अयोध्या- अयोध्येतील बाबरी मशीद पाडल्यानंतर तीन दशकांनंतर, तीर्थक्षेत्रातील लोक सर्व कटुता विसरून पुढे सरसावले आहेत आणि भीती आणि संशयाऐवजी मंगळवार मशिदीच्या विध्वंसाचा तिसावा वर्धापनदिन सामान्य दिवसाप्रमाणे घेत आहेत. बाबरी मशीद विध्वंसाच्या वर्धापनदिनानिमित्त अयोध्येत पूर्वीप्रमाणे पोलीस छावणी आणि चिलखती किल्ला दिसत नाही, मात्र तरीही खबरदारीचा उपाय म्हणून जिल्हा प्रशासनाने 6 डिसेंबर रोजी अयोध्येत बाबरी विध्वंसाच्या वर्षपूर्तीनिमित्त सुरक्षा व्यवस्था चोख ठेवली आहे.
अयोध्येतील वातावरणात बदल असा आहे की, 6 डिसेंबरला ना विश्व हिंदू परिषदेतर्फे ‘शौर्य दिवस’ साजरा केला जाणार आहे, ना मुस्लीम पक्ष या वेळी ‘काळा दिवस’ म्हणून साजरा करणार आहे.
2019 मध्ये सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयाने रामजन्मभूमी वाद संपुष्टात आला. दोन्ही समुदायातील लोक शांततापूर्ण वातावरणासाठी पुढे गेले आहेत आणि मंगळवारी मशीद पाडण्याच्या वर्धापन दिनानिमित्त कोणताही कार्यक्रम होणार नाही.
अयोध्येचे वरिष्ठ पोलिस अधीक्षक (एसएसपी) मुनिराज जी म्हणाले, 'अयोध्येतील परिस्थिती शांततापूर्ण आहे आणि आम्ही 6 डिसेंबरसाठी नियमित व्यवस्था केली आहे.'
असे दिसते की दोन्ही पक्षांना सर्वोच्च न्यायालयाच्या निकालामुळे प्रदान केलेल्या जमिनीवर आपापल्या नवीन संरचना (मंदिर-मशीद) विकसित करण्याबद्दल अधिक काळजी वाटते.
श्री रामजन्मभूमी तीर्थ क्षेत्राचे सचिव चंपत राय, ज्यांना भव्य राम मंदिर बांधण्याचे काम सोपवण्यात आले आहे, त्यांनी आधीच सांगितले आहे की भाविक जानेवारी 2024 पासून नवीन मंदिरात प्रार्थना करू शकतील. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी ऑगस्ट 2020 मध्ये अयोध्येत राम मंदिराच्या उभारणीची पायाभरणी केली आणि तेव्हापासून मंदिर उभारणीचे काम वेगाने सुरू आहे.
इंडो-इस्लामिक कल्चरल फाउंडेशन ट्रस्टचे सचिव अतहर हुसैन यांनीही अयोध्या मशीद डिसेंबर 2023 पर्यंत तयार होईल असे सांगितले आहे. सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशाने दिलेल्या पाच एकर जागेवर नवीन मशीद बांधण्याचे काम अतहर हुसेन सांभाळत आहेत.
मणिराम दास कॅन्टोन्मेंट परिसराजवळ मुख्य रस्त्यावर दुकान चालवणारे कृष्ण कुमार अयोध्या तीन दशकांत कसे बदलले ते आठवतात. ते म्हणाले, 'मी गेल्या 35 वर्षांपासून या दुकानाचा मालक आहे आणि मी म्हणू शकतो की आज अयोध्येतील वातावरण चांगले आहे. हिंदू-मुस्लिम समाजामध्ये कोणताही तणाव किंवा तसं काही नाही. आपण सर्व शांततेने जगतो.
ते म्हणाले, 'जेव्हा विध्वंस झाला, तेव्हा मी 20 वर्षांचा होतो, तेव्हा वातावरणही 'राममय' होते. बाहेरून कारसेवक आले होते आणि तेव्हा तणाव होता, पण तशी भीती नव्हती.
विश्व हिंदू परिषदेचे प्रवक्ते शरद शर्मा म्हणाले, "सर्वोच्च न्यायालयाने हिंदूंच्या बाजूने निर्णय दिल्यानंतर राम मंदिराच्या उभारणीचा मार्ग मोकळा झाला होता, त्यानंतर 6 डिसेंबरला होणारे विविध कार्यक्रम हळूहळू शांत झाले."
ते म्हणाले की 6 डिसेंबर रोजी साजरा होणारा शौर्य दिवस पूर्णपणे रद्द करण्यात आला आहे. आमचा मुख्य संकल्प पूर्ण झाला आहे आणि त्यानंतर आम्हाला शांततापूर्ण वातावरण हवे आहे. त्यामुळे तणाव निर्माण होईल किंवा कोणाला दुखापत होईल असा कोणताही कार्यक्रम आयोजित करू नये, असा निर्णय सर्वानुमते घेण्यात आला.
मात्र, बाबरी विध्वंसानंतर मारल्या गेलेल्यांच्या कुटुंबीयांना अद्याप न्याय मिळालेला नाही, अशी मुस्लिम बाजूची भावना आहे. गेल्या अनेक वर्षांप्रमाणे अयोध्येत 6 डिसेंबर रोजी दोन 'कुरान खानी' (पाक कुरान पठण) कार्यक्रम आयोजित केले जात आहेत.
अयोध्या येथील अंजुमन मुहाफिज मस्जिद मकाबीर समितीचे सचिव मोहम्मद आझम कादरी म्हणाले, “बाबरी मशिदीच्या विध्वंसाला 30 वर्षे पूर्ण होत आहेत आणि हिंसाचारात मारल्या गेलेल्यांची आठवण करण्याची वेळ आली आहे. आमचा कोणावरही द्वेष नाही पण तरीही ज्यांची हत्या झाली त्यांना न्याय मिळाला नाही. मुस्लिम सहसा हिंसाचारात मारले गेलेल्यांसाठी प्रार्थना करतात आणि मृतांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी 6 डिसेंबर रोजी काही ठिकाणी कुरान खानी आयोजित केली जाते. आम्ही अयोध्येतील दोन मशिदींमध्ये कुरान खानी कार्यक्रम करत आहोत.
मोहम्मद शाहिद अली, आणखी एक स्थानिक रहिवासी, जेव्हा जमाव हिंसक झाला तेव्हा त्याच्या हिंदू शेजाऱ्यांसह इतर अनेक मुस्लिमांनी त्यांची कशी सुटका केली ते आठवते. विश्वास आणि जातीय सलोखा बिघडवणारे असे कोणतेही काम आम्हाला करायचे नाही, असे विहिप नेत्याने सांगितले.
स्थानिक व्यापारी निमित पांडे यांनी सांगितले की, अयोध्येतील परिस्थिती शांततापूर्ण आहे. अयोध्येत राहणाऱ्यांसाठी 6 डिसेंबर हा दिवस इतर दिवसांसारखाच असतो. काही वर्षांपूर्वी याठिकाणी मोठा पोलिस बंदोबस्त असायचा, पण आता तसे काही होत नाही.