Ground Report : तिरुपतीच्या लाडू प्रसादात जनावरांची चरबी असलेले तूप, कमिशनच्या लालसेने श्रद्धेशी खेळ, काय आहे सत्य?

आय व्यंकटेश्वर राव आणि कृष्णावेणी, वेबदुनिया

tirupati laddu row lab reports : तिरुमला येथील व्यंकटेश्वर स्वामींना कलियुगाचे देवता मानले जाते. तिरुमलेशचे दर्शन घेतल्यानंतर लोक श्रीवरी लाडू प्रसादाचे सेवन करतात. याच्याशी भक्तांची श्रद्धा जोडलेली आहे. तिरुपतीमध्ये मिळणाऱ्या लाडूची चव अप्रतिम आहे. इतर कोणत्याही लाडूला ही चव नाही. लाडूचा प्रसाद हा भाविकांच्या श्रद्धेशी जोडलेला आहे. तिरुमालाच्या तिरुपती मंदिरात कोणी गेल्यास त्याला प्रसादम आणायला सांगितले जाते. भाविकांच्या श्रद्धेशी खेळल्या जाणाऱ्या तिरुपतीच्या या लाडूवरून आता नवा वाद निर्माण झाला आहे. लाडूंचे प्रमाण वाढवण्यासाठी त्यामध्ये प्राण्यांच्या चरबीचा वापर करण्यात आला.

मागील सरकारवर आरोप: YS जगन मोहन रेड्डी यांच्या नेतृत्वाखालील सरकारने तिरुपती येथील श्री व्यंकटेश्वर स्वामी मंदिरालाही सोडले नाही आणि लाडू बनवण्यासाठी निकृष्ट साहित्य आणि प्राण्यांची चरबी वापरली. वायएसआर सरकारने लाडू बनवण्यासाठी कमी दर्जाचे तूप, काजू, बदाम आणि इतर घटक वापरले. त्यामुळे लाडू प्रसादाचा दर्जा घसरला. कर्नाटकातील नंदिनी कोऑपरेटिव्ह डेअरी सवलतीच्या दरात तूप पुरवत असे. नंदिनी कंपनीला तूप पुरवठ्यावर कमिशन मिळत असल्याने त्यांना आधीच्या सरकारने बाजूला केले होते.

कमिशनच्या लालसेमुळे विश्वासात तडजोड: तिरुमला तिरुपती देवस्थानमला या कंपन्यांनी 320 रुपये दराने निकृष्ट तुपाचा पुरवठा केला. त्यामुळे लाडूंच्या गुणवत्तेवर परिणाम झाला. माजी ईओ धर्मा रेड्डी यांनी नियमांकडे दुर्लक्ष केले आणि लालसेपोटी इतर कंपन्यांशी करार केले. त्याचे टेंडर त्यांनी जवळच्यांना दिले. एक किलो तुपाची किंमत 400 ते 1000 रुपयांपर्यंत आहे. काही कंपन्या केवळ 320 रुपये किमतीत आल्या. या कंपन्यांची चौकशी न करताच करार करण्यात आले.

तपासात धक्कादायक सत्य उघड: लॅब 8 जुलै रोजी, TTD द्वारे वापरलेले तूप गुणवत्ता चाचणीसाठी NDDB कॉप लॅबकडे पाठवले गेले. प्रयोगशाळा ISO 17025 मान्यताप्राप्त आहे. दुग्धजन्य पदार्थांच्या चाचणीचा लॅबमध्ये चांगला रेकॉर्ड आहे. तूप आणि इतर पदार्थांच्या चाचणीसाठी सरकारी आणि खासगी कंपन्या त्यांची उत्पादने प्रयोगशाळेत पाठवतात. सरकारी संस्था लॅबच्या अहवालाच्या आधारे काम करतात. एनडीडीबी कॉप लॅब लॅबने नवीनतम तंत्रज्ञानाचा वापर करून तुपाच्या गुणवत्तेची चाचणी केली. त्याचा अहवाल या महिन्याच्या 16 तारखेला आला.

पाम तेल आणि चरबीचे पुरावे सापडले: TTD द्वारे वापरल्या जाणाऱ्या तुपात सोयाबीन, सूर्यफूल, ऑलिव्ह, गहू, कॉर्न, कापूस बियाणे आणि फिश ऑइल यांचा समावेश असल्याचे अहवालात उघड झाले आहे. त्यात पाम तेल आणि प्राण्यांची चरबीही वापरली जात होती. प्रयोगशाळेच्या अहवालात S चे मूल्य असायला हवे पेक्षा कमी असल्याचे आढळून आले. S चे मूल्य 95.68 ते 104.32 असावे, जे 20.32 होते. यातून प्राण्यांची चरबी मिसळल्याचे वास्तव समोर आले.

टीटीडीने कंपनीला काळ्या यादीत टाकले होते: मागील सरकारने तुपाचा दर्जा न तपासता मनमानीपणे वापरला. आंध्र प्रदेशात एनडीएचे सरकार आल्यानंतर तुपाच्या गुणवत्तेची चाचणी घेण्यासाठी प्रयोगशाळेला पाठवण्यात आलेल्या अहवालात त्यात वनस्पतींमधून काढलेली विविध प्रकारची तेल आणि तेल असल्याची पुष्टी झाली.

एआर फूड्स तामिळनाडूने पुरवठा केलेले तेल प्रयोगशाळेत पाठवले असून त्यात वनस्पती तेल असल्याचा दावा करण्यात आला होता. टीटीडीने कंपनीला काळ्या यादीत टाकले.

सुधारणेसाठी समितीची स्थापना : लाडूंचा दर्जा सुधारण्यासाठी समिती स्थापन करण्यात आली. त्यात माजी प्रमुख शास्त्रज्ञ, दुग्धशाळा तज्ज्ञ, NDRI, बेंगळुरू डॉ. डी. सुरेंद्रनाथ, हैदराबादचे दुग्धशाळा तज्ज्ञ विजयभास्कर रेड्डी, आयआययूएम बंगळुरूचे प्राध्यापक बी माधवन, तेलंगणा पशुवैद्यकीय विद्यापीठाचे प्राध्यापक डॉ. स्वर्णलथा यांचा समावेश होता.

काय होत्या समितीच्या शिफारशी : समितीने तपासासाठी काही शिफारशी दिल्या. 

1. निर्देशानुसार ते 120°C पर्यंत गरम करा. 

2. जर चाचणी वैज्ञानिक प्रयोगशाळेत केली गेली आणि गुण 7 ते 9 गुणांच्या नोंदी असतील तर तर त्याकडे लक्ष देणे गरजेचे आहे. 

3. तूप फक्त 800 किलोमीटरच्या परिघात येणाऱ्या दुग्धशाळांमधूनच खरेदी करावे. 

4. दर्जेदार गाईच्या तूपाचे उत्पादन आणि पुरवठा करण्याची तांत्रिक क्षमता असलेल्या कंपन्या निविदांसाठी पात्र मानल्या जाव्यात. 

5. कंपन्या दूध कोठून खरेदी करत आहेत हे देखील जाणून घेणे आवश्यक आहे. वेळोवेळी शेतात जाऊन गुणवत्ता तपासावी व त्याचा अहवालही द्यावा. 

6. निविदा काढणाऱ्या कंपन्या जर किंमत कमी ठेवत असतील तर ते असे का करत आहेत याचे संपूर्ण तपशीलासह प्रतिज्ञापत्र घेण्यात यावे.

कर्नाटकात काँग्रेस-भाजपमध्ये संघर्ष : नंदिनी यांनी तुपाचा पुरवठा बंद करणे हा कर्नाटकातील काँग्रेस सरकार आणि विरोधी भाजप यांच्यात मोठा मुद्दा बनला आहे. भाजपचे सरकार असताना तिरुपतीचे कंत्राट संपुष्टात आणल्याचा आरोप काँग्रेसने केला. कर्नाटक मिल्क फेडरेशनने (केएमएफ) स्पष्ट केले की टीटीडीने नंदिनीला तूप महाग असल्याने त्याचा पुरवठा थांबवला आहे. अवघ्या 2 आठवड्यांपूर्वी मुख्यमंत्री सिद्धरामय्या यांनी नंदिनी तूप भरलेल्या ट्रकला हिरवा झेंडा दाखवला. आतापासून नंदिनी पुन्हा TTD ला पूर्वीप्रमाणे तूप पुरवत आहे.