ञानाची देवी म्हणून ओळखली जाऊ लागली. तिला वीणा वादिनी म्हणूनही ओळखले जाते. असे मानले जाते की देवी सरस्वतीने वाणी, बुद्धिमत्ता, सामर्थ्य आणि तेज प्रदान केले.