Wada Pav History उंच इमारती आणि मनोरंजन उद्योगाव्यतिरिक्त, मुंबई वडा पावासाठी देखील ओळखली जाते. कोणी मुंबईत जाऊन तिथला वडा पाव खाल्ला नाही तर मुंबईला जाणे व्यर्थ आहे असे म्हणतात. मात्र आता मुंबईचा हा वडा-पाव सर्वत्र मिळतो. शेवटी मुंबईचा भाग कसा बनला याची रंजक कहाणी आहे-
57 साल पुराना है इतिहास
वडापावचा इतिहास फार जुना नाही, जेमतेम 57 वर्षांचा आहे. याचे श्रेय मुंबईतील निम्न मध्यमवर्गीय कुटुंबातील अशोक वैद्य यांना जाते. 1966 मध्ये शिवसेनेने मुंबईत आपले अस्तित्व वाढवायला सुरुवात केली तेव्हा अशोक वैद्यही त्याचे कार्यकर्ते झाले. शिवसेनेचे संस्थापक आणि तत्कालीन प्रमुख बाळासाहेब ठाकरे यांनी आपल्या सर्व कार्यकर्त्यांना उद्योजक होण्याचा सल्ला दिला. कार्यकर्त्यांनी निष्क्रिय बसू नये आणि लहान-मोठी कामे करावीत जेणेकरून त्यांचे कुटुंब आणि पक्षही चालेल, असे ठाकरे यांचे मत होते. यातून प्रेरणा घेऊन वैद्य यांनी दादर रेल्वे स्थानकाच्या बाहेर बटाटा वडा स्टॉल सुरू केला.
वडा आणि पाव एक्सपेरिमेंट
वैद्य यांनी बटाटा वडा विकून आपला उदरनिर्वाह सुरू केला. याच दरम्यान एके दिवशी त्यांनी एक प्रयोग करण्याचा विचार केला. त्यांनी त्याच्या स्टॉलजवळ ऑम्लेट विकणाऱ्या विक्रेत्याकडून काही पाव घेतले आणि चाकूने मधोमध कापले. नंतर बटाटा वडा पावाच्या मध्यभागी ठेवा. महाराष्ट्राच्या पारंपारिक लाल मिरची-लसूण कोरडी-मसालेदार चटणी आणि हिरव्या मिरच्यांसोबत त्यांनी ते लोकांना खायला द्यायला सुरुवात केली. महाराष्ट्रीयन लोकांना मसालेदार पदार्थ आवडतात. त्यामुळे त्याचा प्रयोग लोकांना खूप आवडला. काही दिवसातच अशोक वैद्य यांचा वडा पाव लोकप्रिय होऊ लागला. वडा पाव बनवण्यासाठी तीन प्रकारच्या चटण्या वापरल्या जातात. हिरवी मसालेदार चटणी, गोड चटणी आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे 44 प्रकारचे व्हॅली मसाले, जे या वडापावची चव रसिकांसाठी आणखीनच स्वादिष्ट करतात. हा वडापाव 1978 मध्ये 25 पैशांनी सुरू झाला होता आणि आज त्याची किंमत 30 रुपयांवर पोहोचली आहे.
त्यावेळी शिवसेना कार्यकर्त्यांना सभांमध्ये फक्त वडापाव खाऊ घालण्यात आल्याचे सांगण्यात येते. त्या काळात वडापाव हळूहळू प्रसिद्ध होऊ लागला. कारण ते स्वस्त आणि सर्वसामान्यांसाठी पोट भरणारे होते. 80 च्या दशकात अनेकांनी वडापाव हे उपजीविकेचे साधन म्हणून पाहिले. कारण, मुंबईत गिरण्या बंद होत्या. आपल्या धकाधकीच्या आयुष्यात अशोक वैद्य यांनी अनेकांना धावताना पाहिले होते. काही वर्षांतच इतर अनेकांनीही वडापाव विकायला सुरुवात केली. 1998 मध्ये अशोक वैद्य यांच्या निधनानंतर त्यांचा मुलगा नरेंद्र याने त्यांचा वारसा हाती घेतला. दादर रेल्वे स्थानकापासून सुरू झालेल्या वडा पावने आता महाराष्ट्रातच नव्हे तर संपूर्ण भारतात आपले पाय पसरले आहेत.
70 च्या दशकात वडा पाव फक्त 20 पैशांना मिळत होता. आजही या डिशचा भारतातील सर्वात स्वस्त पदार्थांमध्ये समावेश आहे.
काही वर्षांपूर्वी वडा पावावर 'वडा पाव इंक' नावाचा पाच मिनिटांचा डॉक्युमेंटरी बनवण्यात आला होता, त्याची मुंबई फिल्म फेस्टिव्हलच्या डायमेन्शन्स मुंबई श्रेणीसाठी निवड झाली होती.