मंगळवारी केंद्र सरकारने लष्कर भरतीमध्ये मोठा बदल केला. केंद्रीय संरक्षणमंत्र्यांनी यासाठी 'अग्निपथ भरती योजना' सुरू केली. याअंतर्गत आता चार वर्षांसाठी तरुणांची सैन्यात भरती होणार आहे. ही भरती 17 ते 21 वर्षे वयोगटातील तरुणांसाठी असेल.
नव्या भरती नियमाबाबत बरीच चर्चा सुरू आहे. देशातील सर्वोच्च संरक्षण तज्ज्ञ याला चांगला उपक्रम म्हणत आहेत. नवीन भरती नियमामुळे सरकार, युवक आणि देशाला काय फायदा होणार आहे ते जाणून घेऊया.
नवीन भरती नियमांबद्दल सर्व काही प्रथम जाणून घ्या
'अग्निपथ भरती योजने' अंतर्गत तरुणांना चार वर्षांच्या कालावधीसाठी सैन्यात भरती होण्याची संधी मिळेल. भरतीसाठी वयोमर्यादा 17 वर्षे वरून 21 वर्षे निश्चित करण्यात आली आहे. चार वर्षांच्या अखेरीस 75 टक्के सैनिकांना कर्तव्यातून मुक्त करण्यात येणार आहे. इच्छूक जवानांपैकी जास्तीत जास्त 25 टक्के जवानांना यापुढेही सैन्यात सेवा करण्याची संधी मिळेल. जेव्हा रिक्त पदे असतील तेव्हा हे होईल. सेवेतून मुक्त होणाऱ्या जवानांना सशस्त्र दल आणि इतर सरकारी नोकऱ्यांमध्ये प्राधान्य मिळेल.
नवीन नियमानुसार, भरती झालेल्या तरुणांना 10 आठवडे ते सहा महिने प्रशिक्षण दिले जाईल. यासाठी दहावी ते बारावीपर्यंतचे विद्यार्थी अर्ज करू शकतात. 10वी उत्तीर्ण जवानांनाही सेवा कालावधीत 12वी करण्यात येणार आहे. या युवकांना अग्निवीर म्हटले जाईल. देशसेवेदरम्यान कोणत्याही अग्निवीरचा मृत्यू झाल्यास सेवानिधीसह एक कोटीहून अधिक रक्कम व्याजासह दिली जाईल. याशिवाय उर्वरित नोकरीचा पगारही दिला जाणार आहे. ड्युटीवर असताना एखादा सैनिक अपंग झाल्यास त्याला 44 लाख रुपयांपर्यंतची रक्कम दिली जाईल आणि उर्वरित नोकरीचे वेतनही दिले जाईल.
तरुणांना चार वर्षांच्या सेवेनंतर एकरकमी रक्कम दिली जाईल , सेवा निधी पॅकेज दिले जाईल. जे 11.71 लाख रुपये असेल. ही योजना 90 दिवसांनी सुरू होईल. यंदा 46 हजार अग्निवीरांची भरती होणार आहे.
एकूण पगाराच्या 30% रक्कम अग्निवीर कॉर्प्स फंडमध्ये जमा केली जाईल. सरकारही तेवढीच रक्कम या निधीत टाकणार आहे. अग्निवीरला चार वर्षांनंतर व्याजासह ही रक्कम मिळेल. जे 11.71 लाख रुपये असेल.
नवीन भरती नियमाचे पाच मोठे फायदे जाणून घेऊ या.
1. अधिकाधिक तरुणांना रोजगार मिळेल: तज्ज्ञ म्हणतात, 'सध्या रोजगाराचे खूप संकट आहे. नियमित भरतीमुळे सरकारवरही बोजा वाढतो. त्यामुळे या नव्या भरती नियमामुळे अधिकाधिक तरुणांना रोजगाराची संधी मिळणार आहे. नवीन भरती नियमानुसार निश्चित करण्यात आलेले वेतन आणि सुविधाही आकर्षक आहेत. अशा परिस्थितीत अधिकाधिक तरुण सैन्याकडे आकर्षित होतील.
2. तरुणांना त्यांची स्वप्ने पूर्ण करण्याची संधीही मिळेल: असे नाही की चार वर्षांनंतर सर्व तरुण नोकऱ्या गमावतील. ज्यांना भविष्यात सेवा करायची आहे, त्यांना चांगल्या तरुणांच्या नोकऱ्या मिळत राहतील. त्याचबरोबर अनेक तरुणांची स्वतःची वेगळी स्वप्नेही असतात. असे युवक दहावी-बारावीत शिकत असतानाच सैन्यात भरती होतील आणि चार वर्षांच्या सेवेनंतर सेवेतून मुक्त झाल्यावर त्यांची पुढील स्वप्ने पूर्ण करू शकतील. सेवेतून मुक्त होताना तरुणांकडे चांगली रक्कम असेल. ज्याद्वारे ते पुढील शिक्षणासोबतच स्वयंरोजगार सुरू करू शकतात. सैन्यात जाऊन देशसेवा करू इच्छिणाऱ्या आणि नंतर सिव्हिल सर्व्हिस मध्ये ही जाणाऱ्या तरुणांची संख्या मोठी आहे. अशा तरुणांना सरकारी नोकऱ्यांसाठीही प्राधान्य मिळेल.
3. शिस्तप्रिय तरुण मिळतील : सैन्यात प्रशिक्षणादरम्यान तरुणांना शिस्तीचा धडा शिकवला जातो. अशा परिस्थितीत हे तरुण चार वर्षांनी सामान्य जीवनात परतल्यावर त्यांना चांगलीच शिस्त लागेल. समाजाला शिस्त लावण्याचे कामही ते करू शकतील. याचा फायदा देशाला मिळेल.
4. ट्रेंड युथ: संपूर्ण जगात गोंधळाची स्थिती आहे. अशा परिस्थितीत एका देशाचा दुसर्‍या देशाशी संघर्ष होण्याची परिस्थिती नेहमीच असते. युद्धाच्या स्थितीतही लष्कराकडे लष्कराचे प्रशिक्षित तरुण भरपूर असतील. हे तरुण देशसेवेसाठी सदैव तत्पर असतील. गरज असताना त्यांना प्रशिक्षण देण्याचीही गरज नाही. रशिया-युक्रेन युद्ध हे याचे ताजे उदाहरण आहे. युक्रेनमध्ये लष्करी जवानांची कमतरता होती.
5. पेन्शनचा भार कमी होईल: सरकार सध्या आर्थिक आव्हानांना तोंड देत आहे. सर्वात मोठा बोजा सरकारी पेन्शनवर पडतो. अशा परिस्थितीत नवीन भरती नियमामुळे सरकारवरील पेन्शनचा बोजा कमी होईल. हा पैसा सरकारला विकासकामांसाठी आणि तरुणांना चांगल्या सुविधा देण्यासाठी वापरता येणार आहे.